Küresel Mobil İnternet Patladı: 5G Yükseliyor, Wi‑Fi 7 Zirvede, Gizli SIM Planı Bozuldu ve Şebekeler Sarsılıyor

Pakistan yeni nesle geçiyor: Telekom düzenleyicisi, 6 GHz bandında Wi‑Fi 7’yi onayladı – böylece Pakistan, Asya-Pasifik’te bunu yapan ilk ülkelerden biri oldu ^[1]. Ultra hızlı Wi‑Fi 7 standardı (çok gigabit hızlar, 8K video, AR/VR desteği vaat ediyor) artık yasal. İslamabad ayrıca birkaç ay içinde yedi büyük şehirde 5G hizmetlerini başlatma planlarını doğruladı ^[2], ancak yüksek spektrum maliyetleri hâlâ bir endişe kaynağı.
Hindistan’ın büyük 4G hamlesi: Devlete ait BSNL, 27 Eylül’de tamamen yerli ‘Swadeshi’ altyapısı kullanarak ülke çapında 4G ağını etkinleştirecek ^[3] ^[4]. Yaklaşık 100.000 yeni 4G kulesi yerel teknolojiyle ülke genelinde inşa edildi ^[5]. Bu, hizmet almayan bölgelerde bağlantıyı hızlandırıyor (26.700’den fazla köy bağlanacak) ve nihai 5G genişlemesi için zemin hazırlıyor ^[6] ^[7].
Orta Doğu yenilikleri: BAE’nin Space42’si (bir SpaceTech girişimi), Birleşik Arap Emirlikleri’nde otonom ulaşım ve IoT’yi geliştirmek için Microsoft Azure ile yeni bir “Egemen Mobilite Bulutu” duyurdu ^[8] ^[9]. Bulut platformu, tüm verileri ülkede depolayacak ve araç ile akıllı şehir ağlarını güvence altına alacak. Bu, bölgenin daha geniş 6G hedeflerinin bir yansıması – e& BAE, akıllı bir ulus için “sinir sistemi” olarak AI-yerli, güvenli 6G ağlarını detaylandıran bir teknik rapor yayımladı.
Çin eSIM’i benimsiyor: China Mobile, Telecom ve Unicom, Apple’ın yakında çıkacak iPhone Air modelinde gömülü SIM’leri destekleyecek – düzenleyici onayı bekleniyor ^[10]. Bu, eSIM’in küresel ivmesini doğruluyor: akıllı telefon üreticileri ve operatörler, esnek dijital sağlama lehine fiziksel SIM kartları aşamalı olarak kaldırıyor.
Telekom birleşmeleri: Singapur’un telekom sektörü yeniden şekilleniyor. Keppel’in Simba Telecom’u, rakibi M1’in mobil işini 1,43 milyar Singapur Doları (1,1 milyar ABD Doları) karşılığında satın almayı kabul etti ve Singapur’un 3. ve 4. büyük operatörünü birleştiriyor ^[11] ^[12]. Anlaşma sonrası, birleşen Simba-M1, Singtel ve StarHub’ın ardından yeni 3 numaralı oyuncu olacak ^[13]. Afrika’da ise, Gana hükümeti AT Ghana (AirtelTigo)’yu devlet destekli Telecel Ghana ile birleştirerek daha büyük bir operatör oluşturdu ^[14]. Amaç, yinelenen maliyetleri azaltmak (ör. bir kulede iki ağ) ve sektörün mali yapısını güçlendirmek ^[15] ^[16].
Düzenleyici adımlar: Avrupa liderleri telekom politikalarını tartışıyor. Brüksel, operatörlerin birleşip yatırım yapmasına yardımcı olmak için birleşme kurallarını gevşetebileceğinin sinyalini verdi ^[17]. ABD’de ise FCC, EchoStar’ın 5G kurulum yükümlülükleriyle ilgili soruşturmasını, EchoStar’ın önemli spektrumları SpaceX ve AT&T’ye satmayı kabul etmesinin ardından aniden sonlandırdı ^[18]. Bu arada, Birleşik Krallık’ta Ofcom, geçen yıl yaşanan ciddi acil çağrı kesintisi nedeniyle VoIP sağlayıcısı Vonage’a 700.000 £ para cezası verdi ^[19]. Bu gelişmeler, düzenleyicilerin kritik altyapı ve rekabete odaklandığını gösteriyor.
Güvenlik ve dayanıklılık: Siber olaylar ve ağ arızaları manşetlere çıktı. ABD Gizli Servisi, BM Genel Kurulu’ndan hemen önce New York çevresinde gizli bir “SIM çiftliğini” ortaya çıkardı – 100.000’den fazla aktif SIM kartı ve hücresel ağları bozabilecek yüzlerce sunucuya el koydu ^[20]. (Ağ, dakikada 30 milyon mesaj gönderebiliyordu, bir Özel Ajan belirtti ^[21].) ABD’de, CISA ajansı, bilgisayar korsanlarının Cisco güvenlik duvarı cihazlarındaki bir güvenlik açığından yararlandığı konusunda uyarıda bulundu ve acil yamalar yapılmasını sağladı ^[22]. Avustralya’da, 18 Eylül’de Optus ağ yükseltme hatası binlerce kişinin acil servislere ulaşamamasına neden oldu – yardım alamayan üç kişi hayatını kaybetti ^[23]. Bu olaylar, telekom siber güvenliği ve yedekleme sistemlerine artan ilgiyi vurguluyor.
Mobil bağlantı trendleri: Küresel olarak, 5G hızla yayılıyor. Sektör verileri, 2025 ortasına kadar 2,6 milyardan fazla 5G abonesi (tüm mobil bağlantıların yaklaşık %30’u) ve artan mobil veri kullanımı gösteriyor ^[24]. Kuruluşlar özel 5G’ye yöneliyor (2030’a kadar yaklaşık %35 YBBO ile büyümesi öngörülüyor ^[25]). IoT patlaması devam ediyor: dünya genelinde IoT cihazları 2025’te yaklaşık 3,8 milyara ulaşıyor (yıllık yaklaşık %10 artış) ^[26]. Umman’da (Temmuz 2025), resmi istatistikler mobil abone sayısında %15 ve IoT bağlantılarında %119 yıllık artış gösterdi ^[27]. Afrika 5G’de geride – bugün bir milyardan fazla Afrikalının yalnızca yaklaşık %1,2’si 5G’ye sahip ^[28] – ancak operatörler 2018–2023 yılları arasında Afrika ağlarına yaklaşık 28 milyar dolar yatırım yaptı (ve 62 milyar dolar daha planlanıyor) ^[29]. Özellikle, birçok bölgede hâlâ 4G ve 3G hakim: Afrika’da kapsama oranı yaklaşık %77 (3G) ve %44 (4G) ^[30] ve birçok eski GSM ağı yakında spektrumu boşaltmak için kapatılacak.

Yeni Nesil Ağlar: 5G, Wi‑Fi 7 ve 6G Yaygınlaşması

Wi‑Fi 7 benimsenmesi: Pakistan’ın düzenleyici kurumu (PTA), 6 GHz bandında Wi‑Fi 7 ve diğer gelecekteki Wi‑Fi standartlarını onaylayarak manşetlere çıktı ^[31]. Wi‑Fi 7 (IEEE 802.11be tabanlı), daha düşük gecikmeyle çok gigabit hızlar sunabilir ve ev ile kurumsal genişbant ihtiyaçlarını kolaylaştırır. PTA, Wi‑Fi 7’ye izin verilmesinin “eski bantlardaki yoğunluğu azaltacağını ve genişbant maliyetlerini düşüreceğini” belirtti; bu da haneler ve işletmeler için fayda sağlayacak ^[32]. Bu adım, Pakistan’ı Asya-Pasifik’teki ülkelerle birlikte erken benimseyenler arasına yerleştiriyor. En önemlisi, Pakistan bunu 5G lansmanını hâlâ planlarken yapıyor. Telekom Bakanı, hizmet sağlayıcıların 5G ile “aylar içinde” yedi büyük şehri kapsama hedefinde olduğunu söyledi ^[33]. Bu iki hamle (gelişmiş Wi‑Fi ve 5G’ye sıçrama), dijital altyapıyı yükseltme çabasını yansıtıyor; ancak analistler, operatörler için yüksek spektrum ücretleri konusunda uyarıyor.

Hindistan’ın yerli 4G’si: 27 Eylül’de Başbakan Modi, BSNL’nin tamamen Hindistan yapımı yeni 4G ağını resmen açacak ^[34] ^[35]. BSNL başkanına göre, operatör 100.000 yerli 4G baz istasyonu ülke genelinde kurdu ^[36] ^[37]. Bu devasa yayılım, Hintli tedarikçilerin yerli teknolojisini kullanıyor ve bulut tabanlı olduğu için donanımı tamamen değiştirmeden 5G’ye yükseltilebiliyor ^[38] ^[39]. Bu adım, Hindistan’ın kırsal bağlantı açığını kapatıyor: 26.700’den fazla köy (binlercesi uzak veya çatışma bölgelerinde dahil) mobil hizmet alacak ^[40]. Yetkililer, bunun dijital kapsayıcılığı ve güvenliği artırdığını (yabancı tedarikçilere daha az bağımlılık) ve BSNL’yi Hindistan’ın “Dijital Bharat” planı kapsamında nihai 5G lansmanları için hazırladığını söylüyor.

5G dağıtımları: Operatörler her yerde 5G kapsama alanını genişletiyor. Latin Amerika’da, Telecom Argentina (Movistar Argentina’yı satın aldıktan sonra yeni büyüyen operatör) şu anda yaklaşık 550 5G baz istasyonuna sahip olduğunu ve yıl sonuna kadar en az 750’ye ulaşmayı hedeflediğini söylüyor ^[41]. Hatta madencilik ve tarım gibi sektörler için dilimlenmiş özel 5G ağları da sunuyor ^[42]. Avrupa’nın önde gelen operatörleri (ör. Vodafone, Orange, Deutsche Telekom) 5G kapsamasını yoğunlaştırmaya devam ediyor ve birçoğu 2G/3G’yi aşamalı olarak kaldırmanın son aşamalarında. Örneğin, birkaç Avrupa operatörü, 2G/3G ağlarını 2025–2030’a kadar kapatmayı ve spektrumu 4G/5G için yeniden kullanmayı planladıklarını açıkladı (IoT için düşük bant açılıyor) ^[43]. 6G’ye bakış: Sektör grupları ve operatörler (örneğin Verizon ve e& UAE) şimdiden 6G yol haritalarını oluşturuyor. Beyaz kitaplar ve forumlar, gelecekteki özellikleri vurguluyor (yapay zekâ tabanlı ağlar, terahertz spektrumu, algılama yetenekleri ve kuantum-güvenli güvenlik) ^[44] ^[45]. 6G hâlâ Ar-Ge aşamasında olsa da, mobil ekosistemin ne kadar ileriye dönük plan yaptığını gösteriyor – telekom sektörü aslında sürekli olarak yeni standartlar sunuyor (2G→3G→4G→5G→6G).

Altyapı & IoT Bağlantı Trendleri

IoT patlaması: Nesnelerin İnterneti (IoT) bağlantısı dünya çapında hızla artıyor. Örneğin, Umman’ın resmi verileri (Temmuz 2025) IoT bağlantılarının yıllık bazda %118,7 arttığını ve 1,55 milyon seviyesine ulaştığını gösterdi ^[46]; Körfez ülkesi, Vision 2040 kapsamında akıllı hizmetleri entegre ediyor. Umman’da fiber ve 5G sabit genişbant da büyüdü ve genel altyapı yükseltmelerini vurguladı. Benzer şekilde, birçok ülke büyük IoT büyümesi bildiriyor: operatörler, 5G/LTE-M üzerinden akıllı sayaç, lojistik ağları ve endüstri otomasyonu sağlıyor. Küresel olarak, analistler toplam IoT bağlantılarının (hücresel M2M + hücresel olmayan) bugün yaklaşık 4 milyara yaklaştığını ve 2030’a kadar 5–6 milyara ulaşabileceğini tahmin ediyor ^[47].

Omurga ağlar: Perde arkasında, operatörler çekirdek ve uç altyapılarını yükseltiyor. Latin Amerikalı operatörler veri merkezlerini genişletiyor: Telecom Argentina, yapay zeka ve kurumsal talebi karşılamak için tüm 16 veri merkezinin kapasitesini 10 MW’a çıkarmayı planlıyor ^[48] ^[49]. Avrupa ve ABD’de operatörler fiber satın alıyor, yeni şehirler arası güzergahlar açıyor ve maliyetleri düşürmek için Open RAN mimarilerini (paylaşımlı, yazılım tanımlı radyo ağları) araştırıyor. Özellikle, beş Orta Doğu operatörü (Suudi Zain, Kuveyt’ten Ooredoo, vb.) yakın zamanda Open RAN denemelerini hızlandırmak için bir Mutabakat Zaptı imzaladı ve 5G ekipmanını demokratikleştirmeyi hedefliyor. Bağlantı projeleri: Afrika’da, AfricaCoast to Europe (ACE) denizaltı kablo genişletmeleri ve açık erişimli ulusal ağlar (ör. Ruanda’nın toptan 4G ağı) gibi yeni girişimler, kırsal alanlara genişbant erişimini artırıyor. Uydu takımyıldızları (Starlink, Kuiper, AST SpaceMobile) da kırsal bağlantıyı destekliyor; hükümetler (ör. Senegal) SpaceX ile iş birliği yaparak 2025 sonuna kadar ülke genelinde uydu interneti sunmayı hedefliyor ^[50].

SIM/eSIM ve Bağlantı Yenilikleri

eSIM ivme kazanıyor: Mobil operatörler elektronik SIM’leri desteklemek için yarışıyor. Çin’de resmi haber: China Mobile, China Telecom ve China Unicom, düzenleyiciler onayladıktan sonra Apple’ın yeni piyasaya çıkan iPhone Air modeli için eSIM profilleri sunacak ^[51]. Bu, Avrupa ve ABD’de çoğu yeni telefonun artık birden fazla eSIM’i etkinleştirmesini takip ediyor. Cazibesi, sorunsuz küresel dolaşım ve daha kolay tarife değişimi. Sektörde ise konsolidasyon sürüyor: Singapur merkezli DT One (küresel bir telekom merkezi), 23 Eylül’de eSIM platformu DENT Telecom’u satın alarak birleşik bir küresel eSIM hizmeti oluşturacağını duyurdu ^[52]. (Bu basın bülteni, operatörlerin ve platformların “herhangi bir uygulama, marka veya platformun” dünya çapında anında mobil veri sunmasını istediğini vurguluyor ^[53].) Bu arada, düzenleyiciler lisanssız eSIM satıcılarını mercek altına alıyor: birkaç ülke, operatör sözleşmesi olmadan eSIM kimliği satan firmaları dolandırıcılık riski nedeniyle kapattı.

Eski SIM sorunları: SIM’lerin patlamasının karanlık bir tarafı var. Bu hafta New York’ta, ABD kolluk kuvvetleri devasa bir SIM dolandırıcılık ağını ortaya çıkardı. Ajanlar, gizli bir telekom ağından 100.000’den fazla aktif SIM kartı ve 300 “SIM sunucusu” cihazına el koydu ^[54]. Soruşturmacılar, bu “SIM çiftliğinin” dakikada milyonlarca sahte arama/mesaj başlatabileceği konusunda uyardı – bu, BM Genel Kurulu sırasında baz istasyonlarını çökertmeye ve acil hatları kilitlemeye yetecek kadar ^[55]. (Araştırmacılar ve politika yapıcılar, eSIM kullanımının artmasıyla birlikte sözde SIM ele geçirme ve “Sessiz SIM değişimi” dolandırıcılığı konusunda endişeli.)

Birleşmeler, Pazar Hamleleri ve Sektör Tahminleri

Asya-Pasifik: Konsolidasyon hız kazanıyor. Singapur’daki pazar hareketleri yukarıda bahsedildi (Simba-M1 anlaşması ^[56]). Hindistan’da, BSNL’in yayılımının yanı sıra, hükümet BSNL/MTNL’i canlandırmak için ₹11.000 crore’luk bir paketi onayladı ve onları özelleştirmeyecek, devlet operatörlerine desteğini yineledi. Japonya’da SoftBank ve Rakuten, gelecekteki ortaklıklara işaret eden 5G Advanced ve Open RAN denemelerini tamamladı. Malezya’da, operatör U Mobile, kırsal alanlarda 5G’yi yoğunlaştırmak için Huawei ve ZTE ile ortaklık planlarını açıkladı (son başlık). Güney Kore’den SK Telecom, 5G’yi akıllı arabalar ve robotik için kullanacak yeni bir yapay zeka odaklı yan kuruluş (SALT) duyurdu.

Avrupa: Avrupa’daki operatörler de aktif. Vodafone, yeni “VodafoneThree” birleşik İngiltere operatörü için (Vodafone UK ve Three UK’nin yakın zamanda birleşmesinden) £2,7 milyarlık 5G ağ çekirdeği kurmak üzere Nokia ve Ericsson ile anlaştı ^[57] ^[58]. AB genelinde, 3,5 GHz ve 700 MHz bantları için spektrum ihaleleri birçok ülkede tamamlanıyor, yeni mmWave (26/28 GHz) ihaleleri ise planlanıyor. Analistler, Avrupa’nın 6G’de ABD ve Çin ile rekabetçi kalabilmesi için daha fazla orta bant ve sub‑THz spektrum tahsis etmesi gerektiği konusunda uyarıyor ^[59].

Amerikalar: ABD’de, T-Mobile ve Verizon 5G kapsama alanını genişletmeye devam ediyor; T‑Mobile bazı şehirlerde yeni 5G üzerinden Ses hizmetlerini başlattı. AT&T, kablo şirketlerinden 2.5 GHz lisansları satın aldı. FCC ayrıca orta bant (3.45 GHz) ve mmWave bantlarında paylaşımı araştırıyor. Birleşme cephesinde, Charter ve Cox kablo (ABD), 26 Eylül 2025’te 34,5 milyar $‘lık bir anlaşma açıkladı; bu anlaşma, Comcast ile MVNO anlaşmaları için genişbant kapasitesini de artıracak – ancak bu hâlâ düzenleyici onay bekliyor. Latin Amerika’da, Peru 15 Eylül’de yeni 5G lisanslarını ihale etti (dört operatör orta bant spektrum kazandı). Brezilya, devasa fiber altyapı planlarını sürdürmeye devam ediyor.

Finansal tahminler: Sektör analistleri, küresel mobil veri trafiğinin 2030’a kadar yıllık %25’ten fazla büyüyeceğini öngörüyor; bu büyümenin itici gücü 5G video ve IoT olacak. 2030’a kadar, dünya genelindeki mobil bağlantıların %70’ine kadarı 5G üzerinde olabilir ^[60]. Özel 5G (kurumsal ağlar) yıllık yaklaşık 17,5 milyar $ gelire ulaşabilir ^[61]. Bağlantının ötesinde, telekom gelirleri değişiyor: bulut, edge computing ve “ağ-hizmet-olarak” gibi hizmetlerin büyümenin yeni itici gücü olması bekleniyor.

Hükümet Politikası ve Spektrum

Spektrum ihaleleri: Hükümetler yeni kablosuz hizmetler için frekansları ihale etmeye devam ediyor. Arjantin ve Peru bu ay orta bant ihalelerini tamamladı. Pakistan, ilk 5G spektrum ihalesi (muhtemelen 2025 sonu) için 600+ MHz orta bant frekans sunma planlarını açıkladı ^[62]. ABD, ulusal ihalelerde daha yavaş davrandı, ancak Kongre yakın zamanda FCC’ye mmWave (26/28 GHz) ve hatta 6G denemeleri için yüksek frekanslı (95 GHz) ihalelere devam etme talimatı verdi. Düzenleyiciler ayrıca spektrumun yüksek fiyatlarını yeniden düşünmeleri için baskı altında. Mart ayında, Meksika’nın telekom düzenleyicisi, uzun zamandır beklenen 5G ihalesini planladıktan sonra aniden feshedildi ve bu süreç belirsizliğe girdi (Reuters, Eylül 2025).

Düzenlemeler ve güvenlik: Hükümetler daha sıkı telekom güvenlik kuralları uygulamaya koyuyor. AB, 5G güvenlik araç kutusunu bulut ve yapay zekâ risklerini kapsayacak şekilde güncellemeyi önerdi. İngiltere ve ABD’de yeni yasalar, operatörlerin acil aramalar için birbirlerini yedeklemesini zorunlu kılıyor. Örneğin, AT&T’ye, kesintiler sırasında 911 aramalarını yönlendirmek için SpaceX’in Starlink uydularını kullanma izni geçici olarak verildi. Gizlilik kuralları da gelişiyor: birkaç ülke (Hindistan, Brezilya) SIM kayıtları, eSIM kullanımı ve konum verisi saklama konusunda SIM dolandırıcılığı ve sahtekârlık aramalarına karşı mevzuat hazırlıyor.

Siber Güvenlik, Kesintiler ve Tüketici Etkisi

Bu haftanın büyük telekom olayları, savunmasızlıkları gözler önüne serdi:

Amerika Birleşik Devletleri (SIM çiftliği baskını): Belirtildiği gibi, araştırmacılar BM Genel Kurulu öncesinde New York’ta büyük bir yasa dışı telekom ağına el koydu. 100.000’den fazla aktif SIM gizli noktalardaki sunucularda bulundu ^[63]. Gizli Servis, bu sistemin etkinleştirilirse “baz istasyonlarını devre dışı bırakabileceği” ve 911 çağrılarını engelleyebileceği konusunda uyardı. Bu durum, “SIM çiftlikleri” tehdidine ve saldırganların çevrim içi olarak büyük miktarda SIM kartı ne kadar kolay edinebileceğine dikkat çekti.
Avustralya (Optus kesintisi): 18 Eylül’de, Optus’ta (Telstra’nın rakibi) yapılan bir ağ yazılımı güncellemesi arızalandı ve 600 müşteri Güney Avustralya, Batı Avustralya ve Kuzey Toprakları genelinde acil çağrı hizmetini kaybetti ^[64]. Ne yazık ki, kesinti sırasında “000”ı (Avustralya’nın 911’i) arayamayan üç kişi hayatını kaybetti ^[65]. Optus’un CEO’su kamuoyuna özür diledi ve şirket bir soruşturma başlattı. Bu olay ve 2022’deki önceki Optus veri ihlali, düzenleyiciler üzerinde baskı oluşturdu. Buna karşılık, yetkililer operatörlerin acil servisler için uydu veya alternatif yönlendirme yedekleri uygulamasını zorunlu kılıyor.
Birleşik Krallık (Ofcom para cezası): Birleşik Krallık telekom düzenleyicisi Ofcom, 25 Eylül’de Ericsson’a ait Vonage UK’ye, bazı kurumsal kullanıcıların 999’u aramasını engelleyen bir yazılım hatası nedeniyle £700.000 para cezası verdiğini açıkladı ^[66]. Hata, 2023’ün sonlarında 11 gün boyunca fark edilmedi ve bu süre zarfında işletmeler acil çağrı yapamadı. Ofcom’un yaptırım direktörü, “Acil servisleri arayabilmek hayat ile ölüm arasındaki farkı yaratabilir” diyerek telekom şirketlerinin sorumlu tutulacağını belirtti ^[67].
Küresel (Cisco açığı): 25 Eylül’de ABD Siber Güvenlik ve Altyapı Güvenliği Ajansı (CISA), Çinli devlet hackerlarının Cisco’nun yaygın olarak kullanılan ASA ve FTD güvenlik duvarlarındaki sıfır gün açığını istismar ettiğini öğrendikten sonra acil bir direktif yayınladı ^[68]. Uyarıda, etkilenen cihazların tüm kullanıcılarının yamaları 24 saat içinde uygulamaları istendi ^[69]. Verizon’un son güvenlik raporu, ağ kenarı cihazlarına yönelik saldırıların arttığını belirtiyor. Bu uyarı, telekom çekirdek ağlarının (yönlendiriciler, güvenlik duvarları, baz istasyonu denetleyicileri) artan siber tehditlerle karşı karşıya olduğuna dair bir hatırlatmadır.

Bu olaylar, kritik iletişimin kırılganlığını gözler önüne seriyor. Tüketiciler daha bilinçli: sosyal medyada Optus kesintisi ve NYC SIM baskını çok konuşuldu. Analistler bir “güvenlik-ekonomi paradoksu”na dikkat çekiyor: ağlar modernleştikçe (5G, sanallaştırılmış çekirdek, eSIM), yeni riskler ortaya çıkıyor (yazılım hataları, hackleme) ve dayanıklılık için büyük yatırımlar gerektiriyor.

Bölgesel Öne Çıkanlar

Kuzey Amerika: ABD’de, üç büyük operatörün tamamı (AT&T, Verizon, T‑Mobile) 5G’yi kırsal ve banliyö pazarlara yaymaya devam ediyor. T‑Mobile, 2026’ya kadar onlarca şehirde 5G orta bant (2,5 GHz) sunacağını açıkladı. Spektrum üzerindeki düzenleyici odak devam ediyor: Kongre’deki bazı isimler, rekabeti artırmak için FCC’nin orta bant spektrumunu daha küçük operatörlere ayırmasını istiyor. 28 Eylül’de ABD ve Güney Kore dijital/ticaret konularında anlaştı (ör. Güney Kore para manipülatörü olarak tanımlanmadı ^[70], ancak telekom özel olarak ele alınmadı). Kanada’da Rogers, 5G ev interneti için ShawMobile olarak yeniden markalaştı.
Avrupa: Avrupa’nın büyük bölümünde 5G yaygınlaşmış durumda ve operatörler giderek daha fazla ses/SMS’i OTT uygulamalarına aktarıyor. Fransa’nın Free mobile operatörü, kalan 3G hizmetlerini 2026 sonuna kadar kapatacak. Almanya ve İtalya, 5G+ için yeni mmWave bloklarını açık artırmaya çıkarıyor. AB, ulusal 6G araştırmalarını uyumlu hale getirmek için görüşmeler yaptı (“6G Flagship” ve SNS-JU programları Avrupa’nın rekabetçiliğini korumayı hedefliyor). Rusya’nın telekom sektörü de ilginç: Yaptırımlarla uğraşırken, Rusya güvenlik gerekçesiyle kendi yerli 5G teknolojisini geliştirmeyi hızlandırdı (Hindistan’ın yaklaşımına benzer şekilde).
Asya-Pasifik: Hindistan/Pakistan hamleleri dışında, Çin’in üç büyük operatörü 5G inşasına devam ediyor. Geçen yıl her biri 100.000’den fazla 5G baz istasyonu ekledi ve 2025 ortasına kadar toplamda 2 milyon istasyona ulaştı. Japonya’da SoftBank ve NTT, üniversitelerle birlikte 6G denemeleri için altyapı hazırladı. Güneydoğu Asya’da Malezya’nın U Mobile şirketi, 5G’yi daha küçük kasabalara taşımak için Huawei/ZTE ortaklığını duyurdu (27 Eylül). Avustralya’da ACCC, Comcast ve Charter’ın T‑Mobile ağı üzerinden mobil hizmet satmasına onay verdi (MVNO anlaşmaları toplam 9 milyar $ değerinde) ^[71], böylece kablo ve mobil sektörleri birleştiriyor.
Orta Doğu & Afrika: Körfez ülkeleri dijital altyapıya büyük yatırımlar yapıyor. Umman’ın IoT ve fiber projeleri yukarıda belirtildi ^[72]. Suudi Arabistan, yerel teknoloji inovasyonunu desteklemek için vatandaşlara ait spektrum (6 GHz) açık artırmaya çıkarıyor. İsrail, 5G’yi otonom araç test alanlarına bağlıyor. Afrika’da ise en büyük gündem bağlantı eksiklikleri: sadece birkaç ülke (Güney Afrika, Nijerya, Kenya) 5G denemeleri yaptı; çoğu ülke 4G LTE ve fiber son kilometreye odaklanıyor. Ancak önemli anlaşmalar arasında Senegal’in, 2025’e kadar ülke genelinde uydu hizmeti için SpaceX ile anlaşması var ^[73]. Birleşmeler de gündemde: Gana dışında, Güney Afrika düzenleyicisi (24 Eylül’de) iki küçük operatörün (Rain ve OTT Telco?) birleşmesini onayladı; amaç spektrum ve kaynakları birleştirmek.
Latin Amerika: 5G mütevazı ama büyüyor: Ağustos 2025 itibarıyla, 18 LATAM ülkesinde 37 operatör ticari 5G başlattı (küresel toplamın yalnızca %10’u civarında) ^[74]. Meksika pazarı, geçen yılki düzenleyici değişiklikten sonra hâlâ belirsiz. Güney Amerika’da, Arjantin’in genişlemesi dışında ^[75], Peru 15 Eylül’de 5G ihalesini tamamladı ve Şili 2026’da ilk 5G lisanslarına hazırlanıyor. Brezilyalılar, Sao Paulo gibi şehirlerde lisanssız 6 GHz Wi‑Fi 7 uygulamalarıyla denemeler yapıyor.

Özetle, Eylül 2025’in sonunda küresel GSM/mobil internet alanında bir hareketlilik yaşandı: yeni ortaya çıkan ağlar (Wi‑Fi 7, yerli 4G, 5G/6G hazırlıkları), büyük altyapı ve IoT kilometre taşları, önemli anlaşmalar ve birleşmeler, sıkı düzenleyici önlemler ve siber güvenlik olaylarından gelen çarpıcı uyarılar. Sektör uzmanları, mobil internetin yeni bir döneme girdiğini belirtiyor: bu dönem, veri yoğun uygulamaların (artırılmış gerçeklik, uçta yapay zeka, her yerde IoT) hakimiyetinde, ancak aynı zamanda risklerin (güvenlik, dijital uçurumlar) da öne çıktığı bir dönem. Tahminler iyimserliğini koruyor: dünya genelinde mobil veri trafiği ve 5G benimsemesinin, 2G/3G aşamalı olarak sona ererken bile, 2030’a kadar hızla artmaya devam etmesi bekleniyor ^[76] ^[77]. Ancak, uygun fiyatlı spektrumun ayrılmasından siber dayanıklılığın sağlanmasına kadar olan zorluklar, politika yapıcıların ve yatırımcıların gündeminde ön planda yer alıyor.

Kaynaklar: 27–28 Eylül 2025 tarihli güncel haber raporları ve sektör bültenleri ^[78] ^[79] ^[80] ^[81] ^[82] ^[83] ^[84] ^[85] ^[86] ^[87] ^[88], ayrıca düzenleyici açıklamalar ve analist raporlarından (ör. Broadband Commission) alınan tarihsel bağlam.

WiFi 7 Explained

Watch this video on YouTube.

References