Global 5G-feber: Aukande oppgraderingar, skyhøge signal og 3G-farvelturné

Nøkkelfakta-oppsummering

5G-utviding & 6G i horisonten: Regulatorar over heile verda har akselerert utrullinga av neste generasjons trådlaus teknologi. I USA har FCC gått inn for å få fart på 5G (og til og med legge til rette for 6G) ved å overstyre lokal byråkrati for tårnbygging ^[1]. Store 5G-frekvensauksjonar er i gang globalt – India førebur ein storauksjon på nesten 10 band (inkludert debut for øvre 6 GHz-båndet) ^[2], Sri Lanka har nettopp sendt ut sitt første 5G-auksjonsvarsel (med mål om å tildele frekvensar innan to månader) ^[3], og Tyrkia har sett opp ein etterlengta 5G-anbodsrunde til 16. oktober før ein tenestestart i april 2026 ^[4]. Europeiske reguleringsstyresmakter frigjer no ultraraske mmWave-frekvensar (Storbritannia auksjonerer ut 26 GHz og 40 GHz høgbåndsløyve i byar denne månaden) og studerer til og med terahertz-spekteret for framtidige 6G-nettverk ^[5].
Operatørane sine kraftgrep: Telekomoperatørar kunngjorde dristige tiltak for å overgå rivalane. I Storbritannia har BT (EE) sett seg eit ambisiøst mål om 99 % befolkningsdekning med frittståande 5G innan 2030 – heile fire år før konkurrentane – ved å ta i bruk nye Ericsson-radioar som firdoblar opplastingskapasiteten ^[6]. I USA har Verizon inngått samarbeid med GE sitt Vernova-selskap for å kople smarte energinett via private LTE/5G-nettverk for kraftselskap ^[7] ^[8]. Vodafone utvidar i Aust-Europa, og har blitt einige om å kjøpe postpaid-kundebasen til Telekom Romania Mobile (samtidig som partnar Digi tek over prepaid-verksemda) som del av ein avtale på €70 millionar ^[9]. Og bransjeleiarar som Telefónica oppmodar reguleringsstyresmaktene om å tillate fleire samanslåingar – og peikar på at Europa har 41 separate telekomoperatørar med over 500 000 abonnentar kvar (mot berre fem i USA) – for å betre skalering og effektivitet ^[10]. “Alt som trengst er å lette litt på bremsen og la marknaden konsolidere seg,” argumenterte Telefónica-sjef Marc Murtra, og peika på Europas fragmenterte sektor ^[11].
3G Farvel, 5G Hei: Den globale utfasinga av eldre 2G- og 3G-nettverk går raskare for å frigjere spektrum til breiband. Dei fleste 3G-nettverka i Europa er allereie demonterte, og dei fleste EU-land planlegg å avvikle 2G innan 2030 ^[12]. I USA har dei største operatørane allereie stengt ned 3G i 2022 og ligg an til å avvikle resten av 2G-tenestene rundt 2025 ^[13]. Sjølv utviklingsland prøver å ta att: til dømes har Israel sett ein frist ved utgangen av 2025 for å slå av alle 2G- og 3G-signal (og krev at alle brukarar oppgraderer til 4G/5G VoLTE-telefonar innan 2026) ^[14]. Og i Gambia har regjeringa godkjent ei investering på 95 millionar dollar for å gjenreise det statlege selskapet Gamcel – som no berre har gamal 2G/3G-teknologi – ved å oppgradere alle basestasjonar til 4G og 5G. “Vi er den einaste operatøren som framleis brukar 2G og 3G. Alle andre operatørar i denne marknaden har 4G eller 5G,” klaga Gamcel-sjef Fatou Fatty, og understreka det akutte behovet for modernisering ^[15]. Etter den nye planen skal alle Gamcel-tårn oppgraderast til 4G/5G og dei gamle netta fasast ut, slik at selskapet endeleg kjem på nivå med konkurrentane ^[16].
5G-innovasjonar opnar for nye bragder: Neste generasjons mobilnett gjer det mogleg med gjennombrot som tidlegare vart sett på som science fiction. For første gong i verda denne månaden fasiliterte Kuwaits Zain ein 12 000 km fjernoperasjon – ein lege i Kuwait opererte med suksess ein pasient i Brasil – ved å bruke ein 80 Mb/s ultralåg-forsinkings 5G-lenke ^[17]. Zain sin administrerande direktør kalla milepælen eit “alvorleg steg mot ei blomstrande digital framtid”, der den pålitelege, sanntidsforbindelsen gjorde det mogleg med presis robotkontroll over heile kloden. Samstundes byr operatørane endeleg på dei avanserte 5G-funksjonane: funksjonar som nettverksslicing (dedikerte virtuelle nettverk for bedriftsbruk) har gått frå testing til kommersiell lansering (T-Mobile sin nye T‑Priority-teneste og Verizon sitt Frontline-nettverk er tidlege døme) ^[18]. Og ein ny type IoT-fokuserte 5G-einingar er på veg – såkalla Reduced-Capability (RedCap) 5G. Bransjeanalytikarar spår at 2025 blir gjennombrotsåret for desse rimelege 5G-dingsane, og peikar på at det er første gong både einingsprodusentar og nettverk er heilt samkøyrde om RedCap-innføring ^[19]. Til og med den nyaste smartklokka frå Apple støttar no 5G RedCap, noko som signaliserer brei bransjestøtte for denne teknologien. RedCap fyller eit viktig tomrom: det gir langt betre fart og forsinking enn 4G-baserte IoT-standardar (som LTE-M eller NB-IoT), men med billegare og enklare modemar enn full 5G – ideelt for wearables, sensorar og smarte industrielle einingar ^[20].
IoT, breiband og meir: Global bruk av mobilt internett held fram med å vekse – men ikkje jamt fordelt. 5G-nettverk dekkjer no om lag 54 % av verdas befolkning (omtrent 4,4 milliardar menneske) ^[21], men rundt 3,1 milliardar menneske er framleis offline trass i at dei bur innanfor dekningsområdet ^[22]. Dette “bruks-gapet” – i stor grad grunna økonomi og digitale ferdigheiter – er ti gonger større enn dekningsgapet. “Å kome seg på nett har enorme og udiskutable sosioøkonomiske fordelar… Å fjerne dei siste hindringane er avgjerande,” seier GSMA-direktør Vivek Badrinath, og oppmodar til innsats for å tette dette digitale gapet ^[23]. I den andre enden av spekteret pressar etterspurnaden etter tilkopling nettverka til vers. Operatørar tek i bruk satellittar for å utvide dekninga der tårn ikkje rekk fram. I USA har T-Mobile utvida si SpaceX Starlink-baserte satellitt-til-mobil-teneste utover berre tekstmeldingar – no med støtte for mykje brukte appar som WhatsApp, Google Maps og til og med X (Twitter) i avsides “døde soner” ^[24]. Telefonar vil automatisk kople seg til ein satellitt når det ikkje er dekning frå bakkenettet, og gje grunnleggjande data for viktige appar. “Folk er begeistra for at telefonen i lomma deira kan kople seg til verdsrommet – i praksis ein satellitt-telefon utan å måtte kjøpe ekstra utstyr,” sa T-Mobile VP Jeff Giard då tenesta vart rulla ut til brukarar ^[25]. Og i Canada har Bell og partnar AST SpaceMobile nyleg gjennomført landets første direkte-til-mobil-satellitt-samtalar og datasession, og vist at vanlege smarttelefonar kan kople seg til satellittar i låg jordbane for breiband – eit frampeik på ein planlagd kommersiell teneste som skal dekke 5,7 millionar km² med avsidesliggande område innan 2026 ^[26].
Tryggleik og bransjeutsikter: Telekombransjen står overfor nye tryggleiksutfordringar sjølv om han fornyar seg. I slutten av september avverja amerikanske agentar ein trussel utan sidestykke ved å beslagleggje over 300 ulovlege SIM-server-einingar og 100 000+ SIM-kort som var samla nær New York City – eit useriøst oppsett som kunne oversvømme mobilnetta med trafikk eller til og med slå ut naudkommunikasjon via 911 ^[27]. Myndigheitene åtvara om at det potensielle avbrotet frå dette “SIM-gard”-opplegget “ikkje kan overdrivast,” spesielt sidan det vart avdekt under FNs generalforsamling ^[28]. Operatørar er òg på vakt mot høgteknologisk spionasje: Ein Kina-relatert hackekampanje identifisert i år infiltrerte fleire amerikanske telekomnettverk ved å utnytte sårbarheiter i ruterar og brannmurar ^[29]. Som svar styrkjer operatørane systema sine og samarbeider med styresmaktene for å forbetre forsvaret. Trass i desse motvindane er den samla bransjeutsikta forsiktig optimistisk. Europeiske telekomaksjar har stige på håp om marknadskonsolidering og nye inntektsstraumar, og operatørar som BT framhevar dei enorme økonomiske fordelane med neste generasjons tilkopling (potensielt hundrevis av milliardar dollar i BNP-verknad) ^[30]. Konklusjonen: GSM-baserte teknologiar – frå 4G og 5G til komande 6G – held fram med å knyte saman fleire menneske og ting på omveltingande måtar. Med solide investeringar, smart politikk og årvakenheit mot truslar, er mobilbransjen klar til å frigjere eineståande verdi dei komande åra, og endeleg byggje bru over dei siste digitale skiljelinene ^[31].

Spektrum & regulatoriske akseleratorar

USA – Snøggsporar 5G- (og 6G-)utrullingar: Amerikanske reguleringsstyresmakter fjernar aggressivt hinder for å få fart på utvidinga av mobil breiband. 30. september vedtok den amerikanske føderale kommunikasjonskommisjonen (FCC) nye reglar for å forenkle utbygging av trådlaus infrastruktur over heile landet, med mål om å hindre at statlege og lokale styresmakter “ulovleg blokkerer” plassering av 5G-tårn ^[32]. Dette “Build America”-initiativet gir FCC makt til å overstyre lokale søknadsforsinkingar og til og med innføre ein akselerert “rakettdomstol” for å løyse tårnkonfliktar ^[33]. FCC-kommissær Brendan Carr påpeikte at desse tiltaka – saman med innsats for å frigjere meir spektrum – er avgjerande for å møte den aukande datatrafikken og halde på USAs leiarskap innan trådlaus teknologi ^[34]. FCC har òg skissert komande spektrumauksjonar: Planen for budsjettåret 2026 inkluderer auksjon av dei siste AWS-3-mellombandsfrekvensane innan juni 2026, og vurdering av nye band (som øvre 4 GHz og ubrukt 600 MHz) for auksjonering etter dette ^[35]. Samstundes studerer National Telecommunications & Information Administration (NTIA) nye spektrum frå 1,6 GHz opp til 7 GHz som potensielle 5G/6G-kandidatar ^[36]. Kort sagt: Amerikanske politikarar pressar hardt for å gå utanom byråkratiet og opne fleire frekvensar, i håp om å gje 5G-utrullinga eit kraftig løft og leggje grunnlaget for 6G.

Asia – Store auksjonar frå India til Sri Lanka: Over heile Asia har reguleringsstyresmaktene handla raskt når det gjeld spektrum for 5G. I India har telemyndigheita TRAI lagt fram planar om eit massivt spektrumsal som omfattar nesten ti band ^[37]. For første gong vil India auksjonere bort ettertrakta øvre 6 GHz-frekvensar (6425–7125 MHz) som er spesielt sett av til avanserte 5G/6G-tenester ^[38]. Den komande auksjonen (planlagt for 2024) inkluderer òg eit breitt spekter av låge, mellom og høge band – frå lågband 600 MHz og 700 MHz, fleire mellomband (800, 900, 1800, 2100, 2300 MHz, osv.), opp til 3,5 GHz og 26 GHz mmWave ^[39] ^[40]. Etter lunken deltaking i dei siste auksjonane, vurderer TRAI no måtar å tiltrekke fleire bodgjevarar på, mellom anna ved å senke minsteprisen og til og med la nye aktørar (som verksemder) by direkte på spektrum ^[41]. Målet er å styrke konkurransen og sikre at verdifulle frekvensar ikkje blir uselde (milliardar av dollar har stått ubrukt i tidlegare sal) ^[42]. I mellomtida har Sri Lanka endeleg sett i gang landets første 5G-auksjon etter fleire års forseinking. Den 3. oktober sende styresmaktene ut eit formelt tildelingsvarsel for 5G-spektrum ^[43]. Auksjonen vil vare i om lag 40 dagar og er venta å bli avslutta innan desember, slik at srilankiske operatørar kan starte kommersielle 5G-tenester tidleg i 2026 ^[44]. Regjeringsleiarar sa at tiltaket vil styrkje digital infrastruktur og drive vekst på tvers av næringar – frå smart landbruk til telehelse – når 5G blir teke i bruk ^[45] ^[46].

Midtausten – Ny 5G-æra i Tyrkia og Golfen: Fleire land i Midtausten frigjer òg frekvensar for neste generasjons tenester. Særleg har Tyrkia – som til no har ligge etter med 5G – stadfesta at dei vil halde ein etterlengta 5G-frekvensauksjon 16. oktober 2025 ^[47]. Telekommunikasjonsministeren i Tyrkia kunngjorde at alle dei tre mobiloperatørane (Turkcell, Türk Telekom og Vodafone Turkey) får delta med sine eksisterande GSM/4.5G-lisensar ^[48]. Auksjonen vil tilby 11 frekvensblokker som til saman utgjer 400 MHz spektrum i 700 MHz- og 3,5 GHz-banda, med ein samla minstepris på om lag 2,1 milliardar dollar ^[49]. Lisensane vil krevje at operatørane startar 5G-tenester innan 1. april 2026 ^[50] – og dermed endeleg bringe 5G til tyrkiske forbrukarar etter år med venting. (Til samanlikning: Tyrkia sine noverande mobillisensar går ikkje ut før i 2029; etter det vil eit nytt autorisasjonsregime med inntektsdeling tre i kraft for å regulere tida etter 4G ^[51].) Andre stader i regionen pressar Golf-land som var tidleg ute med 5G, no på for å stengje ned gamle nettverk heilt – til dømes planlegg Israel å slå av 2G og 3G heilt innan utgangen av 2025 for å bruke desse frekvensane til 4G/5G ^[52], ein offensiv tidsplan som liknar på det som skjer i UAE og Saudi-Arabia. Desse spektrum- og politikktiltaka i Asia og Midtausten understrekar eit globalt kappløp for å akselerere mobil internettilgang for neste generasjon.

Europa – Auksjonar av høgband og 6G-planlegging: Europeiske reguleringsstyresmakter har òg teke steg vidare med spektrumagendaene sine. I Storbritannia starta Ofcom denne månaden den første auksjonen av høgband-millimeterbølge-5G-spektrum i Storbritannia ^[53]. Dusinvis av lisensar i 26 GHz- og 40 GHz-banda er ute for sal – eit enormt 6,25 GHz med total bandbreidde – med mål om å rulle ut ultrarask 5G i dei største byane ^[54]. Ofcom har brukt det siste året på å rydde ut eksisterande aktørar (som faste trådlause samband) frå desse banda og kontrollere bodgjevarar; no startar sjølve bodrunden i oktober ^[55]. mmWave-frekvensar kan levere multi-gigabitfartar og låg forseinking over korte avstandar. Reguleringsstyresmaktene seier dette kan mogleggjere nye forbrukar- og forretningsapplikasjonar – frå AR/VR og skytspeling til smarte fabrikkar og stadiondekkjande tilkopling ^[56]. Andre stader i Europa har styresmaktene teke steg vidare med planar for mellomfrekvensar: Frankrike tildeler dedikert 3,8 GHz-spektrum for industrielle 5G-nettverk, Spania førebur ein 26 GHz-auksjon, og Polen har nettopp starta opp att den stoppa C-band-auksjonen, mellom anna. Og med blikket lenger fram, har Europa eitt auge på 6G. EU-kommisjonen og CEPT har starta innleiande studiar av aktuelle terahertz-frekvensband som kan danne grunnlaget for 6G på 2030-talet ^[57] ^[58]. Ved å undersøkje spektrum over 100 GHz allereie no, håpar EU-planleggjarane å leggje grunnlaget for framtidig 6G-standardisering. Oppsummert ser vi i Europa eit todelt løp: å presse 5G inn i høgare frekvensar for ny kapasitet, samstundes som ein startar den langsiktige forskinga på morgondagens nettverk.

Initiativ og marknadsrørsler frå mobiloperatørar

Storbritannia – BT si 5G-ambisjon: Den britiske telekomgruppa BT (EE) la fram ein ambisiøs nettverksplan med mål om å gå forbi konkurrentane i 5G-æraen. Selskapet kunngjorde planar om å oppnå 99 % 5G-dekning av befolkninga i Storbritannia innan 2030 ved å bruke frittståande 5G-teknologi (5G SA) ^[59]. Dette målet er heile fire år før regjeringa sitt mål og tidslinjene til BT sine rivalar. For å nå dette vil BT ta i bruk nytt utstyr, som Ericssons nyaste 5G-radioar som aukar opplastingskapasiteten fire gonger, noko som forbetrar nettverksdekninga og ytinga, særleg for applikasjonar med mykje opplasting ^[60]. Om dei lukkast, vil BT si dekning i 2030 i praksis gi nesten heile landet 5G-signal. BT-leiinga seier tidleg investering i brei dekning og avanserte 5G-funksjonar vil lønne seg ved å mogleggjere landsdekkjande smarte tenester (frå IoT-sensorar til AR/VR-applikasjonar) og ved å tiltrekke seg bedriftskundar som krev påliteleg dekning overalt. Den aggressive planen aukar presset på britiske rivalar (som Vodafone og Three, som sjølve er i ferd med å slå seg saman) til å få opp farten på sine eigne 5G-planar. Det passar òg inn i BT sin overordna nettverksstrategi, som inkluderer å fase ut 3G innan 2023 og til og med 2G innan utgangen av tiåret etter kvart som 5G tek over.

Nord-Amerika – Verizon siktar på smarte nett: I USA utvidar Verizon sitt 5G-tilbod utover forbrukarar og inn i kritiske næringar. Tidleg i oktober kunngjorde Verizon Business eit samarbeid med GE Vernova (GE si energidivisjon) for å modernisere elektriske forsyningsnett med private trådlause nettverk ^[61]. Verizon integrerer GE Vernova sitt MDS Orbit-plattform – ei industriell trådlaus løysing – i porteføljen for kraftselskap ^[62]. Målet er å gi operatørar av straumnett påliteleg, sikker LTE/5G-tilkopling for styring av transformatorstasjonar, smarte målarar og feltmannskap. Verizon seier desse private netta vil støtte den store omstillinga som skjer innan energi (som overgangen til smarte nett og fornybar energi) ved å mogleggjere sanntidsovervaking og automatisering. GE Vernova-systemet kan overføre SCADA-data, tale og styringsdata med låg forseinking på lisensierte eller ulisensierte band og til og med Wi-Fi, og fungerer som ein fleksibel kommunikasjonsrygg for kraftselskap ^[63]. Verizons grep byggjer vidare på det eksisterande offentlege 5G-nettet ved å tilby skreddarsydde “network slices” eller dedikert infrastruktur til næringar med spesialiserte behov (kraft, industri osv.). Det speglar òg ein breiare trend der teleoperatørar søkjer nye inntekter i bedrifts- og IoT-marknaden – utover metta sal av smarttelefonar til forbrukarar – ved å bruke 5G sine moglegheiter til å digitalisere andre sektorar.

Europa – grenseoverskridande konsolidering og avtalar: Europeiske telekomoperatørar inngår strategiske avtalar for å vekse og effektivisere i ein svært fragmentert marknad. Eit hovudtrekk var Vodafone si avtale i Romania: i slutten av september vart Vodafone Group og Romania sitt Digi einige om å dele opp Telekom Romania Mobile, landets tredje største operatør. Vodafone vil overta postbetalte mobilkundar og forretningsverksemd til Telekom Romania for om lag €30 millionar, medan Digi tek over kontantkortkundane for rundt €40 millionar ^[64] ^[65]. Den totale transaksjonen på €70 millionar, som no er godkjend av rumenske styresmakter, deler i praksis opp eigedelane til Telekom Romania Mobile (tidlegare eigd av OTE/Deutsche Telekom) mellom dei to kjøparane. Vodafones konsernsjef Margherita Della Valle sa at dette “styrkjer vår posisjon i Romania” ved å gi meir storleik og spektrum, slik at ein kan investere meir i nettverkskvalitet ^[66]. Avtalen vil faktisk gi Vodafone Romania ein større del av kundane og betre konkurranseevne mot Orange, marknadsleiaren. Meir generelt i Europa er fusjonar og oppkjøp eit heitt tema, då operatørane meiner kontinentet har for mange aktørar. Telefónica sin nye konsernsjef Marc Murtra har vore tydeleg på at Europas rundt 40 mobiloperatørar er uhaldbar, særleg samanlikna med USA eller Kina som berre har 3–5 store aktørar ^[67]. Han og andre toppsjefar oppmodar EU-styresmaktene om å mjuke opp konkurransereglane slik at grenseoverskridande fusjonar eller nasjonale samanslåingar kan skape sterkare, meir effektive pan-europeiske teleselskap ^[68] ^[69]. I år har det allereie skjedd noko: Orange og MasMovil fekk godkjenning til å slå seg saman i Spania (og skaper ein ny nummer to-operatør), og Telenor prøver å slå saman verksemda si i marknader som Danmark og Asia. Til og med i Pakistan, ein framveksande marknad, pågår det konsolidering – landets regulator har nettopp gitt grønt lys for at Telenor Pakistan kan bli kjøpt opp av den lokale operatøren PTCL (Ufone) ^[70]. Den europeiske telekomlobbyen (ETNO og GSMA) meiner at større operatørar vil ha meir kapital til å investere i 5G, fiber og innovasjon, noko som vil gagne forbrukarane på lang sikt. Sjølv om styresmaktene framleis er forsiktige med tanke på høgare prisar, er det ein aukandedet er fornuftig at noko konsolidering er uunngåeleg for å sikre at 5G-nettverk er økonomisk levedyktige i Europa.

Asia – Statleg eigd gjenoppliving og eigenutvikla teknologi: I Sør-Asia kjem eit merkeleg initiativ frå Indias BSNL (Bharat Sanchar Nigam Limited), det statlege teleselskapet. Etter år med å ligge bak dei private konkurrentane, startar BSNL no ei rask modernisering – dei planlegg å oppgradere alle sine 4G-tårn til 5G innan 6–8 månader ^[71]. Dette vart kunngjort av Indias telekomminister Jyotiraditya Scindia på eit økonomisk forum, og markerer ein milepæl i Indias jakt på sjølvforsyning innan telekom. BSNL har om lag 92 000 tårn over heile landet, og dei starta først nyleg med 4G-utbygging (ved bruk av ein eigenutvikla teknologistabel). No skal desse 4G-stasjonane få 5G-oppgradering innan midten av 2024, noko som i praksis gir BSNL eit landsdekkande 5G-nett nesten over natta når det er ferdig ^[72]. Ministeren påpeikte at denne tilnærminga – å bruke BSNL sin eigenutvikla 4G/5G-stabel utvikla av lokale selskap (C-DoT, Tejas Networks og TCS) – plasserer India blant berre eit fåtal nasjonar med ei ende-til-ende innanlandsk telekomløysing ^[73]. Ved å “dogfoode” sin eigen teknologi, ønskjer India å bygge ein meir sjølvforsynt digital infrastruktur. Scindia skrøyt til og med av at India no “leiar verda i 5G-utbyggingsfart,” og hevda at dekninga omfattar 99,8 % av Indias distrikt etter berre eitt år med private 5G-utbyggingar ^[74]. (Private operatørar som Jio og Airtel har faktisk rulla ut 5G i eit rasande tempo sidan slutten av 2022.) Når BSNL kjem med, vil 5G nå ut til rurale og avsidesliggande område som dei private teleselskapa ikkje har dekka, sidan BSNL har eit mandat om universell teneste. Tilføringa av statleg støtte har òg betra BSNL si stilling – selskapet gjekk med driftsoverskot i år etter ein lang periode med tap, og talet på abonnentar steig frå 87 millionar til 91 millionar nyleg ^[75]. Alle desse tiltaka – konsolidering nokre stader, aggressiv investering andre stader – viser at operatørar globalt posisjonerer seg for 5G-æraen, anten gjennom fusjonar, partnarskap eller raske oppgraderingar.

Nettverksoppgraderingar & 2G/3G-nedstengingar

As 5G og fiberutbygging akselererer, er operatørar over heile verda i ferd med å avvikle dei eldre 2G- og 3G-nettverka som ein gong var ryggrada i mobilkommunikasjon. Omfordeling av spektrum frå desse eldre nettverka er avgjerande for å betre kapasiteten til 4G og 5G. I Europa er 3G så godt som fasa ut allereie – dei fleste EU-operatørane sløkte 3G dei siste 2–3 åra etter kvart som smarttelefonbrukarar gjekk over til 4G/5G. No blir merksemda retta mot den siste GSM-arven: mange europeiske land har sett tidslinjer for avvikling av 2G GSM rundt 2025–2030 (sidan nokre IoT-einingar og taleroaming framleis brukar 2G). Fleirtalet av EU-land planlegg å avvikle 2G innan 2030 seinast ^[76]. Til dømes vil nederlandske og irske leverandørar avslutte 2G i 2025, og andre som Tyskland og Frankrike innan tiåret er omme, i samordning for å sikre at alternative teknologiar (som VoLTE-roaming og lågstraums IoT-nettverk) er på plass først. I USA har alle dei store operatørane allereie stengt ned 3G – ein prosess som vart fullført i 2022 ^[77]. 2G står for tur: AT&T og T-Mobile avvikla 2G for nokre år sidan, og Verizon planlegg å gjere det innan utgangen av 2025, noko som betyr at i praksis vil alle eldre GSM/CDMA-nettverk i USA vere borte. Dette frigjer verdifulle lågbandfrekvensar for LTE og 5G. Aust-Asia følgjer ein liknande veg – Japan og Sør-Korea har ikkje lenger aktive 2G/3G-nettverk, og i Kina er 3G stort sett avvikla etter kvart som millionar av nye 5G-basestasjonar blir tekne i bruk (sjølv om 2G enno finst for å støtte eldre einingar). Sjølv nokre utviklingsland tek modige steg: Israel kunngjorde nyleg at dei vil slå heilt av alle 2G- og 3G-nettverk innan 31. desember 2025 ^[78]. Frå 2026 vil israelarar trenge 4G- eller 5G-telefonar med VoLTE for å få teneste, sidan dei gamle nettverka blir sløkte. Dette offensive grepet vil gjere Israel til eit av dei første landa som fjernar 2G heilt, i fotspora til avanserte Gulf-land (t.d. har Dei sameinte arabiske emirata sløkt 2G, og Saudi-Arabia planlegg det i 2025). Medan avanserte marknader rasar framover, jobbar nokre framveksande marknader framleis med overgangen til 4G og møter utfordringar med å oppgradere gamle nettverk. Eit tydeleg døme er Gamcel i Gambia, ein av Vest-Afrikas små statlege operatørar. Fram til no har Gamcel vore bokstaveleg talt fleire tiår bak – dei har berre levert 2G GSM og litt 3G, utan 4G i det heile – medan konkurrentane har lansert 4G og til og med 5G. “Vi er den einaste operatøren som framleis berre har 2G og 3G. Alle andre operatørar i denne marknaden har 4G eller 5G,” innrømte Gamcel sin daglege leiar Fatou Fatty frustrert til ^[79]. Dette teknologiske gapet har skada Gamcel si marknadsandel og økonomiske levedyktigheit. Men no kjem endring: Regjeringa i Gambia har nettopp godkjent ein redningsplan der ein lokal investor skal investere 95 millionar dollar (om lag 6,7 milliardar dalasi) i oppgradering av Gamcel sitt nettverk ^[80] ^[81]. I avtalen (som ventar endeleg godkjenning frå regjeringa) skal alle Gamcel sine basestasjonar oppgraderast til 4G LTE og 5G-teknologi, og det “svært utdaterte” 2G/3G-utstyret skal fasast ut ^[82]. Dei skal òg installere eit moderne faktureringssystem for å støtte nye tenester. I praksis ønskjer Gamcel å hoppe rett frå 3G til 4G/5G i eitt steg, og endeleg levere mobilt breiband til kundane sine. Investoren er eit gambisk selskap – eit bevisst val frå regjeringa for å halde inntektene i landet og sikre nasjonal kontroll over kritisk telekom-infrastruktur ^[83]. Myndigheitene håpar dette offentleg-private partnarskapet vil snu Gamcel og betre tilgangen til nett i Gambia, men det skjer ikkje utan smertefulle nedbemanningar (hundrevis av tilsette får tilbod om frivillig sluttpakke) ^[84]. Likevel, om planen blir gjennomført, kan Gambia innan 2026 gå frå stort sett berre 2G til å ha fleire 4G/5G-nettverk, og vise kor raskt teknologigapet kan bli tettet.

Andre stader i Sør-Asia og Afrika opplever liknande historier: mange operatørar brukar 4G-utbygging som eit steg mot 5G, samstundes som dei legg ned 3G for å fokusere ressursane. I Kenya, til dømes, har Safaricom slått av 2G i enkelte område medan dei byggjer ut 4G. Og i Sør-Afrika brukar Vodacom og MTN 2G-frekvensar til LTE, men held fram med 2G berre for lågprisapparat fram til 2025. Myndigheitene dyttar òg prosessen framover. Nigeria og Brasil har begge innført retningslinjer for at operatørar skal flytte kundar bort frå 3G innan nokre år og betre 4G-dekninga i heile landet. Ein stor utfordring i fattigare område er kostnaden på nye apparat – mange brukar framleis enkle 2G-telefonar. Organisasjonar som GSMA jobbar for ultrabillige 4G-smarttelefonar (under 20 dollar) for å hindre at nokon blir ståande utan samband når 2G/3G vert lagt ned. Behovet for rimelege apparat vart understreka i den siste GSMA-rapporten, som fann at ein telefon til 30 dollar kunne gjere internettilgang mogleg for opp til 1,6 milliardar menneske som i dag ikkje har råd ^[85] ^[86]. Å tette dette gapet er avgjerande når netta vert moderniserte.

På den andre sida er det nokre operatørar som no oppgraderer i rekordfart etter å ha utsett oppgraderinga. Særleg BSNL i India – som i årevis gjekk glipp av 4G-bølgja – hoppar no rett frå 3G til 4G og 5G i løpet av nokre månader. Etter å ha lansert 4G i nokre område i 2022, nyttar BSNL sitt nye, eigenutvikla 4G/5G-system til å samtidig rulle ut 4G og 5G over heile landet innan midten av 2024 ^[87]. Kommunikasjonsministeren opplyste at alle BSNL sine 4G-stasjonar vil få 5G-radioar via programvareoppgraderingar eller tillegg, og at kvar BSNL-mast (over 92 000 av dei) vil tilby 5G-dekning innan neste år ^[88]. Denne raske utbygginga er støtta av store statlege pakkar til BSNL (over 10 milliardar dollar i støtte) og av kravet om at BSNL sitt nett skal bruke produsert i India-teknologi. Den eigenutvikla løysinga har vore krevjande, men lukkast – kjernemjukvara og radioane vart utvikla av indiske C-DOT og Tata-gruppa på berre 22 månader ^[89]. BSNL si framdrift er strategisk for India: det sikrar konkurranse med private aktørar, gir 5G til rurale område som dei private kanskje ikkje satsar på, og viser fram indisk teknologi internasjonalt. Selskapet si økonomi har òg snudd etter statleg støtte, med dobling av driftsoverskotet og ein liten auke i talet på kundar ^[90]. Leiinga seier neste steg er å bruke 5G til verkeleg indiske bruksområde – frå AI-basert omsetjingstenester (for dei mange språka i India) til smart jordbruk. Kort sagt viser BSNL si lynraske oppgradering korleis ein etterslepande operatør kan fornye seg ved å ta i bruk ny teknologi i stor skala.

5G Standalone, IoT & neste generasjons innovasjonar

Med global 5G-adopsjon no godt forbi den tidlege fasen, flyttar merksemda seg til neste bølgje av mobil innovasjon – nemleg fullt uavhengige 5G-nettverk, Tingenes Internett, og vegen mot 6G. Ein sentral trend er utrullinga av 5G Standalone (SA)-nettverk. I motsetnad til tidlegare “Non-Standalone” 5G (som nytta 4G-kjerner), brukar Standalone 5G ein ny 5G-kjerne og kan levere det sanne løftet om 5G: ultralåg forseinking, høgare pålitelegheit, og moglegheita til å dele opp nettverket for ulike bruk. Etter nokre forseinkingar i 2023–24, er globale 5G SA-utrullingar endeleg i ferd med å ta av. Bransjeanalyse frå Omdia viser at 2025 vil bli eit gjennombrotsår for 5G SA-utrullingar, ettersom eit kritisk tal operatørar lanserer desse avanserte nettverka ^[91]. Mange av dei store operatørane i Kina, USA og Europa har allereie rulla ut 5G SA for visse brukarar, og fleire dusin til er venta å kome på nett i 2024. Dette momentet betyr at bransjen kan begynne å realisere det fulle potensialet til 5G innan område som massiv IoT-tilkopling og sanntidskontroll. “Med 5G SA-utrullingar som tek seg opp, innser bransjen endeleg det sanne potensialet til 5G,” sa Alexander Thompson, ein senioranalytikar i Omdia ^[92]. Standalone 5G legg òg grunnlaget for 6G-utvikling vidare framover, sidan mange 6G-konsept (som AI-native nettverk og sub-millisekund forseinking) føreset ein skybasert 5G-kjerne på plass. Ein spanande utvikling mogleggjort av 5G SA er framveksten av RedCap-einingar. RedCap (Reduced Capability 5G) er ein ny klasse lette 5G-einingsstandardar tilpassa tingenes internett og wearables. Desse einingane har lågare kompleksitet (og kostnad) enn fullverdige 5G-smarttelefonar, men tilbyr betre yting enn eldre 4G-baserte IoT-løysingar. Ifølgje den siste rapporten frå Omdia vil 2025 markere første gong økosystemet for einingar og nettverksstøtte for 5G RedCap er på plass i stor skala, noko som gjer at RedCap-einingar kan ta av ^[93]. Faktisk såg ein allereie seint i 2024 ein av dei første kommersielle RedCap-dingsane – ein 5G hotspot-dongel lansert av T-Mobile US – og fleire er på veg ^[94]. Til og med Apple har gitt RedCap si godkjenning: den nyaste Apple Watch (Series X) har eit 5G-modem som opererer i RedCap-modus ^[95]. Dette betyr at klokka kan kople seg direkte til 5G-nettverk for data, men med lågare batteribruk og kostnad enn ein fullverdig 5G-telefon. RedCap er i praksis 5G for IoT – det fjernar nokre høgbandbreidd-funksjonar som IoT-sensorar ikkje treng, noko som gir billegare brikkesett og lengre batterilevetid, samstundes som det tilbyr langt betre yting enn 4G LTE-M eller NB-IoT. Analytikarar peikar på at RedCap fyller eit viktig mellomrom: det kan levere fleire titals Mbps i gjennomstrøyming (mot berre hundrevis av kilobit på NB-IoT) og har forseinkingar som passar for sanntidsapplikasjonar, men modulane kan vere nesten like energieffektive som 4G IoT-einingar. Dette gjer det ideelt for ting som AR/VR-briller, industrielle sensorar, dronar og sjølvsagt smartklokker ^[96]. Bransjen støttar no RedCap breitt – Qualcomm, Ericsson og andre køyrde testdemonstrasjonar i 2023, og med nettverksoppgraderingar vil 2025 truleg sjå at RedCap-modular og -einingar spreier seg. Samtidig går 5G sine avanserte funksjonar frå teori til bruk i den verkelege verda. Eit døme er nettverksslicing – evna til å dele opp nettet i virtuelle «skiver» med dedikerte ressursar og QoS for spesifikke kundar eller applikasjonar. I 2023 var slicing stort sett på prøvestadiet, men no lanserer operatørar det kommersielt på 5G SA. Til dømes introduserte T-Mobile US T‑Priority, ein sliced nettverksteneste for bedrifts- og beredskapsbrukarar, og Verizon har sin Frontline-slice for naudetatar ^[97]. I Asia tilbyr NTT DoCoMo og andre slices for smarte fabrikkar. Også reguleringsstyresmaktene tilpassar seg – Tyskland og Japan har sett av spektrum for private 5G-nettverk som i praksis fungerer som industrielle slices. Eit anna område som veks, er private 5G-nettverk for verksemder. Selskap innanfor sektorar som industri, logistikk og energi tek i bruk lokale 5G-nettverk (av og til med eigne små spektrumlisensar eller i samarbeid med operatørar) for å erstatte Wi-Fi eller kablede samband. Tryggleik og pålitelegheit er viktige drivkrefter for denne trenden. Ei Omdia-undersøking blant verksemder fann at 33 % av organisasjonane peikar på tryggleik som si viktigaste IoT-tilkoplingsprioritet, noko som aukar etterspurnaden etter private 5G-løysingar der selskapet har full kontroll over datatrafikken ^[98]. Private 5G-nettverk kan tilpassast anlegga – til dømes ved å gi ultralåg latenstid for robotar på fabrikkgolvet eller brei dekning på eit avsidesliggande gruveområde. Det gjer òg at kritiske system kan halde fram å køyre sjølv om offentlege nettverk fell ut.

Eit anna viktig element er det utviklande 5G-utviklarøkosystemet. I 2024 vil ein sjå breiare utrulling av standardiserte nettverks-API-ar – i praksis grensesnitt som let programvareutviklarar nytte seg av funksjonar i 5G-nettverk (som posisjon, QoS eller slicing på etterspurnad). Bransjeorganisasjonar som GSMA har lansert Open Gateway-initiativet der operatørar gjer felles API-ar tilgjengelege. Dette kan føre til nye applikasjonar som integrerer tett med nettverksfunksjonar, og potensielt opne for nye inntektsstraumar for operatørane ved å ta betalt for API-kall. Tidlege døme inkluderer API-ar for edge computing, posisjonering av einingar eller identitetsverifisering via mobilnettet.

Kanskje den mest oppsiktsvekkjande 5G-demonstrasjonen så langt har skjedd innan medisinsk felt. Som nemnt i Key Facts, skreiv Zain Kuwait historie ved å mogleggjere ein kompleks fjernstyrt operasjon over sitt 5G-nettverk ^[99]. I denne testen styrte ein kirurg i Kuwait ein robotarm som opererte på ein pasient 12 000 km unna i Brasil. 5G-forbindelsen gav rundt 80 Mb/s bandbreidde med ultralåg forseinking, slik at kirurgens kommandoar vart overførte umiddelbart og videofeedbacken var i sanntid ^[100]. Denne typen fjernkirurgi var upraktisk på 4G på grunn av forseinking og pålitelegheit, men 5G gjer det mogleg. Zain-sjef Bader Al-Kharafi kalla det eit “alvorleg steg mot ei blomstrande digital framtid” for helsevesenet og meir ^[101]. Medisinske ekspertar peika på at sjølv om det framleis er regulatoriske og opplæringsmessige hinder, kan evna til å utføre kirurgi på avstand vere omvelting i naudssituasjonar eller i område utan spesialistar. Meir generelt synte det fram 5G si ultratrygge kommunikasjon med låg forseinking (URLLC) – ein av kjernefunksjonane til 5G SA-nettverk. URLLC kan mogleggjere andre kritiske oppgåver som autonom køyretøykontroll, sanntids industriell automatisering, eller til og med droneflyging frå tusenvis av kilometer unna. Vi ser dei første reelle bruksområda for dette bli verkelegheit. I året som kjem, kan du vente å høyre meir om 5G som driv ting som fjernstyrt køyring (teleopererte køyretøy), VR/AR med haptisk tilbakemelding, og massive IoT-utrullingar (smarte byar med millionar av sensorar). Kvar av desse pressar grensene for kva tidlegare nettverk kunne gjere.

Oppsummert: 5G-økosystemet modnast: dei grunnleggjande netta (som 5G SA-kjerner) kjem på plass, nye enhetstypar (RedCap, osv.) utvidar kva som kan koplast til, og nyskapande applikasjonar frå kirurgi til smarte straumnett stadfestar teknologiens potensial. Det er til og med snakk om tidleg 6G-forsking i forum og akademia – sjølv om 6G-standardar ikkje er venta før 2028–30, blir idear om å integrere KI, terahertz-frekvensar og til og med ikkje-jordiske nettverk (som satellittar) tettare utforska. Men for no er fokuset på å utnytte 5G fullt ut. Bransjeanalytikarar spår at 2024–25 blir perioden der vi går frå “5G-dekning” til reell “5G-innovasjonsutrulling”, der dei meir avanserte funksjonane til teknologien byrjar å gi verdi.

Satellittforbindelse utvidar mobil rekkevidde

Tidlegare separate område, satellittkommunikasjon og mobilnett nærmar seg kvarandre – ein trend som har blitt understreka av fleire kunngjeringar dei siste dagane. Visjonen er å sikre at sjølv i dei mest avsidesliggande eller katastroferåka områda, kan ein vanleg mobiltelefon halde seg tilkopla ved å kople seg til ein satellitt over seg. Denne månaden såg vi store steg mot den realiteten i Nord-Amerika og vidare.

T-Mobile US & SpaceX – Forbrukartelefonar til stjernene: I USA har T-Mobile vore ein pioner innan satellitt-mobilintegrasjon takka vere samarbeidet med SpaceX sin Starlink. Allereie i 2022 lanserte dei ideen om at T-Mobile-telefonar kunne bruke Starlink-satellittar for tekstmeldingar; no er det i ferd med å bli røyndom. T-Mobile si satellittteneste (marknadsført som “Coverage Above and Beyond,” no ofte kalla T-Satellite) vart offisielt lansert i juli for SMS-meldingar på utvalde abonnement ^[102]. Og denne veka kunngjorde T-Mobile at tenesta vert utvida til å støtte data for nokre av dei mest populære meldingstenestene og kartappane. Konkret kan kundar no bruke WhatsApp, Google Maps, Facebook Messenger og X (Twitter) for grunnleggjande tilkopling via satellitt når dei ikkje har mobilsignal ^[103]. Tenesta nyttar SpaceX sine nye Direct-to-Cell-satellittar – i praksis modifiserte Starlink-satellittar med mobilantenner – og over 650 av desse er allereie i bane ^[104]. Når ein T-Mobile-brukar er utanfor dekning (på fjelltur, til sjøs, osv.), vil telefonen automatisk bytte til satellittmodus dersom den støttar det. Bandbreidda er svært avgrensa samanlikna med terrestrisk 5G, så T-Mobile opnar berre for tekstbaserte eller lette appar no – du kan sende meldingar, få enkle kartdata, kanskje små bilete, men ikkje drive med tung videostrauming. Likevel er det ein game-changer for tryggleik og komfort: du kan WhatsApp-e familien frå eit fjell eller sende GPS-posisjonen din frå ein ørken. Satellittforbindelsen er inkludert utan ekstra kostnad på T-Mobile sine topp Magenta-abonnement (no treffande omdøypt til “Go5G Next”), og kan leggjast til for om lag $5–10/månad på andre abonnement ^[105]. Sjølv brukarar på andre operatørar kan velje det for $5 per månad. Telefonen treng ikkje noko maskinvareoppgradering – nye iPhone- og Android-telefonar har allereie denne funksjonen. Jeff Giard, T-Mobile sin VP for nettverksinnovasjon, seier dei har samarbeidd med Apple og Google for å implementere ein spesiell “satellittmodus” i operativsystemet som appar kan ta i bruk ^[106]. “Folk er begeistra for at telefonen i lomma deira kan kopla seg til verdsrommet… i praksis ein satellitt-telefon utan ekstra utstyr,” seier Giard ^[107]. Dette initiativet brukar midtbandspektrum (om lag 1,9 GHz PCS-bandet) som T-Mobile eig, sendt frå SpaceX-satellittar ned til telefonar – som i praksis gjer satellittane om til gigantiske mobilmaster på himmelen. Latensen (ping) er høg (fleire hundre ms), men for meldingar er det greitt. T-Mobile sitt endelege mål (med SpaceX og til og med rivalar som AT&T som samarbeider med satellittfirma) er at ingen mobilkunde nokon gong mistar grunnleggjande tilkopling, sjølv langt utanfor dekning frå bakkebaserte nett.

Canada – Bell & AST SpaceMobile sitt gjennombrot for direkte-til-mobil: I nord har Bell Canada oppnådd ein stor milepæl saman med partnaren frå Texas, AST SpaceMobile: dei har gjennomført Canadas første rombaserte mobilsamtalar og datasession ^[108]. I ein test utført seint i september i New Brunswick, klarte Bell sitt team å ringe ein vanleg taleoppringing med VoLTE (tale over LTE) frå ein uendra smarttelefon som kopla seg direkte til AST SpaceMobile sin BlueWalker 3-satellitt i låg jordbane ^[109] ^[110]. Dei sende òg tekstmeldingar, mottok eit naudvarsel, og til og med litt lett videostrauming – alt via satellittforbindelse til ein vanleg telefon ^[111] ^[112]. Denne demonstrasjonen legg grunnlaget for Bell sin plan om å tilby ein kommersiell direkte-til-mobil satellittteneste i 2026 over heile Canada. Bell har vore ein tidleg investor i AST SpaceMobile sidan 2021, og dei bidrog med sin lisensierte mobilspektrum til desse testane ^[113]. Merk at Bell eig og driv bakkebaserte portar i Canada som koplar satellitten til dei landbaserte netta ^[114]. Når tenesta blir lansert (truleg med ein konstellasjon av AST sine BlueBird-satellittar), seier Bell at dei vil tilby dekning “nord for den 59. breiddegrad, ut i kystnære maritime område, og over 5,7 millionar kvadratkilometer” – eit område Bell peikar på vil vere det største dekningsområdet til noko nettverk i Canada ^[115]. I praksis kan store, avsidesliggande område i Nord-Canada (frå det fjerne Arktis til havområda i Atlanteren) som aldri har hatt mobildekning, få grunnleggjande tale- og datadekning. Bell sin teknologidirektør kalla det eit “gjennombrot for tilkopling i Canada”, og peika på at Bell sin todelte strategi – å investere i satellittar samstundes som dei rullar ut lågband 5G-spektrum – set dei i ein unik posisjon til å tilby “svært påliteleg rombasert mobiltjeneste som kanadiarar kan stole på” med tryggleik og dekHald i minne ^[116]. Viktig, Bell understreka at dette ikkje berre er for forbrukarar; det kan driva kritisk kommunikasjon for verksemder innan gruvedrift, skogbruk, energi og for offentleg tryggleik i avsidesliggjande område ^[117] ^[118]. Den vellukka testen inkluderte òg videostrauming, som AST SpaceMobile framheva som første gong ein rombasert mobil breibandsforbindelse handterte video i Canada ^[119]. Med desse resultata planlegg Bell å byrja tilby satellittforbinding til kundane sine neste år (2026). Vi kan venta at Bell (og truleg Telus gjennom eit samarbeid, sidan Telus og Bell ofte deler nettverk) vil pakka inn satellittdekning for rurale eller bedriftsabonnement, liknande T-Mobile sin tilnærming.

Global satellittbreibandskappløp – Starlink vs. Kuiper: Ut over direkte telefonforbindelse, blir det globale satellittbreibandsmarkedet stadig varmare. SpaceX sin Starlink-teneste har allereie over 5 000 satellittar i låg jordbane og leverer tenester til meir enn 60 land med faste mottakarskåler. Det er særleg populært i avsidesliggjande og rurale område for heimeinternett. No er Amazons Project Kuiper i ferd med å bli Starlink sin største konkurrent. Amazon starta oppskytinga av Kuiper-satellittane sine i år – dei første prototypane vart sende opp tidleg i 2023, og fullskala utrulling starta med 27 Kuiper-satellittar skote opp i april 2025 med ein Atlas V-rakett ^[120]. Ein ny runde er planlagt mot slutten av 2025 med ein Falcon 9. Amazon har som mål å ha eit par hundre satellittar oppe innan 2026 for å starte regional teneste, og etter kvart over 3 200 satellittar i bane. Det er verdt å merke seg at Amazon også gjer avtalar på bakken: dei har nyleg signalisert interesse for å rulle ut Kuiper-tenester i Vietnam. I august møtte Amazon-representantar det vietnamesiske teknologidepartementet og la fram ein plan om å investere 570 millionar dollar innan 2030 for å bygge ut Kuiper-infrastruktur i Vietnam ^[121]. Dette inkluderer opptil seks bakkestasjonar og ein lokal fabrikk for brukarterminalar, truleg i samarbeid med vietnamesiske selskap ^[122]. Amazon har til og med oppretta eit nytt dotterselskap, “Amazon Kuiper Vietnam Ltd”, og søkt om lisens for å drive satellittbreiband i ein femårig pilotperiode ^[123]. Den vietnamesiske regjeringa verkar positive – dei har også gitt Starlink løyve til å drive eit liknande satellittinternett-tilbod parallelt ^[124]. Vietnam har mange avsidesliggjande landsbyar og øyar der det er vanskeleg å leggje fiber, så satellittdekning kan vere eit stort pluss. Det er interessant at Vietnam opnar for både Starlink og Kuiper; konkurranse kan presse prisane ned for forbrukarane der. På same måte ser land i Asia, Afrika og Latin-Amerika på LEO-satellittar som ein måte å tette det digitale gapet på. Liberia, til dømes, fekk Starlink-teneste i 2025 og vurderer no også Amazon Kuiper for å sikre redundans og prispress ^[125] spaceflightnow.com. I Midtausten, har eit Qatar-basert selskap (es’hailSat) gått saman med OneWeb for å tilby satellittbreiband i ørkenområda. Og Europa planlegg til og med sitt eige EU-støtta LEO-konstellasjon (IRIS²) seinare dette tiåret for å sikre suverenitet innan satellittinternett.

I mellomtida blomstrar partnerskap mellom mobiloperatørar og satellittleverandørar. I tillegg til T-Mobile/SpaceX og Bell/AST SpaceMobile, samarbeider AT&T også med AST SpaceMobile (dei gjennomførte ei satellittsamtale saman i 2023). Vodafone er også ein investor i AST, med blikket retta mot tenester i Afrika og Europa. I Australia samarbeider Telstra med Viasat for å utvide dekninga. Og i ein vri samarbeider nokre satellittselskap med kvarandre: Iridium (eit tradisjonelt satellitt-telefonselskap) har slått seg saman med Qualcomm for å mogleggjere naudtekstmeldingar via satellitt på Android-telefonar, etter Apples eksempel med Emergency SOS via satellitt (som brukar Globalstar-satellittar) introdusert på iPhone i 2022. Apples teneste har allereie redda folk i ulukker på avsidesliggande stader ved å sende meldingar via satellitt når det ikkje var mobildekning. Google har annonsert at neste versjon av Android òg vil støtte satellittmeldingar direkte.

Alt i alt er satellittforbinding i ferd med å bli eit standard supplement til dei terrestriske mobilnetta. Om eit par år vil mange forbrukarar kanskje ikkje ein gong merke når telefonen deira sømløst byter frå mobilmast til satellitt i utmarka – dei vil berre vere tilkopla. For operatørane gir satellittintegrasjon ein måte å endeleg nå dei siste 5 % av geografisk dekning som det ikkje er lønnsamt å dekke med master (fjell, hav, luftrom), og å tilby backup ved katastrofar som slår ut bakkebasert infrastruktur. Vi er vitne til dei tidlege dagane av ein rombasert utviding av GSM-nettverket, som oppfyller den gamle draumen om “dekning overalt på jorda.”

Tryggleik & tilkoplingsutfordringar

Midt i begeistringa for ny teknologi, kjempa den globale telekomsektoren òg med tryggleikstruslar og vedvarande tilkoplingsgap tidleg i oktober. Desse hendingane minner oss om at nettverk må vere robuste mot både menneskeskapte truslar og naturkrefter eller geopolitikk.

SIM-bytte-supervåpen avverga i USA: Ei dramatisk historie utspelte seg i New York, der amerikanske føderale agentar avslørte eit massivt ulovleg telekomnettverk som hadde blitt hemmeleg bygd opp nær FNs generalforsamlingslokale ^[126]. Secret Service fann over 300 ulovlege SIM-servereiningar og 100 000+ SIM-kort spreidd over fleire stader i NYC-området ^[127]. Dette hemmelege nettverket av SIM-kort kunne ha blitt brukt som eit “våpen” for å spame eller forstyrre mobiltjenester i eit omfang ein aldri har sett før. Etterforskarar trur gjerningspersonane hadde planar om å bruke desse SIM-serverane til å sende millionar av forfalska meldingar eller samtaler samtidig – noko som potensielt kunne overbelaste operatørnettverk, slå ut teletrafikk, eller til og med lamme kritiske tenester som 911-nødanrop ^[128]. Tidsmomentet var urovekkande: funnet skjedde medan verdsleiarar var samla til FN-forsamling i slutten av september, noko som vekte mistanke om at motivet kunne vere å skape kaos eller forvirring under det høgprofilerte arrangementet. Myndigheitene sa at den potensielle påverknaden “ikkje kan overdrivast” – eit angrep av denne typen kunne forstyrre kommunikasjonen for millionar av menneske ^[129]. Heldigvis hindra aksjonen at noko slikt skjedde. Saka peikar på ein ny type tryggleikstrussel: ikkje eit tradisjonelt dataangrep, men misbruk av telekomsignaleringsinfrastruktur i stor skala. Operatørar studerer no denne hendinga for å styrke netta sine mot liknande SIM-farming eller signalstormar. Det understrekar òg kor viktig det er å sikre forsyningskjedene (korleis fekk nokon tak i 100 000 aktive SIM-kort? Truleg ved å utnytte IoT/M2M-SIM-tilbod eller slapp registrering i visse land). Episoden fekk merksemd i tryggleiksmiljø og har blitt eit lærestykke i planlegging for robustheit i telekomnettverk.

Spionasje og hacking – Auge på nettverkskjernen: Samstundes held cyber-spionasje fram med å retta seg mot teleoperatørar, sidan dei handterer store mengder sensitiv data. Ein rapport i år avdekte ein Kina-knytt hackerkampanje som hadde infiltrert fleire teleoperatørar i USA og utlandet ^[130]. Hackerane, som ein trur er knytt til kinesiske statlege interesser, brukte avanserte teknikkar for å bryta seg inn i ruterar og brannmurar som styrer trafikken til operatørane ^[131]. Ved å utnytta null-dagssårbarheiter i kjerneutstyr, klarte dei å overvaka eller tappe data i det skjulte over lang tid. Denne typen inntrenging er særs uroande – fiendtlege aktørar kan potensielt spionera på telefonsamtalar, avlytta meldingar, eller kartleggja brukarane sine posisjonar dersom dei får full kontroll over kjernen til ein operatør. I nokre tilfelle fann etterforskarar bevis for at angriparane hadde hatt tilgang til interne system i årevis før dei vart oppdaga. USA har svart med å skjerpa reglane for teleutstyr (til dømes forbod mot kinesiskprodusert Huawei- og ZTE-utstyr, og støtte til operatørar for å byta det ut). Telekomselskap styrkjer òg forsvaret sitt: dei innfører meir nettverkssegmentering, overvakar signaltrafikk for avvik, og deler trusseldata gjennom bransjegrupper. Myndigheitene har auka åtvaringar, og byrå som CISA i USA har gitt retningslinjer til teleoperatørar om å oppdatera kritisk ruterprogramvare og følgja med på teikn til kompromittering knytt til denne kampanjen ^[132]. Alle desse tiltaka viser at sikring av “nettverket av nettverk” no er ein nasjonal tryggleiksprioritet, sidan telefonar og internettforbindelse kan vera mål i geopolitisk konflikt eller spionasje.

Infrastruktur under press – Krig & katastrofar: I tillegg til medvitne angrep, møter telekomnettverk naturlege og menneskeskapte forstyrringar. I Afghanistan førte til dømes eit alvorleg straumbrot og politisk uro nyleg til fleire dagar med mobilnett-nedetid i enkelte provinsar (ei hending humanitære organisasjonar har merka seg). Konfliktområde som Ukraina har òg opplevd gjentekne telekomutfall grunna skadar på infrastrukturen. Kvar krise understrekar kor viktig det er med reservesystem – anten satellittlenkjer (som i Ukraina) eller raskt utplasserte mobile basestasjonar og dronar for å gjenoppretta dekning etter orkanar eller jordskjelv. Berre sist veke vart ein stor undersjøisk fiberoptisk kabel kutta nær Shetlandsøyane i Storbritannia, noko som slo ut breiband og telefon der til naudreparasjonar var utførte. Årsaka var truleg ei ulykke med ein fiskebåt, men det synte kor sårbar tilkoplinga kan vera for avsidesliggjande område som er avhengige av éin kabel.

Det vedvarande digitale skiljet: Når det gjeld tilkopling, er det globale bruks-gapet framleis ei stor utfordring. Som nemnt, har over 3 milliardar menneske dekning, men er ikkje på nett grunna barrierar som kostnad på utstyr og digital kompetanse ^[133] ^[134]. Dette gapet rammar særleg folk på landsbygda, kvinner og låginntektsgrupper. Til dømes i Afrika sør for Sahara bur om lag 60 % av befolkninga i område med mobil internettsignal, men berre rundt 28 % brukar faktisk mobildata – det vil seie at fleirtalet er offline sjølv om dei har dekning ^[135]. Pris er ein nøkkelfaktor: Ein enkel smarttelefon kan koste meir enn to månaders inntekt for mange, og datapakkar er dyre i høve til løn. GSMA sin rapport om mobil tilkopling for 2025 oppmoda om å få kostnadene ned – og peika på at ein smarttelefon til rundt 30 dollar kunne få ytterlegare 1,6 milliardar menneske på nett ^[136]. Initiativ som subsidierte smart-enkletelefonar, opplæring i digitale ferdigheiter og lokalt innhald på morsmål vert utvida for å møte desse utfordringane. Det er òg aukande investeringar i løysingar for dekning på landsbygda: lokalsamfunnsnettverk, solcelledrivne mikrotårn og satellittar i låg jordbane (som nemnt) spelar alle ei rolle for å nå dei som ikkje er nådde. FN sin breibandskommisjon har sett mål for 2030, mellom anna universell tilkopling og at internett-tilgang skal koste mindre enn 2 % av månadsløn globalt. Tida går, men den siste bølgja av satellitt- og 5G-prosjekt gir eit visst håp om at dei vanskelegast tilgjengelege gruppene kan få nettilgang dei neste åra, om ein får bukt med kostnadsbarrierane.

Varsam optimisme: Trass tryggleikshendingar og ujamn tilkopling, peikar telekombransjen si overordna utvikling framover og oppover. Særleg har investorstemninga i telekom betra seg litt i Europa i håp om at konsolidering og nye tenester (som fast trådlaus tilgang, IoT og fintech-tilbod) vil auke inntektene ^[137]. Telekomaksjar, som har vore etternølarar, fekk eit løft seint i 2025 då fleire operatørar rapporterte stabiliserte overskot. Operatørar som BT er raske med å minne interessentar på dei økonomiske fordelane neste generasjons nettverk gir: BT la fram ei undersøking som hevda at landsdekkjande 5G og fiber i Storbritannia kan leggje til rundt £150 milliardar til BNP innan 2030 gjennom produktivitetsauke, innovasjon og nye jobbar ^[138]. Liknande studiar i USA og Kina spår også billionar i økonomisk effekt frå 5G, KI og IoT-innføring dette tiåret. Desse tala støttar ein sentral bodskap: investering i telekom handlar ikkje berre om raskare videonedlasting, men om å mogleggjere heilt nye næringar (som autonome køyretøy, smarte byar, digital helse, Industri 4.0-fabrikkar, osb.). Myndigheitene følgjer med – mange har integrert breiband og 5G i sine nasjonale utviklingsplanar og COVID-gjenopprettingsfond. Til dømes har EUs gjenopprettingsfond sett av milliardar til 5G-korridorar og fiber i distrikta; og Indias budsjett finansierte fiber til kvar landsby og ei BSNL 4G/5G-satsing (som vi såg).

Framover skil nokre spådomar frå bransjeanalytikarar og konsulentselskap seg ut: 5G-innføringa vil halde fram med å auke kraftig – Ericsson spår 4,6 milliardar 5G-abonnement globalt innan 2027 (over halvparten av alle mobilabonnement). 4G vil nå toppen og så falle etter kvart som brukarane går over til 5G, men 4G vil framleis vere viktig i mindre utvikla område ut 2020-åra. Heimbreiband via 5G (fast trådlaus tilgang) vil vekse, og kan ta 40–50 % av nye heimeinternett-abonnement i marknader der det er dyrt å leggje fiber. IoT-tilkoplingar vil eksplodere til ~25 milliardar innan 2030, med særleg rask vekst i mobil IoT (5G RedCap, LTE-M, osb.), som kan nå 5 milliardar tilkoplingar innan 2030 ^[139]. Og med tanke på 6G, spår konsulentselskap som ABI Research dei første kommersielle 6G-utrullingane rundt 2030, med vekt på ting som KI-drevne nettverk, sub-THz-frekvensar for spesielle høgkapasitetslenkjer, og til og med integrering av satellitt- og bakkebaserte nettverk i eitt sømløst system.

For no er telekom-verda si taller full med å gjere 5G og fiber så utbreidd som mogleg og sikre tryggleik og berekraft. Hendingane 5.–6. oktober 2025 – frå store auksjonar og nedstengingar til satellittframsteg og tryggleiksåtvaringar – fangar bransjen på eit vendepunkt. Restane av det gamle (3G, koparliner) blir feia bort, lovnaden om det nye (5G, IoT, satellittbreiband) blir realisert, og det harde arbeidet held fram for å sikre at alle får trygt utbytte av det. Kvar veke tek oss eit steg nærare ein verkeleg samanbunden planet, med oktober 2025 som eit særleg hendingrikt kapittel i den pågåande historia.

Kjelder: Reuters ^[140] ^[141] ^[142]; Mobile World Live ^[143] ^[144]; TelecomTV ^[145] ^[146]; GSMA ^[147]; BusinessWire (Omdia) ^[148] ^[149]; Bez_Kabli Tech Blog ^[150] ^[151]; Alkamba Times (Gambia) ^[152] ^[153]; Bell Canada News telecoms.com ^[154]; Extensia/TechAfrica (Marokko) ^[155] ^[156]; Outlook India/ElectronicsForYou (BSNL) ^[157] ^[158]; Daily FT (Sri Lanka) ^[159]; og andre som lenka ovanfor.

How to CHANGE Mobile Network 4G to 5G | Switch 4G to 5G Right Now

Watch this video on YouTube.

References