Global GSM-revolusjon: 5G-gjennombrot, 3G-farvel og telekom-maktspel (4.–5. oktober 2025)

Nøkkelfakta-oppsummering

5G-utviding & 6G i horisonten: Amerikanske reguleringsstyresmakter har tatt grep for å få fart på 5G (og til og med legge til rette for 6G) ved å overstyre lokale forseinkingar på tårnbygging ^[1]. Store 5G-frekvensauksjonar er i gang verda over – India planlegg ein mega-auksjon på tvers av 10 band (inkludert 6 GHz-båndet) ^[2], Sri Lanka starta sin første 5G-auksjonsprosess ^[3], og Tyrkia har stadfesta ein 5G-anbodsrunde 16. oktober før tenestestart i 2026 ^[4]. Europeiske reguleringsstyresmakter frigjer mmWave-frekvensar (26/40 GHz i britiske byar) ^[5] og vurderer til og med terahertz-bånd for framtidig 6G ^[6].
Operatørane sine kraftige grep: Telekomoperatørar kunngjorde dristige tiltak. I Storbritannia har BT (EE) sett seg eit mål om 99 % befolkningsdekning med rein 5G innan 2030 – fire år før konkurrentane ^[7] – ved å bruke nye Ericsson-radioar som firedoblar opplastingskapasiteten. Verizon har gått saman med GE Vernova for å kople smarte energinett via private LTE/5G-nettverk ^[8] ^[9]. Vodafone utvidar i Aust-Europa, og kjøper Telekom Romania Mobile si postbetalte verksemd (med Digi som tek over kontantkortkundar) som del av ein avtale på 70 millionar euro ^[10] ^[11]. Bransjeleiarar som Telefónica oppmodar reguleringsstyresmaktene om å tillate fleire samanslåingar, og peikar på at Europa har 41 telekomoperatørar med over 500 000 brukarar (mot berre 5 i USA) ^[12]. “Alt som trengst er å lette litt på bremsen og la marknaden konsolidere seg,” argumenterte Telefónica-sjefen Marc Murtra om Europas oppdelte sektor ^[13].
3G Farvel, 5G Hei: Den globale utfasinga av eldre nettverk går raskare. Mange land stenger 3G og til og med 2G for å frigjere spektrum til 4G/5G. I Europa er 3G stort sett avvikla, og dei fleste land vil pensjonere 2G innan 2030 ^[14]. Israel har sett ein endeleg 2G/3G-nedstenging til slutten av 2025 (alle einingar må bruke 4G/5G VoLTE innan 2026) ^[15] ^[16]. Utviklingsland prøver å ta igjen: i Gambia godkjende regjeringa ei $95 millionar lokal investering for å gjenreise statlege Gamcel – som no berre har 2G/3G – ved å oppgradere alle stasjonar til 4G og 5G. “Vi er den einaste operatøren som berre har 2G og 3G. Alle andre operatørar i denne marknaden har 4G eller 5G,” klaga Gamcel-sjef Fatou Fatty, og understreka det akutte behovet for modernisering ^[17]. Dei største amerikanske operatørane avslutta allereie 3G i 2022 og planlegg å stenge 2G rundt 2025 ^[18].
5G-innovasjonar opnar for nye bragder: Neste generasjons mobilnett gjer det mogleg med gjennombrot som tidlegare vart sett på som science fiction. For aller første gong i verda denne månaden, fasiliterte Kuwaits Zain ein 12 000 km fjernoperasjon – ein lege i Kuwait opererte med suksess ein pasient i Brasil – ved å bruke ei 80 Mb/s låg-latens 5G-linje ^[19]. Zain-sjefen kalla milepælen eit “alvorleg steg mot ei blomstrande digital framtid”, der den svært pålitelege tilkoplinga gjorde det mogleg med presis, sanntids robotstyring ^[20]. Samstundes byr operatørane endeleg på 5G sine avanserte moglegheiter: nettverksslicing (dedikerte virtuelle nettverk for verksemder) vert rulla ut kommersielt – til dømes tilbyr amerikanske operatørar slices for industrielle brukstilfelle. Reduced-Capability (RedCap) 5G for IoT kjem òg: Omdia-analytikarar spår at 2025 vert gjennombrotsåret for desse rimelege 5G-einingane, og peikar på at det er første gong maskinvareprodusentar og nettverk er samstemte om RedCap-innføring ^[21] ^[22]. Til og med Apples nyaste smartklokke støttar no 5G RedCap, noko som signaliserer brei bransjestøtte. Denne teknologien fyller eit viktig tomrom – han gir langt betre yting enn 4G IoT-standardar (LTE-M/NB-IoT), men med billegare og enklare modemar enn full 5G – ideelt for wearables, sensorar og industriell IoT.
IoT, breiband og meir: Global mobil internett-bruk held fram med å vekse, men ikkje jamt fordelt. 5G når no 54 % av verdas befolkning (4,4 milliardar menneske) ^[23], men likevel er 3,1 milliardar menneske offline sjølv om dei bur innanfor dekning ^[24]. Dette “bruks-gapet” – i stor grad grunna pris og digitale ferdigheiter – er ti gonger større enn deknings-gapet. “Å kome seg på nett har enorme og udiskutable sosioøkonomiske fordelar… Å fjerne dei siste hindringane… er avgjerande,” understrekar GSMA-direktør Vivek Badrinath, og oppmodar til innsats for å tette skiljet ^[25]. På den andre sida pressar etterspurnaden etter mobilt breiband netta til nye høgder: operatørar tek i bruk satellittar for å utvide dekninga. T-Mobile US har utvida si SpaceX Starlink-drevne satellitt-til-mobil-teneste utover SMS, og gjer det no mogleg å bruke populære appar som WhatsApp, Maps og X (Twitter) i avsidesliggjande område utan dekning ^[26] ^[27]. Telefonar koplar seg automatisk til satellitt når bakkenettet fell bort, og gir grunnleggjande tilkopling for viktige appar. “Folk er begeistra for at telefonen i lomma deira kan kople seg til verdsrommet – i praksis ein satellitt-telefon utan å måtte kjøpe ekstra utstyr,” sa T-Mobile-visepresident Jeff Giard, medan tenesta vert rulla ut til fleire brukarar ^[28]. I Canada har Bell og partnar AST SpaceMobile nyleg gjennomført landets første direkte-til-mobil satellitt 4G-samtalar og data-test, og vist at vanlege telefonar kan kople seg til satellittar i låg jordbane for tale og breiband ^[29] ^[30]. Bell planlegg å dekke 5,7 millionar km² med krevjande terreng med dette satellitt-mobilnettet innan 2026 ^[31]
Tryggleik og bransjeutsikter: Telekombransjen står overfor vedvarande tryggleiksutfordringar sjølv om han fornyar seg. I slutten av september stoppa amerikanske styresmakter ein utan sidestykke trussel ved å beslagleggje over 300 ulovlege SIM-server-einingar og 100 000 SIM-kort samla nær New York – eit useriøst nettverk som kunne oversvømme eller slå ut mobilnett (det kunne sende tekstmelding til heile USAs befolkning på minutt eller slå ut 911-kommunikasjon) ^[32] ^[33]. Styresmaktene åtvara om at den potensielle forstyrringa “ikkje kan overdrivast” ^[34], spesielt då verdsleiarar møttest i FN. Operatørar er òg på vakt mot cyber-spionasje: ein Kina-knytt hackekampanje avdekt i år hadde infiltrert fleire amerikanske telekomnettverk via sårbarheiter i ruterar og brannmurar ^[35] ^[36]. Som svar styrkjer leverandørane systema sine og samarbeider med styresmaktene om forsvar. Trass i motvind er den samla utsikta forsiktig optimistisk. Europeiske telekomaksjar stig på håp om konsolidering og nye inntektsstraumar, og operatørar som BT peikar på store økonomiske gevinstar (hundrevis av milliardar dollar) frå neste generasjons tilkopling ^[37]. Konklusjon: GSM-baserte teknologiar – frå 4G og 5G til komande 6G – held fram med å knyte saman fleire menneske og ting på omformande måtar. Med solide investeringar, klok politikk og årvakenheit mot truslar, er mobilbransjen klar til å frigjere utan sidestykke verdi dei komande åra, samstundes som dei siste digitale skilja blir brotne.

Spektrum- og regulatoriske akseleratorar

Snøggsporing av 5G- (og 6G-)utrulling – USA: Amerikanske reguleringsmyndigheiter tok aggressive grep for å fjerne hinder for trådlaus breiband. Den 30. september vedtok FCC nye reglar for å forenkle utbygging av infrastruktur over heile landet. Kommisjonen signaliserte at dei vil overstyre urimelege statlege og lokale søknadsforsinkingar, og sikre at styresmakter “ikkje kan ulovleg blokkere 5G eller framtidige 6G-utrullingar” ^[38]. Dette “Build America”-initiativet har som mål å gi fart til nettverksutrulling ved å kutte byråkrati – og vurderer til og med ein akselerert “rocket docket” for å løyse tårnplasseringstvistar ^[39]. FCC-kommissær Brendan Carr påpeikte at tiltaka vil frigjere spektrum og fjerne barrierar for å møte den aukande etterspurnaden etter mobildata ^[40]. Samstundes har reguleringsmyndigheitene skissert komande spektrumauksjonar: FCC sin plan for budsjettåret 2026 inkluderer auksjon av dei siste AWS-3 mellomfrekvensane innan juni 2026, og vurdering av andre band (som øvre 4 GHz og ubrukt 600 MHz-lisensar) for auksjonering etter det ^[41]. USAs nasjonale telekom- og informasjonsadministrasjon studerer òg nye frekvensar frå 1,6 GHz opp til 7 GHz for å opne for 5G/6G dei komande åra ^[42]. Alle desse tiltaka understrekar ein politikk for å halde USA i tet innan trådlaus teknologi i 5G-æraen og vidare.

Globale 5G-spektrumauksjonar – Asia til Europa: Over heile Asia rører reguleringsstyresmaktene seg raskt for å tildele kritisk spektrum for 5G. Indias telemyndigheit (TRAI) har skissert planar for ein omfattande auksjon som spenner over nesten 10 band ^[43]. For første gong vil India auksjonere bort øvre 6 GHz-frekvensar (6425–7125 MHz) som er spesielt sett av til avanserte 5G/6G-tenester ^[44]. Salet vil òg omfatte eit breitt spekter av låge, mellomlåg og høge band – frå 600 MHz og 900 MHz opp til 3,5 GHz mellomband og opp til 26 GHz mmWave ^[45]. Etter lunken interesse i tidlegare auksjonar, konsulterer TRAI om prisfastsetjing og vurderer til og med å la verksemder by direkte på spektrum for å fremje konkurranse og full utnytting ^[46]. Samstundes har Sri Lanka endeleg starta sin første 5G-auksjonsprosess etter fleire år med førebuing. Den 3. oktober sende styresmaktene ut eit formelt varsel om tildeling av 5G-spektrum ^[47]. I løpet av dei neste ~40 dagane vil reguleringsstyresmakta ta imot bod og tildele frekvensar, og ventar å avslutte auksjonen innan to månader. Dette skal bane veg for at srilankiske operatørar kan tilby 5G til publikum tidleg i 2026, ein milepæl leiarane meiner vil styrkje den digitale økonomien med bruk frå smart landbruk til telehelse ^[48]. I Midtausten frigjer fleire land òg frekvensar for 5G. Tyrkia – ein markant sein brukar – har stadfesta at dei vil halde ein etterlengta 5G-spektrumauksjon 16. oktober 2025, og krev at operatørane lanserer 5G-tenester innan 1. april 2026 ^[49] ^[50]. Auksjonen vil tilby 11 frekvensblokker (til saman 400 MHz på tvers av 700 MHz og 3,5 GHz-banda) og har ein samla minstepris på $2,1 milliardar <a href=»https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-hold-5g-tender-october-16-service-be-available-april-2reuters.com ^[51]. Alle dei tre tyrkiske mobiloperatørane – Turkcell, Türk Telekom og Vodafone Turkey – er kvalifiserte til å by under sine eksisterande lisensar ^[52]. Denne 5G-lanseringa kjem etter år med forseinking; merk at Tyrkia sine nåverande 2G/3G/4.5G-lisensar varer til 2029, deretter vil eit nytt regime (med inntektsdelingsforpliktingar) tre i kraft ^[53]. Også i regionen har Israel kunngjort planar om å fullstendig stenge ned 2G- og 3G-nettverk innan utgangen av 2025 (for å omfordele spektrum til 4G/5G) ^[54] ^[55] – ein hurtig tidsplan som speglar Gulf-landa sine tiltak for å pensjonere gamle nettverk og satse på moderne breiband. Desse spektrumtiltaka på tvers av Asia og Midtausten understrekar eit globalt kappløp for å akselerere tilgang til neste generasjons mobilinternett.

Europa – mmWave-auksjonar og 6G-planlegging: Europeiske reguleringsstyresmakter har òg teke steg vidare med spektrumagendaene sine. I Storbritannia startar Ofcom landets første auksjon av høgbands millimeterbølgje 5G-spektrum denne månaden ^[56]. Auksjonen vil tildele lisensar i 26 GHz- og 40 GHz-banda – enorme 6,25 GHz med total bandbreidde – med fokus på å rulle ut ultrarask 5G i dei største byane ^[57]. Ofcom hadde rydda ut eksisterande brukarar (som faste trådlause samband) frå desse banda og godkjent bodgjevarar i september, og no startar sjølve hovudbodrunden ^[58]. mmWave-frekvensar kan levere multi-gigabitfartar og låg forseinking over korte avstandar, noko reguleringsstyresmaktene meiner kan mogleggjere nye 5G-bruksområde for forbrukarar og næringsliv (som AR/VR, smarte fabrikkar og stadiondekning) ^[59]. Andre stader i Europa har styresmaktene gått vidare med tildeling av mellomfrekvensar: Frankrike har teke steg mot å tildele dedikert 3,8 GHz-spektrum til industrien for private 5G-nett, Spania har førebudd ein 26 GHz-auksjon, Polen har starta opp att den stoppa C-band-auksjonen, og meir til. Med blikket retta framover har Europa eitt auge på 6G. EU-kommisjonen og CEPT har starta innleiande studiar av aktuelle terahertz-frekvensband som kan danne grunnlaget for 6G på 2030-talet ^[60]. Ved å undersøkje spektrum over 100 GHz allereie no, ønskjer EU-politikarane å sikre at Europa held seg konkurransedyktig i den neste trådlause æraen og ikkje blir tatt på senga når 6G-standardiseringa startar seinare i tiåret.

Pro-konkurransepolitikkar og bidrag frå Big Tech: Ein annan regulatorisk trend er eit press for å omforme telekommarknader og finansieringsmodellar. Europeiske styresmakter, som i fleire år har stoppa telekomfusjonar, vurderer no haldninga si på nytt etter argument om at konsolidering kan styrke operatørane og betre investeringane. I 2024 hadde Europa 41 mobiloperatørar som kvar betente over 500 000 kundar – mot berre 5 i USA og 3–4 i Kina eller Japan ^[61] – eit skilje mange meiner er uhaldbart. Telefónica-sjefen Marc Murtra har vore tydeleg på at den europeiske telekommarknaden er for oppsplitta til å kunne konkurrere: “Om Europa vil ha strategisk sjølvstende innan teknologi, må vi ha store eller gigantiske europeiske operatørar,” sa han til Reuters, og peika på at utan storleik kan Europa “miste” innan område som KI, skytjenester og satellitt ^[62] ^[63]. Murtra har oppmoda reguleringsstyresmaktene om å lette på trykket: “Dette krev ikkje ei gigantisk endring. Alt som trengst er å lette litt på bremsen og la marknaden… konsolidere.” ^[64] EU-myndigheitene ser ut til å lytte – EU-kommisjonen har signalisert at dei kan mjuke opp haldninga mot fusjonar for telekom og til og med vurdere å krevje bidrag frå Big Tech til nettverkskostnader ^[65] ^[66]. Eit kommisjonspapir tidlegare i år vedgjekk at Europas ~50 mobiloperatørar er for oppdelte og vurderte om grensekryssande fusjonar kan hjelpe operatørane å oppnå “tilstrekkeleg storleik… utan å gå på kompromiss med konkurransen” ^[67]. Det vart òg lansert forslag om å utvide telekomreguleringa til å omfatte internettplattformer, i tråd med telekomselskapa sitt krav om at teknologigigantar (som sine straume- og skytjenester skaper store datamengder) skal bidra til investeringar i 5G-nettverk ^[68] ^[69]. Sjølv om eventuelle politiske endringar vil bli grundig debatterte, markerer det at Brussel vurderer fusjonsvennlege reglar og “rettferdige delings”-betalingar ei vesentleg endring i tonen, utløyst av den strategiske betydninga av robust 5G-infrastruktur.

Initiativ frå mobiloperatørar & marknadsrørsler

BT si 5G-ambisjonar i Storbritannia: Den britiske telekomgruppa BT (EE) la fram ein ambisiøs nettverksplan med mål om å gå forbi konkurrentane. Selskapet kunngjorde planar om å gi 99 % av Storbritannias befolkning dekning med Standalone 5G innan 2030, og forpliktar seg til å nå dette målet fire år før dei offentleg kunngjorde tidslinene til rivaliserande operatørar ^[70]. For å få dette til, tek BT allereie i bruk topp moderne utstyr. Mobilavdelinga EE vart den første europeiske operatøren som aktiverte Ericssons nye AIR 3284-radioar – avanserte massive-MIMO 5G-einingar med innebygde antenner som maksimerer ytinga ^[71]. Berre to stasjonar (i Leeds) er så langt i drift med desse, men fleire hundre er planlagde innan 2030. AIR 3284 kan gi opptil 4× meir opplastingskapasitet og 100× kapasiteten til 4G på ein basestasjon ^[72], noko som gir ein kraftig auke i nettverkskapasitet i travle bysentrum og på store arrangement. BT har òg auka utrullinga av småceller for å forbetre urban 5G: over 1 500 småceller med låg effekt er no i drift, inkludert 500 som vart lagt til det siste året i byar som Belfast, Bristol og Oxford ^[73]. For å koordinere dette tette nettet har EE teke i bruk eit innovativt Advanced RAN Coordination (ARC)-system (verdens første i eit kommersielt nettverk) som lar nærliggjande basestasjonar dele kapasitet dynamisk ^[74]. BT meiner desse oppgraderingane kan gi store økonomiske gevinstar – og viser til forsking som seier at betre mobildekning kan tilføre den britiske økonomien 230 milliardar pund innan 2030 ^[75]. Likevel har BT bede om politisk støtte, og oppmodar regjeringa til å endre plan- og bygningslovar, betre tilgangen til spektrum og revurdere dyre spektrumavgifter som kan hindre rask 5G-utbygging ^[76]. BT si aggressive 5G-satsing kjem samstundes som rivalar òg trappar opp: konkurrenten VMO2 (Virgin Media O2) hevda førre månad at dei allereie har rulla ut Standalone 5G til 500 byar/stader (med dekning til 70 % av befolkninga) – for tida Storbritannias største SA 5G-dekning ^[77]. Kappløpet er i gang, og BT sin nettverkssjef åtvara om at sjølv 99 % dekning ikkje vil løyse alle dekning…ge gap (som rurale jernbanelinjer), og oppmodar til vidare målretta utbygging for verkeleg allmenn teneste ^[78].

Verizon siktar mot smarte nett: I USA har Verizon kunngjort eit samarbeid for å utvide trådlaus teknologi inn i kritisk infrastruktur. Verizon Business integrerer GE Vernova si industrielle trådlause plattform i tilbodet sitt for elektriske nettselskap ^[79]. Plattformen, GE sin MDS Orbit, støttar ein kombinasjon av industriell LTE, lisensierte/ulisenserte radiolinkar og Wi-Fi for kommunikasjon i nettselskapa ^[80]. Ved å legge den til i Verizon sitt utval, ønskjer operatøren å gi nettselskapa pålitelege, sikre og fleksible tilkoplingar for å modernisere straumnettet ^[81] ^[82]. Systemet er utforma som ryggrada i nettselskapa sine operasjonar: det kan handtere SCADA (kontrollsystem), nett-automatisering, mobile arbeidsapplikasjonar og meir ^[83]. Verizon sin bedrifts-VP Jim Kilmer påpeika at nettselskapa treng «påliteleg og fleksibel kommunikasjon» for å handtere den store omstillinga som skjer i energisektoren (som distribuert solkraft, elbil-lading, smarte målarar) ^[84]. Orbit-plattforma er forsterka med sterk cybersikkerheit og til og med elektromagnetisk pulsskjerming, sidan strauminfrastruktur er kritisk ^[85]. Verizon vil hjelpe nettkundar med å ta i bruk systemet over sitt landsdekkande LTE/5G-nett, og dra nytte av si trådlause ekspertise saman med GE si industrielle erfaring ^[86]. Dette byggjer vidare på ein større trend der teleselskap går inn i vertikale bransjar (energi, industri, osv.) med private nettverk og IoT-løysingar. For Verizon er det òg eit strategisk grep sidan veksten i forbrukarmarknaden flatar ut – bedrifts-IoT og private 5G gir nye inntektsstraumar.

Oppkjøp og fusjonar endrar marknadene: Den siste veka har det vore merkbar M&A-aktivitet i telekom, og 2025-trenden med marknadskonsolidering held fram i fleire regionar:

Vodafone si utvidar i Romania: Vodafone styrkjer nærværet sitt i Aust-Europa gjennom ein todelt avtale for Telekom Romania Mobile (TKRM). Morselskapet OTE (Hellas) har gått med på å selje Vodafone 100 % eigarskap i TKRM si kjerneverksemd (abonnementsbasert mobilverksemd, minus nokre få aksjar og nokre eigedelar), medan konkurrenten Digi skal overta TKRM si kontantkort-kundebase, ein del av spektrumet, og nokre tårn ^[87] ^[88]. Den samla føretaksverdien på avtalen er €70 million ^[89]. Rumenske konkurransemyndigheiter godkjende planen i juli, og transaksjonen vart offisielt gjennomført i starten av oktober 2025 ^[90]. Vodafone betalar om lag €30 million for abonnementsverksemda, og får med det straks om lag 3 millionar kundar. Digi, ein raskt veksande rumensk operatør, overtek dei ~2 millionar kontantkortkundane. Både Vodafone og Digi har òg gått med på å investere i nettverksutvikling som ein del av avtalen ^[91]. OTE sin konsernsjef sa at salet er i tråd med strategien deira om å optimalisere porteføljane, og at overføringa av TKRM til “sterke eigarar” (Vodafone/Digi) vil betre telekomtjenestene i Romania ^[92]. For Vodafone, som har omstrukturert og omfokusert under ny leiing, er dette eit relativt lite, men strategisk oppkjøp for å styrkje nærværet sitt i eit EU-marknad på ~19 millionar menneske. Det er òg eit døme på den pågåande “rett-tilpassinga” av europeisk telekom – der eigedelar blir flytta til operatørar som kan investere best i dei.
Europeiske teleselskap søkjer skala: Ut over enkeltavtalar går toppleiarar no offentleg ut og etterlyser meir konsolidering. Telefónica sin nye konsernsjef Marc Murtra har vore på ein mediekampanje der han argumenterer for at Europa treng færre, sterkare teleselskap for å drive innovasjon og konkurrere globalt ^[93] ^[94]. Han peikar på at Europa framleis manglar ein motpart til amerikanske AT&T/Verizon eller Kinas enorme statlege operatørar. EU har signalisert ei mogleg oppmjuking av haldninga til fusjonar; faktisk har Brussel nyleg (for første gong på ti år) tillate ein 4-til-3-mobilfusjon utan strenge vilkår, i ein mindre marknad, noko som tyder på eit politisk skifte. Telekombransjeorganisasjonar (GSMA, ETNO) har òg intensivert lobbyverksemda for fusjonsvennlege reglar ^[95]. Dei meiner at å tillate grensekryssande fusjonar eller la store aktørar kjøpe opp mindre, kan gi effektivisering og høgare investeringar i 5G/6G, som til slutt vil gagne forbrukarane med betre nettverk. Regulatorane er likevel forsiktige – dei fryktar at mindre konkurranse kan gi høgare prisar. Dei komande månadene vil vise om Europas “champions”-narrativ (å skape større teleselskap som kan investere i fiber, 5G, skytjenester osv.) vil vege tyngre enn konkurranseomsyn. Dersom fusjonsreglane faktisk blir mjukare, kan vi få ei bølgje av avtalar (t.d. Orange/Bouygues/Iliad som deler opp SFR i Frankrike, eller at Vodafone slår saman einingar i Spania eller Storbritannia) ^[96] ^[97]. Dette vil vere eit jordskjelv i ein sektor som har vore fragmentert i årevis.
Framveksande marknader og privatisering: I Afrika og Asia tenkjer styresmaktene nytt om statlege mobiltilbydarar. Som nemnt, Gambia tilfører midlar gjennom ein lokal investorar for å fornye Gamcel, i staden for å la det aldrande 2G-nettverket døy ut. Avtalen er strukturert som eit offentleg-privat samarbeid (investoren tek eigardelar) slik at Gamcel kan bli redda utan full privatisering ^[98] ^[99]. Gambias teknologiminister understreka at dei avviste utanlandske tilbod til fordel for å halde pengane lokale – ein strategi for “økonomisk retensjon” for å sikre at overskotet blir verande i landet ^[100]. Gamcel skal byte ut alt sitt “svært utdaterte” utstyr, rulle ut 4G/5G over heile landet og innføre eit moderne faktureringssystem ^[101]. På same måte får morselskapet Gamtel (den faste linjeleverandøren) ei oppgradering finansiert av staten på 50 millionar dollar, men styresmaktene insisterer på at “Gamtel ikkje er til sals” trass i rykte ^[102] ^[103]. Desse tiltaka speglar ein balansegang i utviklingsmarknader: å tiltrekke privat kapital og kompetanse for å modernisere nettverk, samstundes som ein held noko statleg kontroll over kritisk telekom-infrastruktur. Vi ser liknande initiativ i andre land, som Angola og Etiopia, der statlege teleselskap opnar for partnarskap eller delvis eigarskap for å få fart på 4G/5G-utbygginga.

Nettverksoppgraderingar & 2G/3G-nedstengingar

Etter kvart som 5G og fiberutbygging tek fart, legg operatørar over heile verda gradvis ned dei eldre 2G- og 3G-nettverka som var arbeidshestane i mobilalderen. Nyhendebiletet i oktober viser korleis denne overgangen skjer globalt – med nokre regionar som stormar fram mot reine 4G/5G-nett, medan andre framleis tek att forspranget frå 2G:

Solnedgangstidspunkta for Europa: Over heile Europa blir 3G-nett raskt avvikla, og mange land har no sett faste sluttdatoar for 2G òg. Til dømes Tyskland sløkte 3G allereie i 2021 og planlegg å stenge 2G innan 2028 ^[104]. Frankrike vil halde 2G i drift til slutten av 2026, men har som mål å stoppe 3G innan 2029 ^[105]. Storbritannia har sett 2033 som mål for endeleg nedstenging av 2G/3G, men alle dei store britiske operatørane har allereie sløkt 3G eller vil gjere det innan 2024, og 2G vil følgje før 2030. Mindre land som Nederland og Sveits har anten allereie avslutta 2G eller vil gjere det innan 2025. Denne veka fekk vi vite at Israel vil fullstendig avslutte sine landsdekkjande 2G- og 3G-tenester 31. desember 2025 ^[106] – etter dette vil berre 4G/5G-einingar med VoLTE fungere. Den israelske regjeringa har starta offentlege kampanjar for å få dei siste 2G-brukarane (til dømes eldre med gamle telefonar, eller IoT-einingar som alarmar) til å oppgradere før fristen ^[107] ^[108]. Gevinsten ved å stenge gamle nettverk er omfordeling av spektrum: frekvensar på 900 MHz eller 2100 MHz kan brukast til å auke kapasiteten for 4G og 5G, noko som gir betre fart og dekning for moderne brukarar ^[109]. Myndigheitene peikar òg på fordelar for offentleg tryggleik – gamle nettverk kan ikkje støtte autentiserte naudvarsel eller HD-lyd, medan nyare nettverk kan.

USA og Asia – Slutten for 3G: I USA er avviklinga av 3G i praksis fullført. AT&T, Verizon og T-Mobile deaktiverte alle sine 3G-nettverk (UMTS/CDMA) tidleg i 2022 ^[110]. Merksemda er no retta mot 2G (GSM/CDMA1x). T-Mobile US har halde 2G i live for IoT og roaming, men planlegg å stenge det endeleg innan 2025; AT&T og Verizon har anten allereie slått av 2G eller vil gjere det snart. Dette markerer slutten på ein epoke – 2G vart lansert i USA tidleg på 1990-talet. Canada følgjer ein liknande veg, med 3G stort sett borte innan 2025 og 2G som skal avviklast kort tid etter. I Asia er avanserte marknader som Japan og Sør-Korea ferdige med 3G for lengst (avslutta innan 2022) og har få restar av 2G (Japan avvikla 2G for ti år sidan). Singapore avslutta 2G i 2017. Men nokre framveksande asiatiske marknader har først nyleg starta utfasinga: Thailand slo av 2G i 2021, Malaysia planlegg å gjere det innan utgangen av 2025, osv. Merk at Tyrkia, som først no går over til 5G, har annonsert at dei likevel vil avvikle 2G og 3G innan 2029 ^[111] – noko som betyr at Tyrkia har som mål å hoppe rett til 4G/5G berre få år etter innføringa av 5G-tenester. Dette viser kor raskt eldre teknologi kan forbigåast når avgjerda først er teken.

Utfordringar i overgangen: Å stenge gamle nettverk er ikkje alltid problemfritt. Operatørar må sikre dekning på same nivå (slik at ingen område mistar teneste) og hjelpe attverande kundar med å flytte over einingar. Eit vesentleg problem er eldre M2M/IoT-einingar – alt frå betalingsterminalar til naudanropssystem i bilar – mange brukar framleis 2G/3G-modem. Til dømes har millionar av bilar i Europa 2G eCall-modular; desse må oppgraderast, elles vil dei slutte å fungere når 2G forsvinn. Nokre land (som Tyskland) har tilbydd subsidier eller pålagt tilbakekalling av bilar for å løyse dette. I Israels tilfelle har styresmaktene åtvara om at system som bygningselevatorar, industrielle sensorar og alarmsystem må støtte 4G/5G elles vil dei slutte å fungere etter 2025 ^[112]. Det handlar òg om forbrukaropplæring: Israelske styresmakter har til og med oppretta ein eigen hjelpelinje (#235) for å sjekke om telefonen din støttar VoLTE ^[113]. Operatørar brukar insentiv – til dømes SK Telecom i Korea, som etter eit nyleg datalekkasjetilfelle tilbydde gratis SIM-oppgradering til alle dei 23 millionar kundane for å betre tryggleiken og få attverande 3G-brukarar over på 4G SIM ^[114] ^[115].

Framveksande marknader moderniserer: I utviklingsland er gapet mellom eldste og nyaste teknologi størst. Historia til Gambia er illustrerande. Statseigde Gamcel vart lansert i 2001 og innførte aldri 4G, langt mindre 5G, på grunn av økonomiske problem. I 2025 fann selskapet seg som den einaste operatøren som framleis brukte 2G/3G i landet ^[116], medan konkurrentane tilbød raskare 4G/5G-abonnement. Dette sette Gamcel i ein stor ulempe (kundar flykta for betre tenester) og etterlet ein del av befolkninga med svært tregt internett. Regjeringa sin nye plan, kunngjort 5. oktober, tilfører D6,7 milliardar (~95 millionar dollar) frå eit lokalt konsern for å totalrenovere heile Gamcel-nettverket ^[117] ^[118]. Alle eksisterande basestasjonar skal bytast ut eller oppgraderast til 4G LTE og 5G-teknologi, og eit moderne kjernenettverk og faktureringssystem skal implementerast ^[119]. I praksis vil Gamcel hoppe rett frå 2G til 5G i eitt steg. Avtalen sikrar òg at selskapet held seg hovudsakleg på statlege hender (investoren får eigardelar, men Gambia beheld kontrollen) ^[120] ^[121]. Offisielle uttrykte optimisme om at med ny infrastruktur og ein investeringspartnar kan Gamcel “vinne att konkurransekrafta i eit digitalt landskap.” ^[122] Liknande moderniseringsinitiativ skjer i andre afrikanske marknader: til dømes har Nigeria og Kenya stengt ulønsame 3G-basestasjonar for å satse på 4G, medan dei planlegg 5G-utbygging i byane. ITU og GSMA hjelper mange fattigare land med strategiar for å omdisponere 2G-frekvensar til 4G, sidan lågbandsspektrum (som 900 MHz) er særs verdifullt for å dekkje rurale område med LTE. Nøkkelen er å finne rett balanse i tidslinja: å stenge 2G for raskt kan kutte grunnleggjande telefon-/SMS-tenester for enkelte brukarar (særleg dei som ikkje har råd til ny telefon), men å halde det i mange år kan ta ressursar frå utbygging av 4G/5G. Kvart land finn si eiga løysing, men retninga er klar – verda tek farvel med GSM og 3G til fordel for dei raskare, datadrevne netta i dag.

5G Standalone, IoT & neste generasjons innovasjonar

Med global 5G-adopsjon no godt forbi den tidlege fasen, flyttar merksemda seg til neste bølgje av mobilinnovasjon – nemleg fullt uavhengige 5G-nettverk, ein boom for tingenes internett, og glimt av 6G i horisonten. Utviklinga 4.–5. oktober synte korleis 5G modnast og gjev nye moglegheiter:

Frittståande 5G blir vanleg: Dei fleste tidlege 5G-utrullingar (2019–2022) var ikkje-frittståande – i praksis eit lag oppå 4G-kjerner. No går operatørar raskt over til 5G Standalone (SA)-modus med 5G-kjerner, som frigjer det fulle potensialet til 5G (som ultralåg forseinking og nettverksslicing). Bransjetal viser at over 40 operatørar verda over har lansert 5G SA per slutten av 2025, med mange fleire i testing. I USA var T-Mobile først ute med SA i 2020, og AT&T/Verizon følgde etter i 2022–23. Europa var tregare, men i år har det vore store utrullingar: Tyske Deutsche Telekom og Vodafone har rulla ut SA, og britiske VMO2 seier dei har 70 % befolkningsdekning med SA allereie ^[123]. 2. oktober demonstrerte Vodafone Spania til og med ein 5G SA network slicing-brukssituasjon for direktesending av TV med garantert QoS – noko som ikkje er mogleg på 4G. Analytikarar ventar at 2025 blir eit gjennombrotsår for 5G SA globalt ^[124], sidan mange nettverk i Asia (t.d. India, som nettopp lanserte 5G i 2023) planlegg å gå frittståande frå starten. Ein grunn er at nye tenester for bedrifter (som private 5G-campusnettverk og lågforseinka industriell styring) krev SA-arkitektur. Ein annan faktor: einingane har teke att – dei fleste 5G-telefonar og CPE-ar i 2025 støttar no SA, medan for nokre år sidan var mange berre NSA-kompatible.

Nettverksslicing blir verkeleg: Ein lenge omtala funksjon med 5G er evna til å dele eit fysisk nettverk inn i fleire virtuelle snitt – kvar med sine eigne ytingseigenskapar – for å dekke ulike behov på same infrastruktur. Etter år med demonstrasjonar, kjem slicing endeleg i kommersiell drift. I USA har Verizon og T-Mobile byrja å tilby slices til bedriftskundar ^[125]. Til dømes kan eit energiselskap kjøpe eit snitt med ekstra pålitelegheit og tryggleik for IoT-sensorane sine, medan eit spelselskap kan kjøpe eit snitt med låg forseinking for AR/VR-appen sin. Under MWC 2025 kunngjorde den spanske operatøren Telefónica ei levande nettverksslicing-teneste for kritisk kommunikasjon i ein hamn i Valencia. Omdia-rapporten som vart vist til i nyheitene denne veka, peikar på at ein tredel av verksemdene i ei nyleg undersøking ser på private 5G-nettverk (som ofte brukar slicing) som avgjerande for tryggleik og tilpassing av tilkopling ^[126]. Myndigheitene er òg interesserte – slices kan brukast til kommunikasjon for offentleg tryggleik, og sikrar at naudetatane alltid har nettverk, sjølv om den offentlege bruken aukar under kriser. Når vi går inn i 2026, kan vi vente at slicing blir ein del av meir vanlege tilbod (kanskje til og med “premium”-forbrukarplanar som garanterer til dømes låg forseinking for skydataspel eller uavbroten 4K-strøyming via eit snitt).

RedCap IoT-einingar kjem: Kanskje den viktigaste 5G-utviklinga for IoT i år er framveksten av RedCap (Reduced Capability)-einingar. RedCap er ein funksjon i 5G-standardane (3GPP Release 17) som tilpassar 5G for einingar som ikkje treng fullverdige gigabithastigheiter – tenk på wearables, sensorar, industrielle IoT-modular – ved å redusere talet på antenner og kompleksitet, noko som kuttar kostnad og straumforbruk. Etter å ha vore eit konsept på papiret, er RedCap no konkret. Nyheitsoppsummeringa framheva at Apples nyaste Apple Watch støttar RedCap ^[127] – noko som betyr at den kan kople seg til 5G i ein lettvektsmodus som passar for eit lite batteri. På slutten av 2024 lanserte T-Mobile US den første kommersielle 5G RedCap-eininga i Nord-Amerika, eit hotspot retta mot IoT-applikasjonar ^[128]. Og i Asia har brikkeprodusentar som Qualcomm og MediaTek RedCap-modem klare, med kinesiske produsentar som planlegg å byggje dei inn i smarte briller, fabrikkrobotar, osb. Omdia-forskarar sa at 2025 er vendepunktet: det er “første gong maskinvare- og nettverksøkosystema er samkøyrde på RedCap” – nettverka rullar ut støtte akkurat når einingane vert tilgjengelege ^[129]. RedCap fyller gapet mellom smalbanda IoT (som har låg datahastigheit) og fullverdige 5G eMBB-einingar (som er dyre for enkle oppgåver). Til dømes kan eit AR-headset berre trenge 50 Mbps og lang batteritid; RedCap gjer det mogleg via 5G utan kostnaden til eit telefonliknande modem. Telekomleiarar er optimistiske til at milliardar av nye IoT-dingsar – frå helse-wearables til smarte bysensorar – vil kome på nett via RedCap dei neste åra, særleg i Asia-Stillehavsregionen som er venta å leie veksten i IoT-tilkoplingar ^[130]. Ein annan trend er at operatørar potensielt kan subsidiere RedCap-innføring (t.d. gjennom IoT-spesifikke dataplanar eller pakkeløysingar) for å raskt auke volumet, noko som igjen pressar modulprisane ned ^[131].

Reelle 5G-bragder – Fjernkirurgi: Krafta i avanserte 4G/5G-nettverk vart dramatisk demonstrert av Kuwait sitt Zain denne månaden. Som nemnt i Nøkkelfakta, leverte Zain høghastigheitslina som gjorde det mogleg med ein Guinness verdsrekord i fjernstyrt robotkirurgi mellom legar 12 000 km frå kvarandre ^[132]. Konkret utførte ein kirurg ved Jaber Al-Ahmad-sjukehuset i Kuwait by eit brokkoperasjon på ein pasient i São Paulo, Brasil ved hjelp av ein robotrigg – med telekomnettet som overførte video og kontrollsignal nær umiddelbart. Zain brukte ei dedikert MPLS-tilkopling med berre 199 ms forseinking og 80 Mbps kapasitet ^[133]. Selskapet sin administrerande direktør, Nawaf Al-Gharabally, påpeikte at deira “avanserte nettverk spelte ei avgjerande rolle i å levere ei stabil, umiddelbar tilkopling som gjorde det mogleg med svært presis og påliteleg robotkirurgi” ^[134]. Suksessen vart stadfesta av Kuwait sitt helsedepartement og eit team brasilianske legar i andre enden, og det er no offisielt den lengste fjernkirurgien som nokon gong er gjennomført. Dette viser kor langt telekomteknologien har kome – under 200 ms forseinking over den avstanden er oppsiktsvekkjande (det nærmar seg den teoretiske grensa på ~133 ms RTT for signal å krysse 12 000 km). Så låg forseinking vart oppnådd gjennom fiberoptiske undersjøiske kablar og optimalisert ruting over Zain sitt nettverk og partnarar. Ser vi framover, opnar dette for meir telemedisin i avsidesliggjande område. Tenk deg ein toppkirurg i New York som etter kvart opererer på ein pasient på ein landsbyklinikk i Afrika via 5G – det sparar reise og kan redde liv i naudsituasjonar. Utanom medisin kan den same ultratrygge, lågforseinka tilkoplinga gjere det mogleg med ting som fjernstyrte industrimaskiner, dronar på tvers av kontinent, eller sanntids holografisk samarbeid. 5G Advanced og framtidige 6G er venta å presse forseinking ned til berre 1–10 ms for visse bruksområde, noko som vil gjere slike “sci-fi”-bruk vanlege.

Ser mot 6G og AI-integrasjon: Sjølv om 5G framleis blir rulla ut, er telekomindustrien allereie i gang med å formulere 6G-visjonar og ta i bruk AI i nettverksdrifta. Det finst enno ingen formelle 6G-standardar, men forskingstema inkluderer bruk av frekvensar i sub-THz-området (100–300 GHz) for ekstrem kapasitet, integrering av kommunikasjon og sensoring (slik at nettverk òg kan oppdage objekt som radar), og AI-drevne luftgrensesnitt som sjølv-optimaliserer. Europas tidlege studie av terahertz-spekteret ^[135], som nemnt, er ein del av dette grunnarbeidet. Japan og Sør-Korea har dedikerte 6G-testplattformer, og USA har lansert “Next G Alliance” av selskap for å koordinere 6G FoU. Ein ofte nemnd tidsplan er 2030 for første kommersielle 6G. Fram til då vil 5G-Advanced (3GPP Releases 18+) gradvis leggje til funksjonar – inkludert AI-dreven nettverksstyring. Vi har sett at Nokia og Ericsson har bygd inn maskinlæringsalgoritmar for automatisk å justere radioparameter, føreseie utfall og betre energieffektivitet. Berre denne veka sa ein Nokia-leiar på ein AI-konferanse at GenAI-verktøy hjelper til med å designe meir effektive nettverkstopologiar, men åtvara om at skadelege aktørar òg kan bruke AI til å finne sårbarheiter (teknologiens tosidige sverd) ^[136] ^[137]. På forbrukarsida gjer 5G sin bandbreidde det mogleg med meir AI i ytterkantane – til dømes AI-omsetjing og utvida røynd-tenester på smarttelefonar, som krev raske skylinkar. Alt i alt vil utviklinga frå no og fram til 2030 sjå at 5G blir fullt realisert og grunnlaget for 6G lagt, med ei konvergens av kommunikasjonsteknologi, AI og til og med satellittintegrasjon (6G er venta å støtte ikkje-jordiske nettverk som standard).

Innovasjonstempoet er høgt, og om dei siste gjennombrota er ein indikasjon, vil mobilopplevinga på slutten av 2020-talet vere merkbart annleis: mykje smartare, allestadsnærverande og mogleggjer applikasjonar som i dag framleis verkar som framtidskonferansar.

Satellittforbinding utvidar mobil rekkevidde

Tidlegare separate område, satellittkommunikasjon og mobilnett konvergerer i aukande grad – ein trend som vart understreka av fleire kunngjeringar denne veka. Målet er dristig: å eliminere “ingen dekning”-soner ved at vanlege mobiltelefonar kan kople seg til via satellitt når det ikkje er dekning frå bakkenettet. Utviklinga i oktober viser stor framgang på denne fronten:

T-Mobile & SpaceX Starlink – Utvidar betaen: I USA har T-Mobile vore ein pioner innan satellitt-mobilintegrasjon gjennom sitt samarbeid med SpaceX sin Starlink-konstellasjon. I juli 2025 lanserte T-Mobile ein første beta av “T-Satellite”-tenesta som gjorde det mogleg å sende tekstmeldingar i avsidesliggande område ved hjelp av satellittar. Frå og med 1. oktober kunngjorde T-Mobile at tenesta vert utvida til å støtte populære smarttelefonappar utover SMS ^[138]. Spesifikt kan satellittforbindelsen no handtere enkel datatrafikk for WhatsApp-meldingar, Google Maps, Apple sin iMessage, Facebook Messenger, X (Twitter), og eit dusin andre appar ^[139] ^[140]. Dette er mogleg fordi T-Mobile har samarbeidd med Apple og Google for å lage ein standard “SAT mode” i operativsystema deira ^[141] ^[142]. Appar som tek i bruk SAT mode kan oppdage når telefonen er kopla til ein satellitt og automatisk bytte til å sende lett data (berre tekstprat, lågoppløyste kartfliser, osb.) som passar for smalband-satellittkanalar ^[143]. For brukarane er opplevinga sømlaus – om du er på fjelltur og mistar mobilsignal, vil telefonen gå over i satellittmodus og ting som WhatsApp vil framleis fungere (om enn litt tregare, og utan innhaldstunge filer). T-Mobile nyttar over 650 Starlink “direct-to-cell”-satellittar som SpaceX har skote opp ^[144]. Desse er i praksis Starlink-satellittar med store mobilantenner, som opererer på T-Mobile sine mobilband (ikkje Wi-Fi). Kvar satellitt fungerer som eit svært høgt mobilmast, dekker store område, men har avgrensa kapasitet. Difor støttar tenesta i starten berre utvalde appar og ikkje full nettlesing. Som visepresident Jeff Giard forklarte, er fokuset på “kritiske tenester heller enn fullstendige dataintensive opplevingar” via satellitt ^[145]. T-Mobile inkluderer denne satellittfunksjonen utan ekstra kostnadpå sitt toppnivå “Experience Beyond”-abonnement, og sel det som eit tillegg for $10/månad for andre kundar (inkludert dei på AT&T eller Verizon via roaming) ^[146]. Selskapet rapporterer at betaen hadde 1,8 millionar brukarar som sende over ein million meldingar frå stader utan mobildekning – til dømes nasjonalparkar, havområde, avsidesliggjande vegar ^[147]. Innan året er omme, har T-Mobile som mål å støtte endå fleire appar og etter kvart media som e-post og bilete etter kvart som satellittkapasiteten veks. Det store biletet: satellitt-til-telefon er ikkje lenger science fiction. Som Giard sa det, folk elskar at “telefonen i lomma deira kan koble seg til verdsrommet” – og får i praksis ein satellittelefon utan ein spesiell eining ^[148]. Konsekvensane for tryggleik (tenk: kontakte 911 frå eit fjell) og komfort (halde seg tilkopla på eit cruise eller ørkenveg) er enorme.

AST SpaceMobile & Bell – 4G tale/data frå verdsrommet: Den 3. oktober kunngjorde det Texas-baserte satellittselskapet AST SpaceMobile og den kanadiske teleoperatøren Bell eit stort gjennombrot: dei første rombaserte mobilbreibandstestane i Canada ^[149]. Dei gjennomførte vellukka telefonsamtalar, vanlege SMS-meldingar og til og med enkel 4G-data og videostrauming ved å bruke AST sin BlueWalker 3-satellitt og Bell sitt spektrum ^[150] ^[151]. I praksis kunne Bell-kundar med vanlege smarttelefonar i New Brunswick ringe og laste data direkte via satellitten (som vidaresende til Bell sitt bakkenett). Merk at samtalane var VoLTE (tale over LTE), noko som beviser at AST sitt system kan integrerast med ein operatør sin 4G-talekjerne. Dette kjem etter tidlegare prestasjonar frå AST – i april vakte AST oppsikt ved å ringe ein vanleg mobilsamtale frå verdsrommet til ein Samsung-telefon på AT&T sitt nett i Texas, og ved å oppnå ~10 Mbps i ein satellitt-LTE-fartstest. For den kanadiske demonstrasjonen brukte Bell sine lisensierte 4G-frekvensar, og Bell-ingeniørar samarbeidde tett med AST, noko som gjorde at tenesta fungerte som ein forlenging av Bell sitt nettverk. Bell har investert i AST SpaceMobile sidan 2021 ^[152], og no styrkar dei det samarbeidet. Bell sin CTO Mark McDonald kalla det “eit gjennombrot for tilkopling i Canada”, og sa at deira strategiske satsing på AST og eigarskap til “suverene portalar” (bakkestasjonar som koplar satellittar til landbaserte nettverk) gjer at Bell kan tilby ei svært påliteleg rombasert mobilløysing tilpassa kanadiske behov ^[153]. Når det blir kommersielt lansert (planlagt i 2026), vil Bell sitt satellitt-mobilnett dekke store delar av Canadas villmark – nord for 59. breiddegrad, avsidesliggjande kystområde og rundt 5,7 millionar km² – det vidaste dekningsområdet av alle kanadiske tilbydarar ^[154]. Viktig er det òg at denne teknologien vil sikre at sjølv i nordlege samfunn eller på offshore oljeriggar, held vanlege mobiltelefonar seg tilkopla. Det blir òg sett på som eit gode for naudtenester: under skogbrannar eller arktiske ekspedisjonar kan naudetatar stole på satellittdekning når dei er utanfor vanlege mobilmaster. AST SpaceMobile sin kommersielle sjef, Chris Ivory, påpeikte at dei vellukka tale- og videotestane “viser [teknologien sitt] potensial til å revolusjonere tilkopling i Canada og vidare” ^[155]. For AST, som har som mål å byggje ein konstellasjon med over 100 BlueBird-satellittar for å oppnå global dekning, stadfestar kvar slik test deira tilnærming.

Apple, Qualcomm & andre – Kappløpet i NTN: Trenden med satellitt-direkte er ikkje avgrensa til desse aktørane. Apple introduserte i fjor Nød-SOS via satellitt på iPhone 14 – riktignok ei avgrensa tovegsteksting for naudssituasjonar ved bruk av Globalstar-satellittar. I 2025 går rykta om at Apple kan utvide denne funksjonen eller inngå samarbeid med Globalstar for enkel meldingsutveksling for alle brukarar (ikkje berre naudssituasjonar). Qualcomm byggjer inn støtte for satellittmeldingar (via Iridium-satellittar) i dei nyaste smarttelefonbrikkene sine, noko som betyr at mange Android-telefonar lansert i 2024–2025 vil ha satellittmelding som standard (tilgjengeleg via appar). Google har òg lagt til førebels støtte for satellitt i Android 14. Vi ser eit økosystem ta form rundt konseptet kalla NTN (Non-Terrestrial Networks) i 5G-standardane. 3GPP Release 17 definerte dei første spesifikasjonane for NTN, som gjer at satellittar (LEO, MEO, til og med HAPS-dronar) kan behandlast som basestasjonar av telefonar. Med Release 20 (forventa rundt 2028) vil 5G-Advanced forbetre NTN med betre straumstyring og satellittovergangar. Til slutt kan 6G fullstendig sameine jordbaserte og satellittbaserte nettverk. Nyheita denne veka frå T-Mobile og AST tyder på at vi er godt på veg: operatørar er ivrige etter å integrere satellitt for å nå nye kundar og oppfylle dekningskrav, medan satellittselskap ser eit enormt marknadspotensial i å betene vanlege mobiltelefonar (milliardar av dei) i staden for spesialiserte sattelefonar (millionar).

Regulatoriske og konkurransemessige dynamikkar: Sjølvsagt fører desse framstega med seg nye utfordringar. Tradisjonelle satellitttelefontenester (t.d. Iridium, Inmarsat) kan bli utfordra dersom vanlege teleselskap tilbyr billegare eller gratis satellittforbindelse som del av vanlege abonnement. Det finst òg regulatoriske hinder: bruk av satellitt for mobilnett krev handtering av grensekryssande spektrumspørsmål og koordinering (SpaceX måtte få løyve frå FCC for å bruke T-Mobile sitt spektrum frå verdsrommet, noko dei fekk på prøvebasis). Interessant nok er nokre europeiske teleselskap i ferd med å slå tilbake mot SpaceX, då dei fryktar at Starlink-signala kan forstyrre jordbaserte nettverk. Ei lekkasje førre veke hevda at store EU-operatørar til og med truga med rettssak om ikkje regulatørane held Starlink i sjakk ^[156] ^[157]. Dei støttar òg eit alternativ kalla AST SpaceMobile (Vodafone og Orange har investert i AST) for å sikre seg ein del av satellittmarknaden. Vi kan få sjå konkurranse mellom satellittleverandørar om å vinne samarbeid med operatørar i kvar region. Til slutt vil kanskje ikkje forbrukaren vite eller bry seg om kva satellitt som er over – berre at telefonen har dekning på fjelltoppen eller midt ute på havet. Og det, ærleg talt, er ein game-changer for ideen om tilkopling når som helst, kvar som helst.

Tryggleik & tilkoplingsutfordringar

Midt i begeistringa over ny teknologi, måtte den globale telekomsektoren òg handtere tryggleikshendingar og vedvarande tilkoplingsgap tidleg i oktober. Desse historiene minner oss om at framsteg kjem med utfordringar – frå truslar mot kritisk infrastruktur til det pågåande oppdraget med å få heile menneskeslekta på nett.

Telekommunikasjonsnettverk som mål for cyberangrep: Moderne mobilnettverk er ein del av nasjonal kritisk infrastruktur, noko som gjer dei til attraktive mål for skadelege aktørar, frå kriminelle hackarar til statssponsa grupper. Eit oppsiktsvekkjande funn kom via Reuters 3. oktober: ein Kina-knytt cyber-spionasjekampanje hadde kompromittert fleire amerikanske telekomselskap enn først trudd ^[158]. I juli avslørte amerikanske styresmakter at hackarar (kalla “Salt Typhoon” av Microsoft) hadde infiltrert nettverka til dei store operatørane AT&T og Verizon. Den nye rapporten viser at også Charter Communications, Windstream, Lumen og andre vart råka ^[159] ^[160]. Angriparane utnytta upatcha Cisco-ruterar og Fortinet-einingar for å grave seg djupt inn i telekomsystema ^[161]. Dei fekk potensielt evna til å overvake eller til og med forstyrre telekomtrafikk. Sjølv om amerikanske styresmakter tona ned den umiddelbare faren – operatørane har sidan tette hola og “avgrensa” trusselen, utan at det har vore store utfall ^[162] ^[163] – er det urovekkjande at utanlandske hackarar i det heile tatt kom seg inn. Det viser behovet for kontinuerleg årvakenheit: telekomoperatørar styrkjer no nettverksovervakinga, segmenterer nettverka for å avgrense lateral rørsle, og samarbeider tett med etterretningstenester for å oppdage innbrot tidleg. Det kvite hus kalla til og med inn til eit spesielt møte i fjor haust med telekom-sjefar for å understreke alvoret; ifølgje rapportar åtvara styresmaktene om at kinesiske hackarar hadde kapasitet til å “stengje ned dusinvis av amerikanske hamner, straumnett og anna infrastruktur” via kompromitterte nettverk om dei ville ^[164]. Dette verste scenarioet har ikkje skjedd, men bodskapen var klar: sterkare cybersikkerheit i telekom er eit nasjonalt tryggingskrav.

DDoS- og svindeltruslar: Ein annan trussel er DDoS-angrep (Distributed Denial of Service) – å oversvømme nettverk eller tenester med trafikk for å forstyrre dei. Telekomoperatørar har sett ein auke i DDoS-forsøk, ofte ved å bruke hærar av skadevare-infiserte IoT-einingar (alt frå smarte kamera til ruterar) som botar. Nokia sin tryggleiksrapport (nemnd i ein 4. oktober-digest) peika på at enkelte operatørar gjekk frå å oppleve nokre få DDoS-hendingar per dag til over 100 angrep dagleg i 2024 ^[165]. Nord-Amerika er spesielt hardt råka, og desse angrepa kan bli brukte til å presse operatørar for pengar eller berre for å skape kaos. Til dømes opplevde ein regional amerikansk operatør, Cellcom i Wisconsin, eit veke-langt bortfall i mai 2025 som seinare vart stadfesta å skuldast eit dataangrep (truleg løsepengevirus eller DDoS) ^[166]. Kundar kunne ikkje bruke mobildata eller ringje under bortfallet, noko som viser at sjølv mindre leverandørar er utsette. Tidleg i september avdekte den amerikanske Secret Service ein heilt annan, men like alvorleg trussel: eit openbert forsøk på å bruke SIM-kort i stor skala for forstyrring eller svindel. Agentar som ransaka stader rundt New York fann over 300 SIM-serverar og 100 000+ SIM-kort i drift i klynger innanfor ein radius på 35 mil ^[167] ^[168]. Desse kunne ha blitt brukte til å sende millionar av falske meldingar eller overbelaste mobilnett under det høgprofilerte FN-toppmøtet. Ein Secret Service-tenestemann sa at potensialet for å lamme kommunikasjon “ikkje kan overdrivast” ^[169] – hadde desse SIM-gardane blitt aktiverte, kunne dei ha spamma kvar einaste telefon i landet eller jamma basestasjonar med signaltrafikk. Heldigvis vart dei beslaglagde i tide, og det pågår etterforsking for å identifisere gjerningspersonane (mistenkte for å vere ein utanlandsk kriminell organisasjon). Hendelsen viser at truslar mot telekom ikkje berre finst i cyberspace, men òg kan involvere fysisk ulovleg utstyr.

Brua bruks-kløfta: På tilkoplingsfronten er den digitale kløfta framleis ei stor utfordring sjølv om netta veks. GSMA sin State of Mobile Internet 2025-rapport, diskutert 9. september og framleis eit tema i oktober, viste nokre paradoksale tal. Ved utgangen av 2024 hadde 4,4 milliardar menneske tilgang til mobilinternett – det er 58 % av verda ^[170] ^[171]. Omtrent 300 millionar til (4 % av verdas befolkning) bur i område utan mobil breibanddekning (“dekningskløfta”) ^[172]. Men den største gruppa – 3,1 milliardar menneske, eller om lag 38 % av menneskeslekta – bur faktisk i område som har 4G- eller 5G-dekning, men ikkje brukar mobilinternett ^[173] ^[174]. Dette er “bruks-kløfta”, og sjølv om ho har krympa litt frå 40 % til 38 % det siste året, er ho framleis enorm – det betyr at infrastruktur åleine ikkje er nok. Som GSMA-sjef Vivek Badrinath understreka: “I 96 % av verda er infrastrukturen på plass… Å fjerne dei siste hindringane er avgjerande for at desse 3,1 milliardar menneska skal få nytte av livsendrande tilkopling.” ^[175]. Hindringane han viser til er først og fremst pris (på smarttelefonar og dataplanar) og digital kompetanse. I mange låginntektsland er sjølv ein enkel smarttelefon til $30 for dyrt for fattige familiar, og data kan koste ein stor del av månadsinntekta ^[176]. I tillegg manglar det i nokre samfunn kunnskap om kva internett kan tilby, eller det finst kulturelle barrierar (t.d. brukar færre kvinner mobilinternett i visse regionar på grunn av sosiale normer). For å møte dette satsar aktørar på ulike strategiar: Nokre operatørar tilbyr billegare datapakkar eller samarbeider med styresmaktene om støtteordningar (som Indias ordning for å subsidiere smarttelefonar til kvinner på landsbygda). Det finst òg initiativ for digitale ferdigheiter – til dømes i Afrika sør for Sahara, der operatørar har “Internett 101”-kurs for å lære førstegongsbrukarar å bruke appar trygt og effektivt. Startups utviklar ultrabillige smarttelefonarog offline-innhald for område med dårleg dekning. Når det gjeld pris, peikar GSMA-rapporten på at kvar gong ein reduserer kostnaden for eining eller data med 10 %, kan det føre til at mange fleire får tilgang til nettet. Oppmuntrande nok, etter kvart som 4G-telefonar vert eldre, veks det fram ein bruktmarknad for smarttelefonar, noko som kan senke inngangsprisen.

Klima- og infrastruktur-robustheit: Ei anna utfordring som overlappar med tilkopling, er klima-robustheit. Sjølv om det ikkje var hovudnyheitane 4.–5. oktober, har telekom-leiarar på nylege konferansar uttrykt uro for ekstremvêr (brannar, flaum, orkanar) som slår ut mobilnett. Til dømes har Bell i Canada peika på korleis deira satellitt-mobil-initiativ kan gi backup i avsidesliggande område dersom bakkebaserte tårn vert øydelagde av skogbrannar – eit scenario som faktisk hende i Nordvestterritoria i Canada denne sommaren. På same måte har amerikanske operatørar investert i portable basestasjonar på dronar eller ballongar for raskt å gjenopprette dekning etter katastrofar, eit konsept som òg heng saman med 5G NTN. Sikkerheita til telekom handlar ikkje berre om cyber, men òg om fysisk robustheit: backup-strøm (dieselaggregat, batteripakkar, til og med solceller på rurale stasjonar) er avgjerande. EU finansierer prosjekt for å styrke undersjøiske kablar og grensekryssande fiberlinjer for å hindre sabotasje (etter sabotasje av Nord Stream-røyret, fryktar ein at undersjøiske kablar kan bli neste mål).

Oppsummert: Sjølv om 5G og vidare lovar imponerande moglegheiter, held det grunnleggjande arbeidet med å halde nettverka trygge og inkluderande fram. Cyberforsvaret må utviklast i takt med nettverksteknologien – anten det er AI-system som jakter skadevare i 5G-kjernar, eller internasjonale avtalar for å avskrekke statssponsa angrep på telekom. Og å tette bruks-gapet er like viktig som å rulle ut den nyaste 5G-noden – for eit nettverk er berre så verdifullt som dei menneska som kan dra nytte av det. Myndigheiter, operatørar og sivilsamfunn må samarbeide for å møte desse utfordringane, slik at GSM-internett-revolusjonen verkeleg ikkje etterlet nokon.

Kjelder:

FCC “Build America” trådlaus infrastruktur-forslag (30. september 2025) ^[177] ^[178]; Mintz Telecom Law-samandrag ^[179].
India TRAI fleirbands-auksjonsplanar ^[180] ^[181]; Sri Lanka 5G-auksjonsvarsel ^[182] (Daily Mirror).
Tyrkia 5G-anbodskunngjering – Reuters ^[183] ^[184].
Ofcom mmWave-auksjonsdetaljar (Storbritannia) ^[185] ^[186].
Telefonica-sjefen ber om konsolidering – Reuters-intervju ^[187] ^[188].
EU vurderer å lette på reglane for telekomfusjonar – Reuters ^[189] ^[190].
BT 5G SA-utrulling og Ericsson radioutplassering – Mobile World Live ^[191] ^[192].
Verizon–GE Vernova samarbeid om nettverk for kraftselskap – Mobile World Live ^[193] ^[194].
Vodafone sitt oppkjøp av Telekom Romania Mobile – Deutsche Telekom (OTE) pressemelding ^[195] ^[196].
Gamcel (Gambia) 4G/5G-investering og sitat – The Alkamba Times ^[197] ^[198].
Tidslinjer for nedstenging av 2G/3G i Europa/Tyrkia – oversikt frå Anadolu Agency ^[199]; Israel sin plan for nedstenging ved utgangen av 2025 – CSA Group ^[200] ^[201].
GSMA-rapport om gap i bruk av mobilt internett – TelecomTV ^[202] ^[203]; sitat frå GSMA sin Badrinath ^[204].
Zain Kuwait verdsrekord i fjernkirurgi – Mobile World Live ^[205] ^[206].
Omdia 5G RedCap og nettverksslicing-analyse – Mobile World Live-sammendrag ^[207] ^[208].
T-Mobile US utvider satellittjenesten “T-Satellite” – Reuters ^[209] ^[210]; Sitat fra T-Mobile VP Jeff Giard ^[211].
Bell Canada & AST SpaceMobile satellittsamtaletest – Telecoms.com ^[212] ^[213].
Europeisk telekom vs Starlink-interferensbekymringer – Mobile Ecosystem Forum-nyheter ^[214] ^[215].
USAs Secret Service avverger SIM-kortnettverkstrussel – WEF cybersikkerhetsnyheter ^[216] ^[217].
Kinesiske hackarar i amerikanske telekommunikasjonsnettverk – Reuters ^[218] ^[219].
SK Telecom datalekkasje og respons – Reuters ^[220] ^[221].

Wireless Basics - GSM, CDMA, and LTE

Watch this video on YouTube.

References