- Kaos med undersjøiske kablar: To store undersjøiske internettkablar vart mystisk kutta nær Raudehavet, noko som lammet tilkoplinga over India, Pakistan, Golfen og vidare ts2.tech. Microsoft åtvara Azure-skymbrukarar om høgare forseinkingar då data vart omdirigert rundt kutta ts2.tech. Reparasjonar kan ta veker, og understrekar kor sårbar den globale internett-ryggrada er ts2.tech. Myndigheiter mistenkjer sabotasje midt i regionale konfliktar, og kallar det ei “vekking” for å verne kritisk infrastruktur ts2.tech ts2.tech.
- SpaceX sitt store spektrumspel: Elon Musk sitt SpaceX har gått med på å kjøpe $17 milliardar verdt av trådlaust spektrum frå EchoStar for å drive Starlink sin nye direkte-til-mobil satellitteneste ts2.tech. Avtalen gir SpaceX ettertrakta 2 GHz-lisensar for å sende breiband rett til vanlege smarttelefonar, med mål om å “avslutte mobil-svarte hol verda over,” sa SpaceX-president Gwynne Shotwell ts2.tech. SpaceX vil til og med ta på seg $2 milliardar av EchoStar si gjeld ts2.tech. Regulatorar roste denne kreative satellitt-mobil-løysinga som ein måte å utvide dekninga på bygda ts2.tech, sjølv om investorar sende telekom-aksjar ned av frykt for ny konkurranse ts2.tech.
- Kappløpet om satellittinternett tilspissar seg: SpaceX sin 113. oppskyting i 2025 sende opp 24 nye Starlink-satellittar (no over 2 000 lanserte i år) for å utvide dekninga ts2.tech. Rivalen Amazon sitt Project Kuiper har 100+ satellittar i bane og førebur ein oppskyting 25. september med 27 til ts2.tech, med mål om betateneste for breiband innan årsslutt. Amazon har òg signert JetBlue Airways som det første flyselskapet som skal tilby gratis Wi-Fi om bord via Kuiper-satellittar frå 2027 ts2.tech ts2.tech – ein direkte utfordrar til Starlink. Og OneWeb (no del av Eutelsat) har fullført utplasseringa av sine ~650 satellittar, og aktiverer internett med låg forseinking i nye marknader som Sør-Korea og India gjennom partnarskap ts2.tech ts2.tech.
- Utfall og nedstengingar: Ein provinsdekkande mobilnettstenging i Balochistan, Pakistan har no vart i over ein månad, og held ~15 millionar menneske offline etter regjeringsordre ts2.tech. I Irak har styresmaktene innført landsdekkande internettstans i nokre timar kvar morgon under vidaregåandeeksamen, ein omstridd årleg praksis for å hindre juks ts2.tech. Og i Tyrkia, då opposisjonsprotestar nærma seg 7.–8. september, strupa regjeringa sosiale medium til sneglefart – Twitter/X, YouTube, Instagram, Facebook, WhatsApp og fleire vart trege ts2.tech. Den medvite breibandskvelinga varte inn i neste dag, ein taktikk digitale rettigheitsaktivistar kallar ein “forutsigbar oppskrift” for å kvele motstand ts2.tech.
- Brua det digitale gapet: Nye initiativ vert rulla ut for å knyta underbetente samfunn. MTN Sør-Afrika vil selja 4G-smarttelefonar for berre 99 rand (~$5) til 1,2 millionar låginntektskunder som framleis brukar 2G/3G, for å sikra at dei ikkje vert ståande utan nettilgang når eldre nettverk vert stengde ned ts2.tech. På Filippinane har Smart Communications lansert plug-and-play 5G Home WiFi-kit – førehandsbetalte trådlause breibandsruterar – for å gje høghastigheitsinternett til landsbyar utan fiberlinjer ts2.tech. Og New York City har starta eit “Liberty Link”-pilotprosjekt for å kople 35 offentlege bustadkompleks til gratis gigabit Wi-Fi for om lag 2 200 låginntektshushald innan utgangen av året ts2.tech. (På verdsbasis manglar om lag 2,6 milliardar menneske – 32 % av verdas befolkning – framleis internettilgang, åtvarar FN, og å lukka dette gapet innan 2030 kan krevja ei investering på 2,6 billionar dollar ts2.tech.)
Sabotasje av undersjøisk kabel lammer tilkopling
Eit plutseleg brot på ein undersjøisk fiberkabel har skapt kaos for internettrafikken mellom Europa, Midtausten og Asia. Den 7. september oppdaga overvakarar at to kritiske undersjøiske kablar – SEA-ME-WE 4 og IMEWE – var kutta nær Jeddah i Saudi-Arabia ts2.tech. Verknaden vart merkt over fleire kontinent: data gjekk ekstremt sakte eller stoppa heilt opp i land som India, Pakistan, Kuwait, Saudi-Arabia og Dei sameinte arabiske emirata ts2.tech. Store internettleverandørar i Gulfen som Etisalat og Du opplevde nedgang i heile landet, og millionar av brukarar fekk treg eller tapt tilkopling då trafikken måtte finne nye vegar ts2.tech ts2.tech. Til og med Microsoft slo alarm og åtvara Azure-skymkundar om auka forseinkingar på grunn av “fleire undersjøiske fiberbrot i Raudehavet” som tvinga data over lengre ruter ts2.tech.
Ingen skuldige er stadfesta, men tidspunktet og staden har skapt frykt for sabotasje. Kabelkorridoren i Raudehavet ligg nær konfliktområde, inkludert Jemen – der Houthi-opprørarar har vore mistenkte for tidlegare åtak på undersjøiske kablar (noko dei nektar for) ts2.tech. Med regionen på kanten av krig, har Jemens eksilregjering rett ut skulding Houthi-styrkane for med vilje å ha kutta internettkablane ts2.tech. “Det som skjer i dag i Raudehavet bør vere ei vekkar… for å verne den digitale infrastrukturen som er livsnerven i den moderne verda,” bad Jemens informasjonsminister Moammar al-Eryani ts2.tech. Saudiske styresmakter ville ikkje kommentere årsaka ts2.tech, og hendinga er framleis uklar. Uhell eller vond vilje, skaden er skjedd.
Reparasjonar vil ikkje gå raskt. Spesialiserte kabelreparasjonsskip må finne og heise opp dei kutta fiberkablane frå havbotnen – potensielt ein veker-lang prosess ved fleire brot ts2.tech. I mellomtida sit millionar frå Sør-Asia gjennom Midtausten fast med ustabilt, flaskehals-prega internett. Trafikken går, men er overbelasta: alternative ruter slit med å handtere mengda, noko som gir merkbare forseinkingar ts2.tech. NetBlocks, eit internettobservatorium, kalla det ein “serie av undersjøiske kabelutfall” og rapporterte at fleire land “har blitt råka” ts2.tech. Kuwait stadfesta til og med at ein tredje kabel (FALCON) vart kutta i same periode ts2.tech, noko som forverra regionen sine tilkoplingsproblem.
Hendinga avslører kor sårbar internettets ryggrad er. Berre eit fåtal undersjøiske “årer” fraktar hovuddelen av data mellom Europa og Asia, og skaper sårbare punkt. “Sjølv eit feilslått anker i det grunne Raudehavet kan kutte livsviktige samband mellom kontinent,” påpeika ein nettverksoperatør i Midtausten, og understreka korleis eit augeblikk med uflaks eller sabotasje kan velte internett-tilgangen for heile regionar ts2.tech. Bransjeekspertar og styresmakter krev no meir robustheit – frå å byggje fleire og meir varierte kabellinjer til å verne dei eksisterande. Ein høgtståande kommissær i det amerikanske FCC åtvara om at utanlandske motstandarar har retta seg mot undersjøiske kablar og understreka behovet for å sikre desse “kritiske årene” mot avlytting eller kutting ts2.tech ts2.tech. Kabelbrotet i Raudehavet er ei tydeleg påminning: i 2025 sitt samanvevde verd, kan nokre få kutt under vatn sende sjokkbølgjer gjennom globale nettverk.
SpaceX si $17 milliardar spektrum-satsing endrar satellitt-mobilinternett
Høgt over jorda, gjer SpaceX eit storstilt veddemål som viskar ut skiljet mellom satellitt- og mobiltenester. Den 8. september kunngjorde SpaceX ein avtale på 17 milliardar dollar om å kjøpe lisensar for trådlaust spektrum frå EchoStar – eit grep som skal gi Starlink si komande direkte-til-mobil dekning eit kraftig løft ts2.tech. Den banebrytande avtalen gir SpaceX eksklusive rettar til om lag 30 MHz av S-band spektrum (om lag 2 GHz) som EchoStar hadde for eit mobil-satellittnettverk, i tillegg til delar av andre band datacenterdynamics.com mobileworldlive.com. I praksis kjøper SpaceX dei frekvensane dei treng for å sende breiband direkte til vanlege smarttelefonar frå satellittane sine, utan å vere avhengig av basestasjonar på bakken ts2.tech.Som ein del av avtalen vil SpaceX òg overta om lag 2 milliardar dollar av EchoStar si gjeld og integrere EchoStar sine Boost Mobile-kundar i Starlink sin direkte-til-mobil-teneste når den blir tilgjengeleg ts2.tech. Amerikanske styresmakter har hylla samanslåinga som ein innovativ måte å utvide trådlaus dekning til avsidesliggjande område ved å gifte saman satellittar med mobilnettverk ts2.tech. Faktisk hadde FCC etterforska EchoStar for å sitje på desse spektrumlisensane utan tilstrekkeleg bruk; den etterforskinga vart umiddelbart droppa etter at EchoStar gjekk med på å selje eigedelane til SpaceX og AT&T mobileworldlive.com mobileworldlive.com. FCC-tenestemenn, som hadde pressa EchoStar til å ta dei ubrukte frekvensane i bruk, roste salet for å gjere “underutnytta” frekvensar om til utvida tilkopling for amerikanarar utanfor nettet mobileworldlive.com mobileworldlive.com.“Med eksklusivt spektrum vil SpaceX utvikle neste generasjon Starlink Direct-to-Cell-satellittar… eit stort steg i yting for å betre dekninga for kundar uansett kvar dei er i verda,” sa SpaceX-president Gwynne Shotwell, og lova at avtalen vil hjelpe til å “avslutte mobil-svarte hol over heile verda.” ts2.tech
Tradisjonelle telekom-investorar, derimot, la merke til dette – og vart litt skremde. Nyheiter om SpaceX sine mobilambisjonar fekk aksjane til bakkebaserte operatørar til å falle på grunn av frykt for ny konkurranse ts2.tech. Starlink si satellitt-til-mobil-teneste (som skal testast i 2024) kan jo etter kvart omgå rurale mobilmaster og utfordre dei etablerte, særleg for brukarar i avsidesliggjande og maritime område. Bransjeanalytikarar seier dette er det klåraste teiknet til no på at SpaceX er dønn seriøse med å gå inn i mobilmarknaden, ikkje berre med satellitthotspot-gadgets, men ved å i praksis bli ein global mobiloperatør frå verdsrommet ts2.tech.
SpaceX gjer det ikkje åleine, heller. Parallelt med EchoStar-spektrumkjøpet, signerte AT&T ein avtale om å kjøpe ein komplementær del av EchoStar sine frekvensar – om lag 30 MHz med mellomfrekvens (3,45 GHz) og 20 MHz med lågfrekvens (600 MHz) som skal integrerast i AT&T sitt terrestriske 5G-nettverk datacenterdynamics.com. Ein AT&T-leiar fortalde investorar at desse frekvensane kan takast i bruk via programvareoppdatering “så snart vi får godkjenning frå styresmaktene,” slik at AT&T straks kan auke kapasiteten og få fortgang i avviklinga av dei gamle koparlinjene ved å flytte fleire kundar over til trådlaust breiband (fast 5G) datacenterdynamics.com datacenterdynamics.com. “Det gjer at vi kan få fortgang i avviklinga av dei gamle tenestene våre… og fjerne den gamle infrastrukturen frå nettet vårt,” sa Jenifer Robertson, sjef for Mass Markets i AT&T, og la til at berre om lag 3 % av AT&T sine kundar no brukar koparlinjer datacenterdynamics.com datacenterdynamics.com. Med andre ord, EchoStar-avtalane hjelper AT&T å få fart på visjonen om ei fiber-og-5G-framtid, samstundes som dei gamle netta blir pensjonerte datacenterdynamics.com datacenterdynamics.com.
Alt i alt er SpaceX sitt spektrumkjøp på 17 milliardar dollar i ferd med å endre framtida for telekomlandskapet. Det stadfestar SpaceX sitt skifte frå berre satellittbreiband (Starlink-skåler) til hybrid satellitt-mobiltenester som fungerer på vanlege mobiltelefonar. Det er òg eit døme på ei breiare samansmelting: satellittoperatørar som samarbeider med teleselskap (eller tek over frekvensane deira) for å tette dekningstomrom. Myndigheitene ser positivt på samfunnsnytten – meir tilkopling i rurale og vanskeleg tilgjengelege område – men dei etablerte mobiltilbydarane følgjer garantert nøye med. Dersom Starlink si direkte-til-telefon-teneste held det dei lovar, kan dei tradisjonelle grensene mellom himmel og jord i telekom forsvinne, og vi kjem nærare ei verd der du kan få høghastigheitsignal overalt på planeten frå bane.
Kappløpet om satellittinternett aukar farten globalt
SpaceX sitt vågestykke kjem medan konkurransen innan satellittinternett tilspissar seg. Selskapet sitt oppskytingsfrekvens er ikkje mindre enn imponerande – den 6. september gjennomførte SpaceX sin 113. oppskyting for året, og la til ytterlegare 24 Starlink-satellittar til si lågbanemegakonstellasjon ts2.tech. No har SpaceX sett ut over 4 500 Starlink-satellittar totalt (med meir enn 2 000 skotne opp berre i 2025) ts2.tech ts2.tech. Denne raske utvidinga har gjort at Starlink si breibandteneste no er tilgjengeleg i dusinvis av land – frå avsidesliggjande Alaska til skip på havet – og har auka talet på abonnentar til over 1,5 millionar brukarar, ifølgje selskapet ts2.tech ts2.tech. Faktisk har Starlink sitt hektiske tempo også ført til ein milepæl innan rakettar denne veka: SpaceX si 500. rakettbooster-landing, noko som viser attbruket som gjer desse nesten-ukentlege oppskytingane mogleg ts2.tech.Og SpaceX vil trenge alt av det forspranget, for rivalene kjem raskt etter. Amazons Project Kuiper, teknologigigantens svar på Starlink, er endeleg i gang for alvor. Etter år med utvikling har Amazon no litt over 100 Kuiper-satellittar i bane (frå prototyputskytingar seint i 2023 og tidleg i 2024) ts2.tech. Neste store steg kjem 25. september, når Amazon planlegg å skyte opp 27 fleire Kuiper-satellittar med ein Atlas V-rakett ts2.tech. Går alt etter planen, siktar Amazon på å starte beta-testing av satellittinternett-tenesta si innan utgangen av 2025, med full kommersiell lansering i 2026 ts2.tech. Viktigast av alt: Amazon lanserer ikkje berre maskinvare – dei sikrar seg også kundar. Denne veka fekk Amazon sin første flypartnerskap: JetBlue Airways skal utstyre 200+ fly med Kuiper-satellitt-terminalar for å tilby gratis Wi-Fi om bord frå og med 2027 ts2.tech. “Å vere tilkopla er ein del av kvardagen, sjølv når du er 35 000 fot over bakken – og vi er gira på å få det til saman med JetBlue,” sa Amazon Devices SVP Panos Panay då avtalen vart annonsert ts2.tech. For Amazon vil det vere avgjerande å vinne store kundar som flyselskap (og potensielt cruiseskip og styresmakter) for å ta igjen forspranget til Starlink ts2.tech. Djupe lommer skadar heller ikkje: Amazon investerer milliardar i den planlagde konstellasjonen på 3 200 satellittar og har råd til ein offensiv lansering.
I mellomtida har OneWeb – no slått saman med Europas Eutelsat – fullført sitt første generasjons LEO-nettverk og skiftar fokus frå utbygging til ekspansjon. Med nesten 650 satellittar i bane, har OneWeb retta seg mot å knyte saman styresmakter, føretak, luftfart og maritime kundar i staden for individuelle forbrukarar. Tidleg i september gjekk OneWeb inn i nye marknader: i Sør-Korea installerer dei bakkestasjonar og gjer seg klare til å lansere kommersiell LEO-breibandsteneste innan utgangen av denne månaden (i samarbeid med Hanwha Systems og KT SAT) ts2.tech. Og i India har OneWeb/Eutelsat nettopp danna eit stort fellesføretak med Tata Group sitt satellittselskap Nelco for å skape “OneWeb India,” med mål om å levere sikker, låg-forsinkingsforbinding over Indias avsidesliggande område og til strategiske sektorar ts2.tech. “Denne nye tenesta vil styrke Indias digitale infrastruktur og nasjonale tryggleik, samtidig som ho sikrar påliteleg tilkopling i underbetente område,” sa Eutelsat sin Asia-Pacific VP Neha Idnani om Tata-samarbeidet ts2.tech. Merk at Indias Bharti Enterprises – ein sentral OneWeb-aksjonær – sikrar seg ved å òg samarbeide med SpaceX for å marknadsføre Starlink når det blir godkjent lokalt ts2.tech. Som ein Bharti-leiar sa det, “det indiske marknaden har god plass til både Starlink og OneWeb å vekse” ts2.tech.
Over heile Afrika og andre utviklingsregionar er strategien samarbeid: teleoperatørar går saman med LEO-konstellasjonar for å nå dei som ikkje har tilkopling. Til dømes har Airtel Africa (som opererer i 14 land) signert ein avtale med SpaceX om å rulle ut Starlink breiband til bygdesamfunn, skular og klinikkar over heile deira område ts2.tech. Starlink har allereie lisens i 9 afrikanske land og søkjer godkjenning i fleire ts2.tech. “Vi vil styrke tilkoplinga for verksemder og samfunn som skular og helsesenter,” sa konsernsjefen i Airtel Africa, og peika på eit felles mål med SpaceX om digital inkludering ts2.tech. OneWeb, på si side, har nettopp opna ein ny bakkestasjon i Angola og samarbeider med panafrikanske operatørar for å utvide dekninga ts2.tech. Frå Alaska til Zambia går satellittinternettets “romkappløp” inn i ein avgjerande fase: dekninga veks raskt, men det gjer også konkurransen. Med Starlink sin førstefordel, Kuiper sine enorme ressursar og OneWeb sine strategiske alliansar, vil dei komande åra avgjere korleis marknaden for breiband frå himmelen utviklar seg – og kor mange aktørar som til slutt vil tilby internett frå bane.
Neste generasjons mobilnett: 5G-oppgraderingar og 6G-gjennombrot
På bakken pressar teleoperatørar grensene for 5G-ytelse samstundes som dei legg grunnlaget for morgondagens 6G. I Storbritannia har BT Group si EE oppnådd ein verdensnyheit innan nettverksinnovasjon som lovar raskare og smartare 5G-tenester utan å setje opp eit einaste nytt tårn. Den 9. september kunngjorde EE og leverandøren Ericsson at dei har teke i bruk inter-site 5G carrier aggregation – som i praksis gjer at naboceller i 5G-nettet kan koordinere og dele kapasitet i sanntid ericsson.com ericsson.com. Denne avanserte RAN (Radio Access Network)-programvarefunksjonen, kalla Advanced RAN Coordination (ARC), gjer at to 5G-basestasjonar kan slå saman nedlink-spektrumet sitt, noko som aukar datatempoet med om lag 19 % i snitt (og meir enn 2× under ideelle forhold) for brukarar i desse områda ericsson.com. EE testa først teknologien i Bristol, og har no teke den i bruk på utvalde 5G-stasjonar i Manchester og Edinburgh – akkurat i tide til å handtere folkemengdene under Edinburghs kjende festivalar ericsson.com. Selskapet planlegg å utvide teknologien til andre travle bysentrum (London, Leeds, Glasgow, Liverpool, Belfast, osv.) i løpet av det neste året ericsson.com.Fordelen for kundane er ei glattare, raskare mobiloppleving, spesielt i område med mykje trafikk. Ved å dynamisk kombinere ledig kapasitet frå to basestasjonar, kan EE levere høgare toppfart og meir jamn gjennomstrøyming når mange brukarar konkurrerer om bandbreidda ericsson.com ericsson.com. Merk at dette vart oppnådd med programvare og fiber i staden for nytt spektrum eller maskinvare: kvar stad fekk ein liten optisk plugg for å mogleggjere tett koordinering med naboen via BT sin høghastigheits fiber-backhaul (med under 0,5 ms forseinking mellom stadene) ericsson.com ericsson.com. “Vi leverer eit smartare, raskare nettverk som møter den aukande etterspurnaden etter data – utan behov for forstyrrande endringar i infrastrukturen,” sa Greg McCall, BT sin Chief Networks Officer ericsson.com. Ericsson-leiarar rosa òg inter-site carrier aggregation som eit døme på at smart programvare aukar kapasiteten utover det ein enkelt mast kunne gjort åleine ericsson.com. Etter kvart som mobil databruk aukar, viser slike teknikkar korleis 5G-nettverk kan utviklast gjennom intelligente oppgraderingar, ikkje berre større antenner.
Andre operatørar utvidar òg 5G-dekninga og kapasiteten verda over. I New Zealand har Spark kunngjort at dei har sikra seg ekstra C-band-spekter for å styrkje 5G-nettverket sitt, og har kjøpt lisensar i 3,5 GHz-området for å auke kapasiteten i byane og førebu for 5G Standalone-tenester mobileworldlive.com. Mange land omfordeler spekter frå eldre nettverk til 5G – til dømes har Oman nyleg fullført ei landsdekkjande nedstenging av 3G-tenester, og omdisponerer desse frekvensane til bruk for 4G/5G datacenterdynamics.com datacenterdynamics.com. Regulatoren i Oman påpeika at sidan dei fasa ut strømkrevjande 3G-utstyr, sparar landet over 2 millionar kWh straum i året, medan 5G no dekkjer 90 % av befolkninga datacenterdynamics.com datacenterdynamics.com. Over heile verda kunngjer dusinvis av operatørar tidsplanar for å avvikle 2G- og 3G-nettverk dei neste 2–3 åra, noko som frigjer spekter til nyare teknologiar og oppmodar attverande kundar til å oppgradere einingane sine. Og på horisonten er forskarar alt i gang med å bane veg for 6G. I eit gjennombrot frå Kina presenterte eit akademisk team denne veka det dei kallar verdas første “all-frekvens” 6G-mikrobrikke – ein liten brikke på storleik med ein tommelfingernegl, som kan levere trådlaus dataoverføring på over 100 Gbps ved å operere over eit enormt spekter av frekvensar frå 0,5 GHz-band og opp i terahertz-området bez-kabli.pl bez-kabli.pl. Brikka integrerer det som tidlegare kravde ni separate radiokomponentar i éi eining, ved å bruke ein omkonfigurerbar arkitektur som kan bytte mellom frekvensar i sanntid bez-kabli.pl. Sjølv om 6G-standardar framleis ligg fleire år fram i tid (tidsramma 2030 for kommersiell lansering blir ofte nemnd bez-kabli.pl), viser denne prototypen kva slags ultra-breiband og høghastigheitsforbindelsar 6G kan gi – og kan potensielt drive applikasjonar som oppslukande AR/VR, autonome system og massiv IoT med fiberoptikkliknande hastigheiter over lufta bez-kabli.pl bez-kabli.pl. “Denne fullspekter-tilnærminga gjer det mogleg med omkonfigurerbare trådlause samband med mykje betre bandbreidde og forseinking,” påpeika forskarane om designen sin bez-kabli.pl. I eit anna glimt av framtida kunngjorde den japanske operatøren NTT DoCoMo at dei har starta tidlege testar av 6G-antenner som kan bruke smarte metasurfaces til å dynamisk styre signal – ein del av ein større innsats i Japan, Europa og USA for å forme 6G-teknologi i siste halvdel av dette tiåret.Kort sagt: Dagens mobile internett utviklar seg raskt på to spor: optimalisering av eksisterande 5G-nettverk til sitt fulle potensial, og innovasjon av byggesteinane for 6G. Frå smarte programvareoppgraderingar i nettet som EE si, til nye spektrumstildelingar og energieffektivitet, blir 5G stadig smartare og meir utbreidd. Samstundes kjem dei første gjennombrota som vil definere 6G sine moglegheiter, ut frå laboratoriet. Alt dette lover godt for mobilbrukarar – etter kvart som desse framstega kjem inn i kommersielle nettverk, kan vi vente oss høgare hastigheit, lågare forseinking og meir pålitelege samband, og leggje grunnlaget for neste generasjon trådlause opplevingar.
Koplingsbrot og sensurtiltak
Sjølv om nye nettverk kjem til, held medvitne nedstengingar og brot fram med å råka brukarar i ulike område – ofte utført av styresmaktene. I Pakistan har om lag 15 millionar innbyggjarar i den vidstrekte Balochistan-provinsen vore utan informasjon i over ein månad ts2.tech. Myndigheitene kutta all mobildatateneste der tidleg i august under militæroperasjonar mot separatistmilits, og har fleire gonger forlengd nedstenginga (sist etter 31. august) utan å oppgje nokon sluttdato ts2.tech. Offisielle hevdar opprørarar brukte mobilnett for å koordinere, og at det difor var naudsynt med så drastiske tiltak ts2.tech. Men kritikarar – inkludert menneskerettsorganisasjonar – meiner politikken er kollektiv avstraffing som har kutta livlina for vanlege sivile. Nettforbodet har etter rapportane lammet kvardagen: studentar får ikkje tilgang til nettundervisning, bedrifter og digitale betalingar vert forstyrra, og familiar vert avskorne frå kommunikasjon. «Eg kunne ikkje ein gong jobbe eller betale rekningar,» fortalde ein ramma innbyggjar til Amnesty International, som har kravd at tilgangen vert gjenoppretta straks ts2.tech. For no er Balochistan framleis eit av dei største pågåande svartsona i verda.
Neste dør i Irak, har regjeringa gått i svart etter ein tidsplan – i namnet til å stoppe juks på eksamen. Denne veka gjennomførte Irak sitt årlege ritual med landsdekkjande internettnedstengingar under avsluttande eksamenar på vidaregåande ts2.tech. Frå klokka 6 til 8 om morgonen på eksamensdagar vart all internetteneste (fast og mobil) kutta over heile landet ts2.tech. Målet er å hindre elevar i å lekke eller finne svar på nettet. Men dei utilsikta konsekvensane er store: kvar morgon frys bankar og bedrifter, media og offentlege tenester i fleire timar. “Skuleeksamenar er ingen grunn til å blokkere internettilgang,” rasar forkjemparar for digitale rettar, og peikar på at svært få land tyr til så omfattande tiltak ts2.tech. Til og med Iraks telekomdepartement innrømte at nedstengingane er kontroversielle, men dei held likevel fram med praksisen kvart år. Sjølv om tenesta kjem tilbake etter kvar eksamensperiode, viser Iraks tilnærming korleis enkelte styresmakter framleis er villige til å dra ut kontakten for heile internettet – og ofre tilkoplinga for millionar – for å prøve å handheve sosiale kontrollar. I Tyrkia nytta styresmaktene ein meir målretta nedslag mot opposisjon. Natta til 7. september, i forkant av planlagde protestar mot regjeringa, oppdaga tyrkiske brukarar at sosiale medium plutseleg gjekk ekstremt tregt. Data frå NetBlocks stadfesta at store plattformer – X (Twitter), YouTube, Instagram, Facebook, WhatsApp, TikTok og andre – vart strupa av tyrkiske internettleverandørar, slik at desse appane vart nesten ubrukande ts2.tech ts2.tech. Strupinga (i praksis ekstrem avgrensing av bandbreidda) heldt fram langt ut i 8. september, samstundes med opposisjonsdemonstrasjonane ts2.tech. Ved å kraftig hindre populære kommunikasjonsverktøy, svekka styresmaktene demonstrantane si evne til å organisere seg og sende direkte, utan å måtte blokkere heilt. Dette er ein taktikk Tyrkia har brukt før – under tidlegare politisk uro eller til og med ved lekkasjar av eksamensoppgåver – som ei form for «mjuk» sensur. Styresmaktene gav ingen offisiell forklaring på denne siste nedgangen ts2.tech. Men aktivistar var ikkje overraska, og kalla det ein forutsigbar strategi under president Erdoğan si regjering for å slå ned på opposisjon utan å skape for mykje offentleg oppstyr. Hendelsen understrekar den aukande trenden med å bruke struping (som kan vere vanskelegare å oppdage eller omgå enn totale blokkeringar) for å kontrollere nettrom i urolege tider.Straumbrot var ikkje alltid med vilje, då. I Afrika opplevde Telecom Namibia ei stor nettverksforstyrring 8. september som slo ut både mobil- og fastnett-internett i delar av landet techafricanews.com techafricanews.com. Teknikarar arbeidde gjennom natta, og innan 9. september var tenesta fullt gjenoppretta i dei råka områda, rapporterte operatøren techafricanews.com. Selskapet bad om orsaking for hendinga – som var forårsaka av skade på fiberinfrastruktur – og sa dei tek grep for å hindre liknande hendingar. Og i USA opplevde nokre Spectrum- og CenturyLink-kundar i Pacific Northwest eit omfattande straumbrot 9. september etter at ein fiberoptisk kabel ved eit uhell vart kutta av anleggsarbeid, noko som viser korleis ei enkel feil kan midlertidig slå ut tilkoplinga for tusenvis av menneske i ein region bakercityherald.com bakercityherald.com.
Frå konflikt-drevne straumbrot til statspålagde nedbremsingar og tilfeldige kabelbrot, har dei siste 48 timane vist kor sårbart det oppkopla samfunnet vårt er. Kvar hending, på sin måte, reiser viktige spørsmål. Korleis kan vi betre sikre internettilgang under kriser eller politiske hendingar? Finst det meir proporsjonale måtar å handtere tryggleiksutfordringar på enn å slå av heile provinsar eller land? Og etter kvart som folk blir stadig meir avhengige av nettilgang for utdanning, arbeid, helse og tryggleik, kva er dei menneskelege kostnadene når denne livlina blir kutta? Spenninga mellom nasjonal tryggleik og digitale rettar utspelar seg framleis i sanntid på verdsscena.
Å bygge bruer over den digitale kløfta: Initiativ for rimeleg tilgang
Midt i tilbakeslaga og konfrontasjonane var det òg store innsatsar denne veka for å utvide internettilgangen til dei som framleis står utanfor eller er på feil side av den digitale kløfta. Over heile verda sette styresmakter, teleselskap og lokalsamfunn i gang prosjekt for å gjere tilkopling meir rimeleg og inkluderande – i erkjenning av at milliardar av menneske framleis er utan nettilgang sjølv om 5G og satellittar får overskriftene.
Ein slående initiativ kjem frå Sør-Afrika, der operatøren MTN har kunngjort at dei vil tilby ultrabillige smarttelefonar for å lette overgangen frå 2G/3G for dei fattigaste brukarane sine. Opp til 1,2 millionar kontantkortkundar vil få moglegheita til å kjøpe ein ny 4G Android-smarttelefon for berre 99 rand (≈$5,40) – ein rabatt på over 90 % frå den vanlege utsalsprisen på rundt $40 ts2.tech. Programmet vil bli rulla ut i fasar fram til 2026, og rettar seg mot kundar som framleis er avhengige av enkle 2G/3G-telefonar. Det er tidsbestemt til Sør-Afrikas plan om å stengje 2G- og 3G-nett innan 2027 og bruke desse frekvensane til 4G/5G reuters.com reuters.com. “Hos MTN er vi forplikta til å gå det ekstra steget for å sikre at ingen blir ståande att i den digitale tidsalderen,” sa MTN Sør-Afrika-sjef Charles Molapisi reuters.com. Når landet oppgraderer til nyare teknologi, “er det avgjerande at vi tek proaktive steg for å knyte saman så mange sørafrikanarar som mogleg,” la han til reuters.com. Dette synet svarar direkte på kritikarar som åtvarar om at tvungen stenging av 2G/3G kan forsterke det digitale skiljet dersom låginntektsbrukarar ikkje har råd til 4G-einingar reuters.com. Ved å sterkt subsidiere smarttelefonar, har MTN som mål å migrere kundar til 4G utan å prise dei ut – og dermed bevare deira tilkopling (og sin eigen kundebase) i ei framtid der berre 4G/5G er tilgjengeleg. I Filippinane er eit nytt prosjekt retta mot avsidesliggjande bygdesamfunn som manglar kablet breiband. Den leiande mobiloperatøren Smart Communications lanserte “Smart 5G Home” – eit plug-and-play trådlaust breibandsett som brukar 5G-signal for å levere heimeinternett, omtrent som ein bærbar Wi-Fi-hotspot, men med høgare kapasitet for bruk i hushald. Eininga, som kjem med ein inkludert førehandsbetalt uavgrensa dataplan, blir tilbydd til rimelege prisar og kan installerast sjølv, noko som gjer ho ideell for avsidesliggjande landsbyar der det er upraktisk å leggje fiberkablar ts2.tech. Smart introduserte 5G Home-setta 4. september og fokuserer på å knyte saman studentar, fjernarbeidarar og småbedrifter i underbetente område. Ved berre å plugge inn eininga og plassere ho der 5G-signalet er best, kan brukarar få lynraskt internett med ein gong – utan behov for teknikarbesøk. Dette tek tak i det digitale gapet mellom by og land i Filippinane, der byane har fiber og 5G, men mange bygder framleis har tregt eller ikkje noko internett. Trådlaus fast heime-5G kan vere ei rask løysing for å få desse samfunn inn på nettet.I mellomtida investerer den største byen i USA i gratis tilkopling for dei mest utsette innbyggjarane sine. New York City lanserte eit pilotprosjekt kalla “Liberty Link” for å tilby gratis gigabit Wi-Fi i offentlege bustadkompleks ts2.tech. I denne første fasen skal 35 bustadprosjekt i Bronx og Harlem – heim til over 2 200 låginntektsfamiliar – få høghastigheits trådlaust internett innan utgangen av 2025 ts2.tech. Prosjektet er finansiert av ein kombinasjon av by- og føderale tilskot retta mot digital inkludering. I tillegg til å installere Wi-Fi-hotspotar, vil programmet også tilby opplæring i digital kompetanse for bebuarane, med opplæring i grunnleggande nettbruk, jobbsøking på nett, tilgang til helsetenester på nett og beste praksis for cybersikkerheit ts2.tech. Byens representantar peika på at sjølv i ein storby som New York finst det område med sjokkerande låg bruk av heimebreiband (ofte på grunn av kostnader), og bebuarar i offentlege bustader har vore blant dei minst tilknytte. Ved å handsame internett som ein offentleg teneste i desse bygningane – fritt tilgjengeleg som varme eller vatn – håpar byen å betre utdannings- og økonomiske resultat. Dette er i praksis eit urbant motstykke til satsinga på tilkopling i distrikta, og sikrar at gap i tilkopling innan byane blir tekne på alvor, i tillegg til dei mellom by og land.
Grasrot- og ideelle initiativ spelar òg ei rolle i å tette gapet. Internet Society Foundation kunngjorde denne veka tilskot til ni samfunnsnettverk over heile Afrika, Asia og Latin-Amerika ts2.tech. Desse lokalt bygde nettverka spenner frå urfolkskvinner i Amazonas som set opp solcelledriven Wi-Fi for landsbyane sine, til samfunnsbaserte mesh-nettverk i avsidesliggjande Himalaya-område. Slike prosjekt gjev folk moglegheit til å bygge og vedlikehalde sin eigen internettilgang der kommersielle tilbydarar ikkje har nådd fram, ved å bruke kreative løysingar som solcellepanel, punkt-til-punkt trådlaus samband og delte båndbreddemodellar.Alle desse initiativa – frå store teleselskap sine program til kommunal Wi-Fi og samfunnsteknologi – understrekar ei aukande erkjenning: å oppnå universell internettilgang vil krevje målretta, innovative løysingar for å nå dei som framleis er offline. Ifølgje ferske data frå FN sitt ITU, er om lag 2,6 milliardar menneske verda over framleis utan internett ts2.tech. Det går framover (talet var 3 milliardar for nokre år sidan), men å kople den siste tredelen av menneska er utfordrande. ITU anslår at det å sikre “meiningsfull tilkopling” for alle innan 2030 kan koste ytterlegare 2,6–2,8 billionar dollar i investeringar ts2.tech – ein enorm sum som langt overgår dagens forpliktingar. Så sjølv om styresmakter og selskap har lova rundt 50 milliardar dollar så langt, vil det trengast mykje meir ts2.tech. Den store mengda prosjekt ein har sett dei siste dagane – billige smarttelefonar, 5G-hotspotar, gratis Wi-Fi, samfunnsnettverk – er viktige steg mot å tette tilgangsgapet. Dei viser òg at å nå universell tilgang ikkje berre handlar om toppmoderne teknologi som 5G og satellittar, men òg om pristilgjenge, lokal involvering og politisk vilje til å få alle samfunn på nett. Det digitale skiljet er framleis eit problem som kan løysast, seier ekspertar, dersom desse tiltaka kan skalerast opp og haldast ved like i åra som kjem.
Bransjerørsler og regulatorisk utsikt
Dei siste 48 timane har òg sett betydelege endringar i telekombransjen og debattar om politikk som kan endre korleis operatørar driv i åra framover. I Europa fornyar leiarar krava om konsolidering og regulatoriske endringar for å styrke sektoren. Og på det regulatoriske området balanserer styresmaktene omsyn til konkurranse med tryggleik og infrastrukturbehov i eit telekomlandskap i rask endring.
Ein høgprofilert stemme er Marc Murtra, den nye konsernsjefen og styreleiaren i spanske Telefónica. I intervju denne veka hevda Murtra at telekommarknaden i Europa er for oppsplitta og treng større skala for å kunne konkurrere globalt reuters.com. Han peika på at Europa har 41 telekomoperatørar med over 500 000 kundar kvar, samanlikna med berre 5 i USA eller 3–4 i Kina reuters.com. Dette, seier han, gjer at europeiske teleselskap manglar storleiken og overskotet som trengst for å investere i kritiske område som KI, cybersikkerheit og neste generasjons infrastruktur reuters.com. Murtra pressar EU-regulatorar til å tillate fleire oppkjøp og samanslåingar, og snu ein langvarig politikk som har stoppa mange store telekomfusjonar for å halde konkurransen oppe reuters.com. Etter hans meining er dei gamle fryktene for at konsolidering vil skade forbrukarane overdrevne, sidan det no er ny konkurranse frå teknologigigantar og kabelselskap. Europa, meiner han, risikerer å hamne bakpå teknologisk dersom ein ikkje opnar for pan-europeiske telekomgigantar. «Om Europa vil ha strategisk sjølvstende innan teknologi, må vi ha store eller gigantiske europeiske operatørar,» sa Murtra til Reuters reuters.com. «Eg vil ikkje vere for dramatisk, men sjå for deg eit Europa der satellittsystema, hyperskalarane og kunstig intelligens er i hendene på tech-bros – og dette kan faktisk skje.» reuters.com Han har lobba forslaget sitt overfor styresmaktene om at regulatorane bør inngå ein slags «samfunnskontrakt» med teleselskapa: la dei slå seg saman og utvide til nye teknologifelt, mot at dei forpliktar seg til å investere tungt i Europas digitale infrastruktur reuters.com reuters.com. Det er ein dristig visjon som vil endre telekomlandskapet i Europa, og det skjer samstundes som store avtalar allereie er på gang – til dømes Vodafones plan om å slå saman den britiske verksemda si med Three UK (no til vurdering hos regulatorane), og rapportar om at Orange, Bouygues og Iliad har vurdert å dele opp den franske konkurrenten SFR <a href=»https://www.rUtanfor Europa går marknadskonsolidering framover i andre regionar. I Afrika har regjeringa i Ghana gått vidare med ein plan om å slå saman to store mobiloperatørar for å styrkje konkurransen. Ghanas tredje største operatør (statseigde AirtelTigo, no omprofilert til AT Ghana) skal slåast saman med den nest største operatøren Telecel Ghana etter Telecel si nylege oppkjøping av Vodafones lokale eining ts2.tech. Den samanslåtte eininga vil ha om lag 26 % av mobilabonnentane i Ghana, og vil skape ein meir robust utfordrar til den dominerande MTN, som for tida har om lag 74 % marknadsdel ts2.tech. Myndigheitene i Ghana understreka at samanslåinga har som mål å stoppe dei store tapa dei mindre operatørane har hatt og sikre ein levedyktig andre nasjonal operatør ts2.tech. Dei lova at det ikkje vil bli nokon oppseiingar som følgje av samanslåinga, og uttrykte håp om at ein sterkare nummer to vil gi betre tenester og prisar gjennom konkurranse med MTN ts2.tech. Dette speglar ein breiare trend i mange framveksande marknader der 3 eller 4 operatørar slit – styresmaktene er i aukande grad opne for konsolidering for å skape meir berekraftige aktørar (Kenya og Nigeria har til dømes hatt liknande diskusjonar).
På den regulatoriske sida er tryggleik og spektrumpolitikk framleis heite tema. I USA held reguleringsstyresmaktene fram ein streng linje på nettverkstryggleik med fokus på kinesisk utstyr. Federal Communications Commission (FCC) stadfesta denne veka at dei vil forby “upålitelege” kinesiske komponentar i nye telekomprosjekt som fell under deira jurisdiksjon – særleg undersjøiske kablar som kjem i land på amerikansk jord ts2.tech. FCC-kommissær Brendan Carr peika på risiko for spionasje og sabotasje, og hevda “vi har sett at infrastruktur for undersjøiske kablar har vorte truga dei siste åra av utanlandske motstandarar, som Kina” ts2.tech. FCC forenklar òg løyveprosessen for det dei kallar “pålitelege” leverandørar til å byggje nye kablar, for å sikre at viktige samband vert bygde utan forseinkingar ts2.tech. Dette kjem etter tidlegare amerikanske tiltak der store operatørar vart nekta å bruke Huawei/ZTE-utstyr i 5G-nettverk. På same måte skapte den spanske regjeringa oppstyr for nokre dagar sidan ved brått å kansellere ein kontrakt på 10 millionar euro med Telefónica om å byggje eit offentleg nettverk, berre fordi planen involverte den kinesiske leverandøren Huawei – Madrid viste til uro for “strategisk autonomi” og digital tryggleik bez-kabli.pl. Hendelsen viser korleis geopolitiske tryggleiksbekymringar påverkar telekominnkjøp direkte òg i Europa.Når det gjeld spektrumforvaltning, balanserer reguleringsstyresmaktene mellom å fremje innovasjon og å sikre ansvar. FCC si handtering av EchoStar-spektrum-saka (omtalt ovanfor) er eitt døme – der dei i praksis pressar ressursen over til aktørar (SpaceX og AT&T) som vil bruke han, i staden for å la han liggje ubrukt. I Sør-Korea kunngjorde reguleringsstyresmaktene denne veka ei gransking av KT Corp etter eit brot på eit mobilt betalingssystem mobileworldlive.com, noko som understrekar aukande tilsyn med cybersikkerheitspraksis i telekom. Og i New Zealand fullførte regjeringa eit sal av 3,5 GHz C-band-spektrum til operatørar som Spark og 2degrees, men reserverte omstridd ein del til eit lokalt Māori-trust for å sikre urfolksdeltaking i 5G – ein politikk som balanserer kommersielle og sosiale mål (dette følgjer ei liknande reservasjon i ein tidlegare 5G-auksjon).
Ser vi framover, er det tydeleg at telekomindustrien står ved eit vendepunkt. Marknadskrefter driv selskapa til å søkje samarbeid og fusjonar (telco–big tech-fellesføretak som Jio–Meta i India, eller grensekryssande fusjonar i Europa). Policymakarar strevar med å finne ut korleis dei kan fremje sterke telekomaktørar som kan investere i ny teknologi, utan at konkurransen blir svekka. Og alt dette skjer samstundes som nye aktørar frå himmelen (satellittbreiband) og teknologisektoren (tenk Google Fiber eller Apple sine eSIM-initiativ) utfordrar det tradisjonelle telekomområdet. Dei neste månadene vil vere avgjerande: Vil europeiske reguleringsstyresmakter mjuke opp haldninga til fusjonar, slik leiarar som Murtra oppmodar til? Kan satellittoperatørar og mobiltilbydarar samarbeide om å utvide dekninga, eller vil dei kollidere i konkurranse? Korleis vil styresmaktene balansere nasjonal tryggleik med ønsket om rimelege leverandørar i 5G/6G-utbygginga? Det einaste som er sikkert, er at det globale telekommunikasjonslandskapet utviklar seg raskt – med store satsingar, dristige eksperiment og reguleringsmessige kryssstraumar som del av det komplekse biletet.
Kjelder: Reuters; TS2 Space ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech ts2.tech reuters.com reuters.com ts2.tech.
