Rozwój telekomunikacji i mobilnego internetu szerokopasmowego
Wielka Brytania osiąga kamień milowy 20 mln w zakresie światłowodu: Infrastruktura szerokopasmowa Wielkiej Brytanii właśnie odnotowała ważne osiągnięcie. Openreach (dział sieciowy BT) ogłosił, że 20 milionów domów i firm jest już objętych liniami światłowodowymi, co oznacza, że mogą zamówić usługę światłowodową do lokalu o prędkości gigabitowej [22]. Ta ogólnokrajowa modernizacja obejmuje obszar od dalekiej północy szkockiej wyspy Fair Isle aż po Kornwalię na południu [23]. Openreach nazywa to największą i najszybszą budową światłowodu w Europie, która obecnie dociera do 1 miliona nowych lokali co trzy miesiące [24]. Pomimo szerokiego wdrożenia, tylko ok. 38% uprawnionych klientów przeszło dotąd na światłowód, a wielu wciąż korzysta z wolniejszego łącza miedzianego DSL [25]. Dyrektor generalny Openreach, Clive Selley, zachęcał ludzi do przejścia na światłowód, zauważając, że w 2025 roku „bycie online to nie luksus – to linia życia. Od rezerwacji wizyt u lekarza po składanie podań o pracę… łączność cyfrowa to brama do możliwości”, a światłowód sprawia, że ta brama jest znacznie szybsza i bardziej niezawodna [26]. Ostrzegł również, że modernizacje nie odbywają się automatycznie – użytkownicy muszą skontaktować się z dostawcami, aby przejść na nowe łącze [27]. Openreach planuje dalszą rozbudowę światłowodu do 30 milionów lokali do 2030 roku, w tym do najtrudniej dostępnych obszarów wiejskich [28]. Dyrektor generalny wezwał do dalszego wsparcia ze strony branży i rządu (np. pomoc w kosztach budowy na terenach wiejskich, szybsze pozwolenia, dostęp do budynków wielorodzinnych oraz stabilne otoczenie regulacyjne), aby „dokończyć zadanie” ogólnokrajowego światłowodu [29].
Globalne działania na rzecz dostępu do szerokopasmowego internetu: Na całym świecie operatorzy telekomunikacyjni dążą do rozszerzenia dostępu do szybkiego internetu. Na przykład w Wietnamie państwowa firma VNPT właśnie nabyła ogólnokrajową licencję na pasmo 700 MHz podczas wrześniowej aukcji. To niskopasmowe widmo (703–713 MHz sparowane z 758–768 MHz) „wzmocni zasięg 4G i 5G, szczególnie na obszarach wiejskich i trudno dostępnych” – poinformowali urzędnicy [30] [31]. Regulator wietnamski zauważył, że dzięki tej aukcji pojemność widma mobilnego w kraju wzrosła o 94% od 2020 roku, co pomogło Wietnamowi awansować na 4. miejsce w Azji Południowo-Wschodniej pod względem dostępnej przepustowości mobilnej [32]. Pasmo 700 MHz, niegdyś wykorzystywane do analogowej telewizji, jest cenione za szeroki zasięg i dobrą penetrację wewnątrz budynków, co czyni je „kluczowym dla poprawy łączności i transformacji cyfrowej” – dodał regulator [33] [34]. Nowe częstotliwości będą wspierać cele Wietnamu dotyczące 99% pokrycia populacji do 2030 roku oraz nowe usługi IoT/smart city w technologii 5G [35]. Podobnie w Indiach państwowy operator BSNL ogłosił, że w końcu uruchomi 5G w głównych miastach (takich jak Delhi i Mumbaj) do końca 2025 roku, starając się nadrobić zaległości po tym, jak prywatni konkurenci uruchomili 5G rok temu. Te wydarzenia podkreślają globalny trend modernizacji zarówno przewodowej, jak i bezprzewodowej infrastruktury szerokopasmowej, aby połączyć więcej osób z szybkim internetem.
Wdrażanie infrastruktury 5G i 6G oraz partnerstwa
Prywatne 5G schodzi pod ziemię: Nokia i operator infrastruktury Boldyn Networks połączyli siły, aby wdrożyć nowoczesną prywatną sieć 5G w fińskiej kopalni, pokazując, jak 5G może zrewolucjonizować nawet najtrudniejsze środowiska przemysłowe. Projekt w Callio FutureMINE – dawnej kopalni miedzi sięgającej 1,5 km w głąb ziemi – stanowi rzeczywiste pole testowe dla technologii górniczych [36]. Stabilna komunikacja pod ziemią jest wyjątkowo trudna ze względu na głębokość, kręte tunele i ciężkie maszyny, ale nowa sieć 5G zapewnia teraz solidną łączność na wielu poziomach i kilometrach tuneli [37]. Sieć zaprojektowana przez Boldyn wykorzystuje modułowy zestaw Nokia Private Wireless i jest zbudowana tak, by przetrwać ekstremalne warunki. Umożliwia zdalne sterowanie autonomicznymi pojazdami i maszynami górniczymi z powierzchni, co oznacza, że operatorzy nie muszą już schodzić na niebezpieczne głębokości [38] [39]. Zastępuje nawet tradycyjne krótkofalówki, dzięki czemu górnicy mogą komunikować się bez zakłóceń w dowolnym miejscu kopalni – a nawet z powierzchni – za pomocą słuchawek 5G [40]. Wysoka przepustowość pozwala także firmie technologicznej Cybercube testować mapowanie 3D i pozycjonowanie w czasie rzeczywistym w sieci, tworząc „cyfrowego bliźniaka” kopalni do monitorowania ludzi i sprzętu na bieżąco [41]. Michael Aspinall z Nokii powiedział, że „górnictwo to jedno z najtrudniejszych środowisk na świecie dla łączności, a prywatne 5G okazuje się przełomowe”, czyniąc operacje „bezpieczniejszymi, bardziej zrównoważonymi i wydajniejszymi” [42]. Jaakko Kuukka z Boldyn dodał, że dedykowana sieć 5G to „kręgosłup wizji Callio dotyczącej w pełni zautomatyzowanej kopalni testowej”, wspierając pojazdy zdalnie sterowane i kontrolę w czasie rzeczywistym w realistycznych warunkach bez zakłócania pracy czynnych kopalń [43]. To wdrożenie podkreśla, jak przemysłowe sieci 5G mogą zapewnić ultraniezawodny, bezpieczny zasięg tam, gdzie sieci publiczne lub Wi-Fi zawodzą – 90% pracy podziemnej w górnictwie mogłoby być w przyszłości wykonywane z powierzchni dzięki takim sieciom, według firmy technologicznej Normet <a href=”https://www.telecoms.com/5g-telecoms.com. Eksperci zauważają, że otwarte sieci Wi-Fi lub współdzielone sieci publiczne po prostu „nie działają niezawodnie pod ziemią” z powodu opóźnień i przerw w łączności, podczas gdy specjalnie zbudowana sieć 5G zapewnia potrzebne połączenie o niskich opóźnieniach i wysokiej wydajności [44].
Verizon mobilizuje branżę do prac nad 6G: Patrząc poza 5G, amerykański operator Verizon ogłosił, że utworzył „6G Innovation Forum” – prestiżowe partnerstwo mające na celu kształtowanie kolejnej generacji łączności bezprzewodowej. Ogłoszone 24 września forum gromadzi niektórych z największych światowych gigantów technologicznych: dostawców sieci takich jak Ericsson, Nokia i Samsung, a także czołowych producentów urządzeń, układów scalonych i oprogramowania (doniesienia sugerują, że zaangażowani są Qualcomm, Google, partnerzy technologiczni Apple, a nawet Meta) [45] [46]. Misją tej grupy jest rozwijanie badań i standardów 6G, tak aby branża była zgodna co do kluczowych technologii i zastosowań sieci, które nie pojawią się przed 2030 rokiem. Szczegóły są ograniczone (pełne artykuły są za paywallem), ale ruch Verizon sygnalizuje, że planowanie 6G przyspiesza. Firma wskazała takie obszary jak sieci natywnie oparte na AI, pasmo terahercowe, aplikacje XR (rozszerzona rzeczywistość) oraz sensing sieciowy jako potencjalne cechy 6G. Co istotne, forum Verizon powstało tuż po podobnych sojuszach w Azji i Europie – na przykład Japonia i Korea Południowa mają narodowe programy badawczo-rozwojowe 6G, a UE uruchomiła inicjatywę Hexa-X – ale Verizon stara się zjednoczyć szeroką koalicję branżową, obejmującą partnerów z USA i zagranicy. To może pomóc wpłynąć na globalne standardy 6G już na wczesnym etapie. CEO Qualcomma niedawno przewidział, że 6G może zadebiutować w 2028 roku dla pierwszych użytkowników [47], i rzeczywiście firmy zaczynają już szkicować ramy 6G, mimo że 5G wciąż się rozwija. Forum Verizon pokazuje, jak duża jest stawka: nikt nie chce zostać w tyle w wyścigu o zdefiniowanie kolejnej ery łączności bezprzewodowej.
Globalny status wdrażania 5G: Podczas gdy wizje 6G nabierają kształtów, wdrażanie 5G trwa na całym świecie. Według Global mobile Suppliers Association (GSA), we wrześniu 2025 roku 644 operatorów w 191 krajach inwestuje w sieci 5G (testowanie, wdrażanie lub rozszerzanie usług) [48]. Setki operatorów już oferuje działające 5G, od dużych miast po obszary wiejskie dzięki łączności bezprzewodowej. Jednak rzeczywista wydajność 5G jest poddawana analizie. Jak zauważono, kompleksowe badanie w Europie i Ameryce Północnej wykazało, że doświadczenie użytkownika 5G znacznie się różni w zależności od operatora i lokalizacji – w niektórych miastach lub u niektórych operatorów 5G zapewnia zawrotne prędkości i niższe opóźnienia, ale gdzie indziej oferuje niewielką poprawę względem 4G [49] [50]. Czynniki takie jak wykorzystywane pasmo (5G w paśmie niskim może przypominać 4G, podczas gdy wysokie pasmo mmWave może być bardzo szybkie, ale ma ograniczony zasięg) oraz gęstość rozmieszczenia stacji bazowych mają duże znaczenie [51]. Autorzy badania apelują do operatorów o optymalizację obecnych sieci 5G – np. uzupełnianie luk w zasięgu, dodawanie małych stacji bazowych, wykorzystanie edge computingu – aby zapewnić konsekwentnie lepszą wydajność niż LTE zanim przejdą do kolejnej generacji [52] [53]. Krótko mówiąc, 5G już jest, ale jeszcze nie wszędzie spełnia swoje obietnice. Liderzy branży telekomunikacyjnej wydają się to dostrzegać. Na przykład prezes ds. technologii T-Mobile (USA), Ulf Ewaldsson, świętując rozbudowę 5G na Florydzie o wartości 2 miliardów dolarów, podkreślał nie tylko prędkość, ale także odporność sieci – wzmacnianie stacji bazowych na wypadek huraganów i wykorzystanie satelitarnego wsparcia w sytuacjach kryzysowych [54] [55]. „Jeszcze nie skończyliśmy… jesteśmy na dobrej drodze, by zapewnić jeszcze lepsze doświadczenie sieciowe – na lata przed innymi,” powiedział Ewaldsson, podkreślając przewagę T-Mobile w zakresie samodzielnego 5G i łączności bezpośredniej z satelitą [56]. Jego wypowiedzi odzwierciedlają, że operatorzy skupiają się na niezawodności i zasięgu równie mocno jak na samej prędkości, aby 5G rzeczywiście robiło różnicę w kluczowych momentach.
Satelitarne usługi GSM i mobilnego Internetu
Ogólnokrajowy plan Senegalu dotyczący internetu satelitarnego: Podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku prezydent Senegalu Bassirou Diomaye Faye ogłosił odważne porozumienie, aby pokryć cały Senegal szerokopasmowym internetem satelitarnym do końca 2025 roku [57]. Przemawiając na wydarzeniu biznesowym dotyczącym Afryki 22 września, powiedział, że rząd podpisał umowę z operatorem satelitarnym na zapewnienie „pełnego ogólnokrajowego zasięgu internetu” z „doskonałą redundancją dla lepszej jakości łączności” [58]. Choć operator nie został wymieniony z nazwy, wszystko wskazuje na Starlink firmy SpaceX jako partnera – Starlink już wcześniej otworzył przedsprzedaż w Senegalu i planował uruchomienie w 2025 roku, oczekując na zatwierdzenie [59]. Inicjatywa jest częścią senegalskiego „Nowego Ładu Technologicznego”, mającego na celu zmniejszenie przepaści cyfrowej. Obecnie tylko 3% wiejskich gospodarstw domowych w Senegalu ma internet w domu, w porównaniu do około 44% w miejskim Dakarze [60] [61]. Dzięki przesyłaniu łączności przez satelity na niskiej orbicie okołoziemskiej (LEO) do odległych obszarów („białe strefy”), Senegal ma nadzieję przeskoczyć kosztowną budowę światłowodów i szybko podłączyć społeczności wiejskie do sieci [62] [63]. Rząd położył już 6 000 km światłowodu, ale wiele wiosek wciąż jest oddalonych od naziemnych sieci szkieletowych [64]. Prezydent Faye podkreślił, że powszechny dostęp do internetu jest kluczowy dla „zmniejszania nierówności cyfrowych” oraz napędzania startupów i e-administracji. Oprócz zasięgu satelitarnego Senegal uruchamia krajowe centrum innowacji, program cyfrowego zarządzania (GovNum) oraz ustawy wspierające startupy [65]. Jeśli się powiedzie, partnerstwo Senegalu ze Starlinkiem (lub podobnym dostawcą LEO) możeuczynić go jednym z pierwszych afrykańskich krajów z powszechną dostępnością internetu, co zwiększy zarówno inkluzję, jak i modernizację gospodarczą [66].
Zielone światło Indii dla Starlink – z ograniczeniami: W istotnej zmianie polityki, indyjski Departament Telekomunikacji (DoT) przyznał Starlinkowi tymczasową zgodę na korzystanie z widma w celu uruchomienia usług internetu satelitarnego w kraju [67]. To pierwszy raz, gdy jakakolwiek firma otrzymała upoważnienie do oferowania konsumenckiego szerokopasmowego internetu satelitarnego na ogromnym rynku Indii [68]. Jednak zgoda ta ma poważne ograniczenie: rząd ustalił limit dla Starlink na 20 lakh (2 miliony) połączeń maksymalnie w całych Indiach [69]. Indyjski minister stanu ds. telekomunikacji, Chandra Pemmasani, nalegał na ten limit, prawdopodobnie w celu ochrony lokalnych operatorów telekomunikacyjnych i zarządzania wykorzystaniem widma [70]. Dla Starlinka, który zwykle celuje w dziesiątki milionów użytkowników na świecie, limit 2 milionów w kraju liczącym 1,4 miliarda ludzi to ograniczenie – jednak nawet osiągnięcie tylu indyjskich abonentów byłoby znaczące. Starlink zapowiedział, że działa pełną parą: planuje zbudować 20 stacji naziemnych (teleportów) w całych Indiach do odbioru danych satelitarnych [71]. Firma prowadzi rozmowy z indyjskimi operatorami centrów danych (takimi jak Sify, STT i CtrlS), punktami wymiany internetu (DE-CIX, Extreme IX), dostawcami światłowodów i operatorami telekomunikacyjnymi (Bharti Airtel, Reliance Jio, Tata Comm) w sprawie umieszczenia tych stacji naziemnych i integracji z krajową siecią [72]. Centrum ma powstać w Mumbaju [73]. Przedstawiciel DoT zauważył, że Starlink już otrzymał „tymczasowe widmo… kilka dni temu” oraz wstępne plany dotyczące 10 lokalizacji bram [74]. Krótko mówiąc, Indie ostrożnie otwierają się na internet satelitarny LEO – to zwrot o 180 stopni w porównaniu do sytuacji sprzed dwóch lat, gdy kraj rozprawił się z przedsprzedażą Starlink [75] [76]. Dla łączności na obszarach wiejskich Indii może to być przełomowe: usługa satelitarna może dotrzeć do odległych wiosek, gdzie nie ma światłowodu ani nawet 4G. Jednak nakładając limit użytkowników, regulatorzy wydają się chcieć zrównoważyć innowacje z nadzorem – zasadniczo testując wpływ Starlinka przed szerszym wdrożeniem. Możliwe też, że limit ten zostanie później ponownie rozpatrzony. Warto zauważyć, że decyzja Indii pojawia się w momencie, gdy kraj ten rozwija własne projekty satkom i promuje lokalne licencjonowanie zagranicznych operatorów (OneWeb, współwłasność indyjskiego konglomeratu, również wchodzi na rynek). Na razie ograniczona obecność Starlinka będzie uważnie obserwowana jako test tego, jak internet satelitarny może współistnieć z tradycyjną telekomunikacją w krajach rozwijających się.
Mega-konstelacje LEO przyspieszają: Walka o sieci na niskiej orbicie okołoziemskiej nabrała tempa w ostatnich dniach. Projekt Kuiper Amazona osiągnął kamień milowy 25 września, wynosząc 27 nowych satelitów na pokładzie rakiety ULA Atlas V z Florydy [77]. Start nastąpił o 8:09 czasu wschodniego USA i był transmitowany na żywo, gdy Amazon zbliża się do uruchomienia własnej usługi szerokopasmowego internetu satelitarnego [78]. Był to już piąty start Amazona w ramach Kuipera, co zwiększyło łączną liczbę wystrzelonych satelitów do 102 (po 2 wcześniejszych satelitach testowych i trzech partiach na rakietach Atlas V i SpaceX Falcon 9) [79]. Ostateczny cel: konstelacja 3 236 satelitów na LEO, aby zapewnić globalny, szybki internet, bezpośrednio konkurując ze SpaceX Starlink. 27 nowych satelitów Kuipera użyje własnego napędu, by osiągnąć orbitę 630 km po wystrzeleniu [80]. Amazon zabezpieczył ponad 80 startów do budowy Kuipera, korzystając z Atlas V, Ariane 6, nadchodzącej rakiety Blue Origin New Glenn oraz Falcon 9 [81]. Atlas V dla tej misji poleciał w swojej najmocniejszej konfiguracji 551 (5 dopalaczy stałopaliwowych), by wynieść ciężki ładunek [82]. Amazon testuje prototypowe anteny użytkownika i niedawno podpisał umowę z JetBlue jako pierwszym klientem linii lotniczych Kuipera (planując oferować Wi-Fi na pokładzie) [83] [84]. Gdy przedsięwzięcie Jeffa Bezosa przyspiesza wdrażanie – musi wystrzelić połowę konstelacji do 2026 roku zgodnie z przepisami FCC – Starlink SpaceX również nie pozostaje w tyle. W rzeczywistości, SpaceX dokonał dużego przejęcia widma częstotliwości na początku września, zgadzając się na zakup licencji na widmo bezprzewodowe EchoStar za 17 miliardów dolarów, aby wzmocnić nadchodzącą usługę Starlink Direct-to-Cell [85]. Ta transakcja daje SpaceX cenne częstotliwości S-band/2 GHz (AWS-4 i H-block), idealne do łączenia standardowych telefonów komórkowych z satelitami,i sygnalizuje zamiar Elona Muska, aby uczynić Starlink hybrydową siecią satelitarno-komórkową obsługującą telefony bez specjalnych anten [86] [87]. Ponieważ SpaceX przygotowuje się do testowania wysyłania SMS-ów bezpośrednio na telefony za pośrednictwem satelitów (we współpracy z T-Mobile w USA), a Amazon planuje podobne możliwości, wyścig o pokrycie każdego centymetra globu – i każdego urządzenia użytkownika – łącznością naprawdę się rozpoczął.
Wielka inwestycja AST SpaceMobile w Ameryce Łacińskiej: Jedna z firm dążących do realizacji marzenia o połączeniu satelity z telefonem, AST SpaceMobile, otrzymała wyraz zaufania od magnata telekomunikacyjnego Carlosa Slima. Według doniesień z 23 września, Slim – właściciel América Móvil (największej grupy komórkowej w Ameryce Łacińskiej) – „inwestuje więcej gotówki” w AST, potencjalnie jest to zastrzyk 22 miliardów dolarów (rozłożony na różne przedsięwzięcia) [88]. Slim już wcześniej był udziałowcem AST, a jego syn zasiada w zarządzie AST, ale ta domniemana inwestycja pogłębiłaby partnerstwo. Kontekst: w marcu América Móvil anulowała planowaną umowę ze Starlink, która miała łączyć satelitarny internet Starlink z usługami komórkowymi AM w krajach latynoskich [89]. To bardzo publiczne zerwanie nastąpiło po dziwnym incydencie, gdy Elon Musk zasugerował, że Carlos Slim ma nielegalne powiązania w Meksyku – co skłoniło Slima do zerwania współpracy ze Starlink [90]. Teraz Slim wydaje się stawiać na rywala Starlink, AST SpaceMobile. Jeśli dojdzie do współpracy, América Móvil (działająca w 25 krajach i obsługująca ponad 300 milionów klientów komórkowych) mogłaby zintegrować satelity AST do bezpośredniej komunikacji z telefonami w swoich sieciach [91] [92]. W praktyce wieże komórkowe AM byłyby wspierane przez satelity BlueBird AST, rozszerzając zasięg na odległe obszary i poprawiając odporność usług dzięki łączom satelitarnym. Dla AST posiadanie największego operatora w Ameryce Łacińskiej na pokładzie to ogromny sukces – zapewnia to ogromny wbudowany rynek dla swoich usług. AST już zademonstrowało pierwsze satelitarne połączenia telefoniczne i sesje transmisji danych (jego satelita testowy BlueWalker 3 w 2023 roku zrealizował połączenie 4G bezpośrednio na niezmodyfikowany smartfon). Teraz wdraża swoje pierwsze 5 komercyjnych satelitów (wystrzelonych w tym miesiącu) i celuje w ograniczoną komercyjną usługę w 2024 roku [93]. Analitycy branżowi szacują „200 miliardów dolarów” TAM (całkowity rynek) dla satelitarnych usług bezpośrednich na urządzenia na całym świecie [94], a Slim wyraźnie nie chce oddać tego Muskowi. Przechodząc od Starlink do AST, América Móvil zapewnia sobie również kontrolę nad…doświadczenie klienta i branding łączności satelitarnej jako po prostu kolejnej funkcji własnej sieci, zamiast kierowania użytkowników do Starlink. Ta satelitarna wojna o wpływy w Ameryce Łacińskiej pokazuje, że LEO szerokopasmowy internet to już nie tylko internet dla obszarów wiejskich – jest teraz powiązany ze strategiami głównych operatorów komórkowych. Jak zauważył jeden z raportów bankowych, operatorzy LEO „potencjalnie celują w każdego dolara” przychodów operatorów telekomunikacyjnych, więc w odpowiedzi telekomy mogą nawiązywać partnerstwa lub inwestować w firmy satelitarne [95] [96]. Widzimy to na przykładzie AST i Slima.
Fuzje w sektorze satelitarnym: Podobnie jak w przypadku innych konsolidacji, operatorzy satelitarni SES i Intelsat oficjalnie sfinalizowali swoją fuzję o wartości 3,1 miliarda dolarów tuż przed tą serią wiadomości (transakcja została zamknięta w połowie września). Połączony SES–Intelsat dysponuje teraz flotą około 120 satelitów (90 geostacjonarnych i 30 na średniej orbicie okołoziemskiej) [97] [98], natychmiast tworząc „globalną potęgę łączności wieloorbitalnej” według słów CEO SES [99] [100]. Uzasadnienie: łącząc siły, tradycyjne firmy satkom mogą lepiej konkurować z nowymi gigantami LEO (Starlink, Kuiper), oferując zintegrowane sieci GEO+MEO o większej skali i sile finansowej [101] [102]. CEO SES Adel Al-Saleh powiedział, że połączona firma będzie inwestować w IoT, komunikację direct-to-device (D2D) i inne nowe usługi – w tym roku podpisali nawet umowę z Lynk Global na finansowanie i odsprzedaż ich kompatybilnych z telefonami nano-satelitów [103]. Organy regulacyjne, takie jak FCC, zatwierdziły fuzję częściowo dlatego, że przewidują dominację konstelacji LEO na kluczowych rynkach, takich jak zaplecze sieci komórkowych i Wi-Fi w samolotach w przyszłości, więc wzmocnienie graczy GEO/MEO może pomóc utrzymać konkurencję [104] [105]. Podczas uroczystego wydarzenia 22 września SES ogłosił przejęcie jako początek „nowej ery globalnej łączności satelitarnej.” Ten trend konsolidacji branży satelitarnej – wraz z pogłębiającą się współpracą między firmami satelitarnymi a operatorami komórkowymi – podkreśla, że granice między „internetem satelitarnym” a telekomunikacją naziemną coraz bardziej się zacierają.
Aktualizacje regulacyjne, aukcje widma i decyzje polityczne
Pakistan blokuje fuzję operatorów telekomunikacyjnych: W Pakistanie głośna transakcja połączenia dwóch głównych operatorów napotkała przeszkodę. Telenor Pakistan, lokalna spółka zależna norweskiej grupy Telenor, zgodziła się sprzedać swoją działalność mobilną firmie PTCL (Pakistan Telecommunication Company Ltd, częściowo należącej do Etisalat ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich). Jednak na dzień 23 września sprzedaż jest zagrożona [106]. Pakistańscy regulatorzy zgłosili zastrzeżenia dotyczące konkurencji i zgodności, co w praktyce poddaje w wątpliwość możliwość realizacji fuzji [107]. Rząd obawia się ograniczenia konkurencji – Telenor jest jednym z czterech największych operatorów w kraju, a połączenie go z Ufone należącym do PTCL skonsolidowałoby udziały rynkowe. Może tu również chodzić o kwestie bezpieczeństwa narodowego, ponieważ zagraniczna firma (Etisalat) uzyskałaby większy udział. Przedstawiciele władz wskazali, że nawet jeśli transakcja zostanie zatwierdzona, nie zostanie sfinalizowana w najbliższym czasie [108]. To stawia Telenor w trudnej sytuacji: firma od dłuższego czasu chce wyjść z Pakistanu z powodu ostrej wojny cenowej i spadającej wartości waluty, co uderza w zyski. Dla konsumentów i branży zablokowanie fuzji oznacza utrzymanie obecnego stanu rzeczy – czterech operatorów komórkowych (Jazz, Zong, Telenor, Ufone) – przynajmniej na razie. Ta wiadomość odzwierciedla też szerszy trend – wiele krajów coraz dokładniej przygląda się fuzjom w telekomunikacji. W UE na przykład regulatorzy debatują, jak daleko można pozwolić na konsolidację (operatorzy argumentują, że potrzebują skali, by finansować 5G/6G). W tym miesiącu grupy telekomunikacyjne UE lobbowały za łagodniejszymi zasadami fuzji i przejęć, twierdząc, że rozdrobniony rynek Europy (ponad 100 operatorów) utrudnia inwestycje w 5G [109]. Jednak władze obawiają się wyższych cen, jeśli zbyt wielu operatorów się połączy. W przypadku Pakistanu rząd wydaje się niechętny, by spieszyć się z transakcją, która mogłaby ograniczyć konkurencję lub wywołać polityczną krytykę (zwłaszcza w obliczu nadchodzących wyborów). Wynik pozostaje niepewny – Telenor może szukać lepszych warunków lub innego nabywcy, a regulatorzy mogą nałożyć warunki mające na celu zachowanie konkurencji (np. koncesje na pasmo). Na razie przesłanie jest takie, że konsolidacja telekomunikacyjna nie jest pewniakiem, nawet na rynkach wschodzących.
Restart polityki widma w USA: W Stanach Zjednoczonych doszło do istotnego rozwoju polityki telekomunikacyjnej, gdy Kongres przedłużył uprawnienia FCC do aukcji widma do 2034 roku [110]. Uprawnienia te faktycznie wygasły wcześniej w 2023 roku, co wstrzymało możliwość FCC do przeprowadzania kolejnych aukcji częstotliwości dla usług mobilnych – sytuacja, przed którą liderzy branży ostrzegali, że może zahamować postęp 5G/6G. Ustawodawcy nie tylko odnowili uprawnienia do aukcji, ale także nakazali skoncentrowanie się na paśmie średnim: ustawa nakazuje identyfikację 800 MHz nowego widma pasma średniego do aukcji w nadchodzących latach [111]. Pasmo średnie (mniej więcej 1–7 GHz) to kluczowy zasób dla 5G, ponieważ zapewnia równowagę między zasięgiem a pojemnością. FCC prawdopodobnie skupi się na pasmach takich jak 3,1–3,45 GHz, 4,8 GHz, 7 GHz i innych do przyszłych zastosowań 5G [112]. Odnowienie (przegłosowane około 22 września) wywołało debatę w Waszyngtonie: operatorzy komórkowi i przewodniczący FCC świętują to jako zabezpieczenie dostępu do widma dla 5G i w przyszłości 6G, podczas gdy agencje obronne i przedstawiciele sektora satelitarnego chcą mieć pewność, że ich dotychczasowe wykorzystanie widma będzie chronione. Nowe prawo, będące częścią większego projektu budżetowego, skutecznie uruchamia następną falę amerykańskich aukcji widma – można się spodziewać aukcji pasma 3,3–3,45 GHz być może w 2026 roku, a później także wyższych pasm. Polityka obejmuje również finansowanie na usunięcie użytkowników federalnych z niektórych częstotliwości. Dla społeczeństwa efektem powinno być więcej pasma dla mobilnego internetu szerokopasmowego, co przekłada się na szybsze i bardziej niezawodne usługi bezprzewodowe w ciągu następnej dekady. Długi okres obowiązywania (uprawnienia do 2034 roku) daje uczestnikom rynku pewność, że era 6G będzie miała rządowe wsparcie w zakresie zasobów widma. To przypomnienie, że choć efektowne technologie, takie jak satelity i prototypy 6G, przyciągają uwagę mediów, to nudna, ale kluczowa praca regulacyjna polegająca na uwalnianiu widma sprawia, że nasza bezprzewodowa przyszłość jest możliwa.
Polityka UE i innych regionów świata: W innych miejscach regulatorzy mierzą się z konsekwencjami nowych technologii. W Europie widmo dla usług satelitarnych bezpośrednio do urządzenia to gorący temat – na przykład brytyjski Ofcom dąży do autoryzacji usług satelita-telefon „już w przyszłym roku”, widząc szansę na objęcie pozycji lidera w tej dziedzinie [113]. Obejmuje to ustalenie, jak satelity i sieci naziemne mogą współdzielić pasma bez zakłóceń. Nadchodząca Światowa Konferencja Radiokomunikacyjna 2027 (WRC-27) jest uznawana za kluczową dla ustalenia tych zasad na poziomie globalnym [114]. Kolejnym trendem jest usługa powszechna i dostęp do internetu jako prawo: od dyskusji w UE o „mandacie gigabitowym” po działania ONZ na rzecz powszechnej łączności do 2030 roku. W obszarze treści online kraje nadal zaostrzają regulacje cyfrowe – np. brytyjska Ustawa o Bezpieczeństwie Online, która niedawno skłoniła amerykańskie firmy technologiczne (takie jak Reddit i Wikimedia) do pozwania Ofcom, twierdząc, że ustawa jest zbyt daleko idąca [115]. Wszystkie te działania polityczne, choć nie tak widowiskowe jak start rakiety czy pokaz 6G, będą kształtować rozwój branży telekomunikacyjnej i sposób, w jaki ludzie doświadczają internetu na co dzień.
Wiadomości operatorów sieci komórkowych: fuzje, przejęcia i ekspansje
Przetasowania na rumuńskim rynku telekomunikacyjnym: Tuż przed tym tygodniem Vodafone i Digi zgodziły się przejąć pozostałe aktywa Telekom Romania, w transakcji odzwierciedlającej trwającą konsolidację w Europie Wschodniej [116]. Telekom Romania (wcześniej należący do OTE/Deutsche Telekom) odsprzedaje swoje jednostki – w zeszłym roku Orange kupił jego działalność stacjonarną. Teraz Vodafone (silny w segmencie mobilnym) i Digi (dynamicznie rozwijający się lokalny operator) łączą siły, by podzielić resztę, w tym bazę abonentów mobilnych Telekomu. Ruch ogłoszony 19 września wyeliminuje markę Telekom w Rumunii i prawdopodobnie wyniesie Vodafone na pozycję współlidera rynku obok Orange. Pokazuje to, że nawet na rynkach średniej wielkości operatorzy łączą siły, by osiągnąć skalę. Regulatorzy UE przeanalizują transakcję, ale wpisuje się ona w trend redukcji czterech graczy do trzech w dążeniu do lepszych marż i inwestycji w sieci. Dla rumuńskich konsumentów nadzieją jest poprawa wdrażania 5G i jakości usług dzięki inwestycjom nowych podmiotów, choć niektórzy obawiają się spadku konkurencji.
Ekspansje na rynkach wschodzących: W Indiach, oprócz planowanego uruchomienia 5G przez BSNL, prywatni operatorzy Jio i Airtel kontynuują intensywną rozbudowę sieci 5G – każdy z nich objął już ponad 10 000 miast i obecnie wprowadza 5G fixed wireless access do wiosek jako domowy internet szerokopasmowy. Jio ogłosiło partnerstwo z OneWeb (przedsięwzięcie satelitów LEO) w celu wykorzystania łącza satelitarnego do połączenia odległych stacji bazowych 4G/5G, uzupełniając swoją światłowodową infrastrukturę szkieletową. W Afryce, MTN Group i Airtel Africa rozszerzają zasięg 4G/5G na obszarach wiejskich poprzez innowacyjne rozwiązania, takie jak współdzielenie sieci transgranicznych i stosowanie tańszego sprzętu OpenRAN w celu obniżenia kosztów. Raport GSMA Mobile Internet Connectivity na 2025 rok (opublikowany podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ) podkreślił, że 4 miliardy ludzi korzysta już z internetu mobilnego, ale 3,4 miliarda wciąż jest offline, głównie w regionach rozwijających się. Operatorzy wdrażają programy tanich smartfonów, hybrydowe sieci satelitarno-naziemne oraz mobilne usługi finansowe, aby zwiększyć adopcję wśród kolejnego miliarda użytkowników.
Wyzwania M&A i udziały rządowe: W niektórych krajach rządy interweniują w sprawie fuzji i przejęć w telekomunikacji. Na przykład w Południowej Afryce regulatorzy rozważają przyszłość Telkomu, który poszukuje fuzji lub przejęcia – proponowane przejęcie przez MTN zostało odrzucone w zeszłym roku z powodu problemów antymonopolowych, a teraz pojawili się nowi oferenci (np. konsorcjum wspierane przez rząd), co podkreśla strategiczne znaczenie aktywów telekomunikacyjnych. Tymczasem Malezja zakończyła fuzję Celcom i Digi w 2022 roku (tworząc nowego lidera rynku), a w tym tygodniu pojawiły się doniesienia, że Tajlandia jest bliska zatwierdzenia fuzji True i DTAC po długich rozważaniach. Brazylia integruje użytkowników mobilnych Oi po podziale aktywów między Telefônica (Vivo), Claro i TIM – organy ds. konkurencji monitorują, czy trzej pozostali duzi operatorzy inwestują w zasięg zgodnie z obietnicami. Ogólnie rzecz biorąc, tempo fuzji i przejęć operatorów różni się w zależności od kraju, ale presja ekonomiczna związana z dużymi inwestycjami w 5G i światłowody skłania wielu do konsolidacji lub poszukiwania partnerstw w celu współdzielenia sieci. Regulatorzy znajdują się w trudnej sytuacji, balansując między korzyściami skali (szybsza rozbudowa, niższe koszty na użytkownika) a potrzebą konkurencji w celu ochrony konsumentów. Ta delikatna równowaga była widoczna w sprawie Telenor-PTCL w Pakistanie i pozostanie ważnym tematem w wiadomościach telekomunikacyjnych.
Technologie dostępu do internetu: przełomy i awarie
Śmiertelna awaria w Australii: Drastycznym przypomnieniem, jak kluczowe są sieci telekomunikacyjne, była awaria awaryjna Optus w Australii. 18 września Optus (drugi co do wielkości operator komórkowy) doświadczył ogromnej awarii sieci, która zakłóciła połączenia głosowe, SMS-y oraz co najgroźniejsze, dostęp do służb ratunkowych (000) dla wielu klientów [117]. 13-godzinna awaria dotknęła około 10 milionów użytkowników. Niestety, uważa się, że cztery osoby zmarły, ponieważ nie mogły na czas wezwać pogotowia lub policji z powodu nieudanych połączeń [118] [119]. Wśród ofiar miało być 8-tygodniowe niemowlę z Queensland oraz kobieta z atakiem choroby – członkowie ich rodzin wielokrotnie wybierali 000 z telefonów Optus, ale nie mogli się połączyć [120]. Incydent przypisuje się błędowi ludzkiemu podczas rutynowej aktualizacji zapory sieciowej [121]. Według dyrektor generalnej Optus, Kelly Bayer Rosmarin (która od tego czasu zrezygnowała z powodu incydentu), pracownik nie zastosował się do ustalonych procedur podczas aktualizacji oprogramowania zapory, co spowodowało lawinę awarii w trasowaniu połączeń [122]. Awaria odcięła połączenie Optus z centrami alarmowymi w co najmniej dwóch stanach i Terytorium Północnym [123]. Systemy zapasowe również nie zadziałały prawidłowo. Publiczne oburzenie i kontrola rządu były natychmiastowe. Premier Anthony Albanese powiedział, że to „całkowicie nie do przyjęcia”, by połączenia na 000 były niedostępne [124], a federalny minister łączności wezwał spółkę-matkę Optus, Singtel, do złożenia wyjaśnień [125].
W odpowiedzi Optus uruchomił niezależne dochodzenie prowadzone przez członkinię zarządu Kerry Schott – szanowaną weterankę branży energetycznej – aby dokładnie zbadać techniczne i proceduralne przyczyny [126]. Dyrektor generalny Grupy Singtel, Yuen Kuan Moon, wystosował publiczne przeprosiny: „Jest nam bardzo przykro… że klienci nie mogli połączyć się ze służbami ratunkowymi, gdy najbardziej tego potrzebowali” – powiedział, zobowiązując się do współpracy z zarządem Optus, aby zapobiec podobnym sytuacjom w przyszłości [127] [128]. Wstępne ustalenia sugerują, że awarii można było zapobiec przy lepszym zarządzaniu zmianami: Optus ujawnił, że standardowe protokoły awaryjne „nie zostały zastosowane” podczas aktualizacji zapory sieciowej [129]. Firma współpracuje z australijskimi regulatorami (ACMA i innymi), którzy badają możliwe naruszenia obowiązków dotyczących niezawodności sieci. Optus zwiększył także redundancję połączeń alarmowych – np. zapewniając, że jeśli jedna sieć zawiedzie, połączenia na numer 000 mogą być przekierowane przez innych operatorów – oraz rekompensuje klientom straty, oferując darmowy transfer danych. Jednak te działania przyszły zbyt późno dla rodzin, które ucierpiały. Rząd obecnie przegląda standardy odporności telekomunikacji, ponieważ ta awaria nastąpiła po innym blackoutcie sieci Optus w 2022 roku (choć tamten nie miał wpływu na bezpieczeństwo). Incydent podkreśla, że w sytuacji, gdy polegamy na telefonach w komunikacji ratującej życie, nawet „pięć dziewiątek” niezawodności może nie wystarczyć – systemy krytyczne muszą mieć konstrukcję fail-safe. Wydarzenie to ponownie wywołało debatę, czy Australia powinna wprowadzić obowiązkowy roaming lub współdzielenie sieci w sytuacjach awaryjnych (aby połączenie mogło zostać zrealizowane przez dowolną dostępną sieć). Awaria Optus stała się studium przypadku, jak pojedynczy błąd technologiczny może przerodzić się w kryzys ogólnokrajowy i prawdopodobnie doprowadzi do zaostrzenia nadzoru regulacyjnego nad gotowością sieci telekomunikacyjnych na sytuacje awaryjne.5G kontra 4G: testowanie szumu medialnego: Na bardziej akademicką nutę, kompleksowe badanie naukowe telekomunikacji opublikowane 24 września zakwestionowało założenia dotyczące wydajności 5G. Naukowcy z Northeastern University, IMDEA Networks i innych instytucji mierzyli sieci 5G i 4G w ośmiu miastach (w tym Boston, Berlin, Madryt itd.) w ciągu ostatniego roku [130]. Ich kluczowy wniosek: wdrożenie 5G jest powszechne w dużych obszarach miejskich, ale nie zawsze oznacza lepsze doświadczenie użytkownika niż 4G [131]. W niektórych miastach i u niektórych operatorów stwierdzili „brak wyraźnych korzyści w opóźnieniach” dla 5G – a w kilku przypadkach 5G było faktycznie wolniejsze lub mniej stabilne niż LTE [132]. Jeden ze współautorów, Claudio Fiandrino z IMDEA, zauważył, że reklamowane ultra-niskie opóźnienia 5G nie pojawiły się równomiernie: „stabilność nie przełożyła się jeszcze na konsekwentne przewagi w opóźnieniach względem 4G… rzeczywistość jest bardziej zróżnicowana niż sugeruje marketing.” [133]. Różnice często wynikały z implementacji przez operatora – na przykład, jeśli 5G operatora opiera się głównie na DSS (dzieleniu pasm 4G) lub jeśli gęstość komórek 5G jest niska, użytkownicy mogą nie zauważyć większych korzyści. Z drugiej strony, niektóre sieci z dużą ilością pasma średniego i wieloma małymi stacjami bazowymi zapewniały doskonałe prędkości/łącza zwrotne 5G. Badanie połączyło dane z crowdsourcingu i testy kontrolowane, nawet z wykorzystaniem laboratorium mmWave, aby uzyskać szerokie i dogłębne wnioski [134]. Wniosek dla użytkowników i decydentów jest taki, że „5G” nie jest monolitem – trzeba sprawdzić swojego operatora i lokalizację, by wiedzieć, czy rzeczywiście przewyższa 4G [135] [136]. Dla aplikacji wrażliwych na opóźnienia, takich jak AR/VR czy autonomiczna jazda, ta niuansowość jest kluczowa: samo korzystanie z 5G nie gwarantuje opóźnień poniżej 20 ms, jeśli sieć nie jest do tego zoptymalizowana. Naukowcy wydali przyjazne ostrzeżenie dotyczące zbyt szybkiego przechodzenia na 6G: Jeśli przeskoczymy do kolejnej „G” bez pełnego zrozumienia rzeczywistych problemów 5G, ryzykujemy „niewłaściwe alokowanie zasobów… i podważenie zaufania”, gdy obietnice nie pokrywają się z rzeczywistością [137]. Apelują o kontynuowanie szeroko zakrojonych pomiarów i przejrzystość operatorów w zakresie wydajności sieci. W istocie, nie wierz ślepo w szum medialny – testuj i weryfikuj. Tego typu badania są cenne, bo wnoszą dane do dyskusji. W miarę jak rozmowy o 6G nabierają tempa (z wizjami komunikacji holograficznej i sieci sterowanych przez AI), lekcje z wdrożenia 5G – zarówno sukcesy, jak i niedociągnięcia– powinno informować, jak postępuje branża. Dobrą wiadomością jest to, że 5G stale się poprawia; w miarę wdrażania większej ilości widma średniopasmowego i uruchamiania samodzielnych rdzeni 5G, wiele sieci zniweluje różnicę i rzeczywiście przewyższy LTE pod każdym względem. Do tego czasu konsumenci mogą doświadczać 5G, które jest „czasami fantastyczne, czasami takie sobie”, co dokładnie uchwyciły te badania.
Cytaty liderów branży i ekspertów
W trakcie tych zmian liderzy branży i eksperci dzielili się spostrzeżeniami, które podkreślają szanse i wyzwania w telekomunikacji:
- Clive Selley (CEO, Openreach) – o osiągnięciu 20 mln podłączeń światłowodowych, ale konieczności przełączania użytkowników: „W 2025 roku bycie online to nie luksus – to linia życia… Pełny światłowód sprawia, że ta brama [do możliwości] jest szybsza i znacznie bardziej niezawodna… Ale aktualizacje rzadko następują automatycznie, więc ludzie muszą skontaktować się ze swoim dostawcą internetu, aby dokonać zmiany.” [138] Ten cytat podkreśla znaczenie szerokopasmowego internetu w codziennym życiu oraz wyzwanie ostatniej mili, czyli przeniesienia klientów na nową technologię.
- Michael Aspinall (Head of Enterprise, Nokia Europe) – o prywatnym 5G w górnictwie: „Górnictwo to jedno z najtrudniejszych środowisk na świecie pod względem łączności, a prywatne 5G okazuje się przełomowe… Wspólnie z Boldyn Networks umożliwiamy Callio pokazanie, jak bezpieczne, niezawodne i wydajne sieci mogą zmieniać operacje podziemne — czyniąc je bezpieczniejszymi, bardziej zrównoważonymi i wydajniejszymi.” [139] Podkreśla, jak 5G może rozwiązywać realne problemy przemysłowe, z którymi starsze technologie sobie nie radziły.
- Masayoshi Son (CEO, SoftBank) – mówiąc o ogromnym projekcie centrum danych AI Stargate (przedsięwzięcie OpenAI-SoftBank-Oracle warte 500 mld dolarów), Son stwierdził z rozmachem: „Torujemy drogę do nowej ery, w której AI rozwija ludzkość.” (Źródło: Telecoms.com) Choć skupia się na infrastrukturze AI, odzwierciedla ambitne połączenie sektorów technologicznych – centra danych telekomunikacyjnych zasilają AI, która z kolei generuje większe zapotrzebowanie na sieci.
- Sam Altman (CEO, OpenAI) – o potrzebie inwestycji w moc obliczeniową (projekt Stargate): „AI może spełnić swoją obietnicę tylko wtedy, gdy zbudujemy moc obliczeniową, która ją zasili… Już teraz osiągamy historyczne postępy… działamy szybko, by nie tylko zrealizować początkowe zobowiązania [Stargate], ale także położyć fundament pod to, co nadejdzie.” (Telecoms.com) – Przypomnienie, że przyszłe sieci (6G i kolejne) będą kształtowane przez obciążenia AI równie mocno, jak przez potrzeby ludzi.
- Yuen Kuan Moon (Group CEO, Singtel) – przepraszając za awarię Optus: „Jest nam bardzo przykro z powodu incydentu sieciowego w naszej spółce zależnej Optus… oraz z powodu informacji, że klienci nie mogli połączyć się ze służbami ratunkowymi, gdy najbardziej tego potrzebowali.” [140] [141] – Szczere przyznanie się do porażki, pokazujące poczucie odpowiedzialności operatorów za bezpieczeństwo publiczne.
- Anthony Albanese (Premier Australii) – o awarii Optus: „Całkowicie nie do przyjęcia.” [142] – Czasem wystarczy kilka słów od najwyższego urzędnika, by oddać powagę awarii telekomunikacyjnej.
- Ashok Khuntia (Prezes Core Networks, Mavenir) – o współpracy z Iridium w zakresie satelitarnego core: „Ta współpraca z Iridium to strategiczny kamień milowy w misji Mavenir, by umożliwić płynną łączność w domenach naziemnych i pozaziemskich… to potężny dowód na to, jak elastyczne, skalowalne rozwiązania core Mavenir mogą dostosować się do zmieniających się potrzeb sieci satelitarnych.” [143] – Podkreślenie konwergencji sieci satelitarnych i naziemnych jako jednej, połączonej struktury.
- Tim Last (EVP, Iridium) – o uruchomieniu usługi direct-to-device Iridium: „Niezależnie czy chodzi o IoT czy D2D, Iridium NTN Direct zapewni naprawdę globalne, niezawodne i gotowe na przyszłość rozwiązanie dla operatorów, producentów chipów i konsumentów na całym świecie.” [144] – Kreśląc wizję łączności satelitarnej nie jako niszy, lecz integralnej części głównego nurtu mobilności.
- Joe Russo (EVP Global Networks, AT&T) – o współpracy z AST SpaceMobile, by dotrzeć do ostatniego 1%: „W tych mniej niż 1 procent miejsc, gdzie ludzie żyją, pracują i bawią się, jeśli znajdę sposób, by zacząć budować możliwości dla klientów, by mogli robić wszystko, co kochają na sieci naziemnej, to chcemy tam być – dlatego współpracujemy z AST… Mają świetną technologię i ogromną innowacyjność, by wyjść poza awaryjne SMS-y w kierunku coraz większej liczby usług o wartości dodanej z czasem. Ale to nie jest dostępne dziś.” [145] – Russo szczerze przyznaje obecne ograniczenia (dziś to tylko SMS), ale wyraża pewność, że pełniejsze usługi satelitarno-telefoniczne nadejdą, zgodnie z oczekiwaniami klientów, by korzystać z telefonu wszędzie.
- Claudio Fiandrino (profesor badawczy, IMDEA Networks) – o wynikach badań nad 5G: „Wdrażanie 5G w dużych miastach się ustabilizowało, ale ta stabilizacja nie przełożyła się jeszcze na konsekwentne przewagi w opóźnieniach względem 4G/LTE; rzeczywistość jest bardziej zróżnicowana, niż sugeruje marketing… Pod względem zasięgu i stabilności wdrożeń 5G wydaje się dojrzałe w dużych miastach, ale pełna dojrzałość nie została jeszcze osiągnięta, jeśli chodzi o niezawodność, wyraźne przewagi wydajności i doświadczenie użytkownika… Dlatego dojrzałość jest warunkowa: wdrożone – tak; konsekwentnie lepsza wydajność – jeszcze nie.” [146] [147] – Wyważona opinia eksperta, wzywająca do cierpliwości i dalszej pracy nad 5G.
- Bain & Co. Global Tech Report (analityk David Crawford) – o kryzysie pojemności sieci i AI: „Do 2030 roku menedżerowie ds. technologii staną przed wyzwaniem zainwestowania ok. 500 miliardów dolarów w nakłady inwestycyjne i znalezienia ok. 2 bilionów dolarów nowego przychodu, by rentownie zaspokoić popyt [na AI]… Jeśli obecne prawa skalowania się utrzymają, AI będzie coraz bardziej obciążać globalne łańcuchy dostaw… ryzyko nadmiernej lub niedostatecznej rozbudowy infrastruktury nigdy nie było większym wyzwaniem.” (artykuł Stargate na Telecoms.com) – Choć dotyczy AI, cytat ten podkreśla szerszy problem istotny dla telekomunikacji: potrzebne są ogromne inwestycje w infrastrukturę cyfrową (światłowody, 5G, centra danych, satelity), by sprostać nadchodzącej fali danych, a monetyzacja tych inwestycji to paląca kwestia. Sugeruje, że operatorzy, firmy chmurowe i inni muszą współpracować i wprowadzać innowacje, by uniknąć wąskich gardeł i problemów finansowych.
Każdy z tych cytatów – od prezesów, przez premierów, po inżynierów – ukazuje fragment obrazu branży w okresie zmian – poszerzającej zasięg, wdrażającej nowe technologie, ale też zmagającej się z pułapkami i niespełnionymi oczekiwaniami. Dają one głos ludziom z pierwszej linii, niezależnie czy chodzi o ekscytację przełomami, czy trzeźwą refleksję po porażkach. W czasach, gdy telekomunikacja stanowi podstawę niemal każdego aspektu współczesnego życia, bezpośrednie wypowiedzi osób stojących na czele lub na froncie badań pomagają społeczeństwu zrozumieć nie tylko co się dzieje, ale dlaczego to ma znaczenie i jak kluczowi gracze myślą o przyszłości.
Prognozy i analizy analityków
Analitycy branżowi i firmy konsultingowe intensywnie analizują dane, by zrozumieć te trendy i przewidzieć, co będzie dalej:
Prognoza rynku satelitarno-komórkowego: Analitycy z Bank of America (BofA) opublikowali szczegółowy raport szacujący wielkość globalnego rynku łączności telekomunikacyjnej oraz to, jaką część tego rynku mogą zdobyć operatorzy satelitarni [148]. Określili całkowity adresowalny rynek (TAM) na około 200 miliardów dolarów rocznie dla usług telekomunikacyjnych na całym świecie [149]. Obejmuje to około 30 miliardów dolarów przychodów z „bezprzewodowych” (mobilnych) usług, 41 miliardów dolarów z szerokopasmowego internetu stacjonarnego, 10 miliardów dolarów z komunikacji obronnej oraz ponad 100 miliardów dolarów z innych usług [150] [151] (takich jak sieci korporacyjne, IoT itp.). Teza BoA jest taka, że konstelacje satelitów LEO (Starlink, Kuiper, OneWeb, AST itd.) potencjalnie celują w praktycznie cały ten rynek o wartości 200 mld dolarów*, oferując łączność wszędzie [152] [153]. Na przykład w przypadku internetu domowego (segment przewodowy o wartości 41 mld dolarów) satelity mogą konkurować o klientów wiejskich, którzy nie mają dostępu do światłowodu – Starlink już pobiera około 80 dolarów miesięcznie w wielu krajach, co jest porównywalne z cenami internetu w miastach [154]. Bank widzi potencjalnie 40 mld dolarów szansy w segmencie internetu szerokopasmowego dla LEO (dzieląc populację na podłączoną i niepodłączoną) [155] [156]. W segmencie „bezprzewodowym” (30 mld dolarów, segment mobilny) satelity łączące się bezpośrednio z telefonami mogłyby zdobyć jedną czwartą z 5,4 miliarda użytkowników telefonów na świecie oraz 2,7 miliarda osób niepodłączonych [157] [158]. Nawet 25% przyjęcia przyniosłoby według ich szacunków około 24 mld dolarów od obecnie podłączonych użytkowników i 5 mld dolarów od niepodłączonych [159] [160]. Innymi słowy, jeśli AST SpaceMobile (jako jeden z przykładów) będzie w stanie ostatecznie obsłużyć nawet połowę docelowej bazy klientów direct-to-device, może to przełożyć się na około 15 mld dolarów rocznego przychodu [161] – to ogromna kwota, która wyjaśnia, dlaczego akcje tej firmy ostatnio ekscytują inwestorów. Raport BoA zauważa również, że satelity mogą uzupełniać segmenty IoT, lotnictwo, żeglugę i obronność (warte łącznie jeszcze kilka miliardów) [162] [163]. Ogólnie ich analiza przedstawia obraz konwergencji telekomunikacji i satelitów: zamiast traktować satelity jako niszę, przewidują integrację, gdzie wielu operatorów telekom sprzedaje usługę satelitarną jako „dodatek” do swoich planów [164] [165]. Wspiera to model współpracy – np. AT&T współpracuje z AST, T-Mobile ze Starlink, Vodafone z AST – gdzie operatorzy naziemni włączają zasięg satelitarny za opłatą, zamiast czystej konkurencji. Analitycy jednak ostrzegają, że obecne ~7 milionów użytkowników Starlinka to tylko niewielka część rynku, a wyzwania techniczne i biznesowe pozostają, ale wierzą, że cały rynek jest ogromny i wciąż w dużej mierze niewykorzystany [166] [167].
Globalne trendy inwestycyjne w telekomunikacji:Dell’Oro Group poinformowała, że globalne nakłady inwestycyjne (CapEx) w telekomunikacji ustabilizowały się w 2025 roku po dużym wzroście napędzanym przez 5G w latach 2020–2022. Przewidują, że nakłady inwestycyjne operatorów „znormalizują się, a nie znikną” wchodząc w 2026 rok [168] – co oznacza, że operatorzy nadal będą inwestować w rozbudowę 5G, światłowodów i centrów danych, ale tempo wzrostu się wypłaszczy, gdy zakończą się początkowe wdrożenia 5G. Warto zauważyć, że operatorzy przeznaczają obecnie więcej kapitału na zwiększanie pojemności, poprawę jakości, automatyzację i efektywność energetyczną, a nie tylko na zasięg [169]. Jest to zgodne z raportami firmy doradczej Omdia, która prognozowała, że rynek chmury sieciowej dla telekomów (wszystkie rozwiązania chmurowe i zwirtualizowana infrastruktura używana przez operatorów) wzrośnie o ok. 12% w 2025 roku, czyli dwukrotnie więcej niż 6% w 2024 roku [170]. Innymi słowy, operatorzy telekomunikacyjni inwestują w sieci oparte na oprogramowaniu – takie jak wirtualizacja sieci rdzeniowej, węzły edge computing, AI do zarządzania – aby obniżyć koszty i umożliwić nowe usługi (np. network slicing dla firm).
Adopcja 5G i perspektywy urządzeń:GSMA Intelligence i inne firmy analityczne zauważyły, że do końca 2025 roku liczba subskrypcji 5G na świecie prawdopodobnie przekroczy 2 miliardy, co będzie stanowić około jedną czwartą wszystkich połączeń mobilnych. Najszybszy wzrost notuje się w Chinach, Ameryce Północnej i krajach Zatoki Perskiej, podczas gdy Europa nadrabia zaległości, a wiele rynków rozwijających się wciąż korzysta głównie z 4G. Producenci smartfonów wprowadzają już na rynek budżetowe telefony 5G poniżej 150 dolarów, co przyspiesza adopcję na rynkach wrażliwych cenowo. Dyrektor generalny Qualcomma, Cristiano Amon, wywołał poruszenie 24 września, mówiąc, że „6G pojawi się do 2028 roku w urządzeniach przedkomercyjnych” [171], zasadniczo przewidując pierwsze telefony obsługujące 6G za około trzy lata. Chociaż standardy 6G nie są jeszcze nawet sfinalizowane (a wielu ekspertów przewiduje rzeczywiste wdrożenia po 2030 roku), harmonogram Qualcomma sugeruje, że prace badawczo-rozwojowe są już zaawansowane i prototypowe chipsety 6G mogą pojawić się wcześniej niż oczekiwano – prawdopodobnie wpłyną też na funkcje 5G-Advanced w międzyczasie. Cykl hype’u Gartnera dla telekomunikacji na 2025 rok umieścił takie koncepcje jak „6G” i „sieci nie-naziemne (NTN)” na szczycie oczekiwań, co oznacza dużo rozmów, ale jeszcze lata do wdrożenia, podczas gdy rozwiązania takie jak prywatne 5G i Open RAN są już na etapie przechodzenia do praktycznej produktywności.
Prognozy firm doradczych: W prognozie dla telekomunikacji na 2025 rok Deloitte przewiduje dalszy wzrost Fixed Wireless Access (FWA) – czyli szerokopasmowego internetu 5G jako alternatywy dla kablówki/DSL. Deloitte spodziewa się dziesiątek milionów nowych abonentów FWA na świecie, ponieważ operatorzy wykorzystują sieci 5G do oferowania internetu domowego, zwłaszcza tam, gdzie przewodowe opcje są słabe (to współgra także z trendem satelitarnego FWA) [172]. Zwracają też uwagę na rosnącą integrację generatywnej AI w smartfonach (koprocesory AI do tłumaczenia języka w czasie rzeczywistym czy ulepszania obrazu bezpośrednio na urządzeniu). W sektorze biznesowym zarówno Deloitte, jak i McKinsey wskazują, że prywatne sieci 5G i edge computing osiągają punkt zwrotny: coraz więcej fabryk, portów i kampusów wdroży prywatne 5G w latach 2025–26, gdy technologia dojrzeje, a przypadki użycia (jak przykład górnictwa czy zautomatyzowanej produkcji) udowodnią zwrot z inwestycji. Jednym z wyzwań jest luka kompetencyjna i niedobór talentów – operatorzy telekomunikacyjni potrzebują więcej ekspertów od oprogramowania i chmury, gdy sieci stają się wirtualizowane, więc możemy spodziewać się większej liczby partnerstw z dostawcami chmury (jak AT&T z Microsoftem, Verizon z AWS itd.), by zarządzać złożonością.
Spojrzenie na rok 2026 i dalej: Niektórzy analitycy zaczynają już mówić o szansach na przychody z 6G – na przykład analiza Morningstar z 2 września rozważała, jak nowe amerykańskie regulacje (jak ustawa CHIPS i zmiany w polityce widma) wpłyną na inwestycje w 6G i kolejne generacje [173]. Chodzi o to, że finansowanie badań nad półprzewodnikami i nakazy otwierania widma mogą dać USA przewagę w rozwoju 6G (w przeciwieństwie do 5G, gdzie Chiny miały przewagę na starcie). I choć 6G nie jest jeszcze zdefiniowane, już pojawiają się wątki takie jak sieci natywnie AI, częstotliwości sub-THz, a nawet możliwości detekcji (wykorzystanie sieci do wykrywania obiektów/środowiska). Analitycy ostrzegają jednak, że monetyzacja 6G będzie trudna – podobnie jak wciąż trwa debata, jaka jest przełomowa aplikacja 5G poza mobilnym internetem szerokopasmowym (niektórzy twierdzą, że to fundament Przemysłu 4.0, inteligentnych miast itd., ale konsumenckie AR/VR nie spełniło oczekiwań). Dlatego można się spodziewać, że firmy doradcze będą radzić operatorom, by w pełni wykorzystali 5G (np. oferując API sieciowe, usługi edge cloud i rozwiązania wertykalne), by zapewnić mocne uzasadnienie biznesowe wchodząc w erę 6G.
Podsumowując, analitycy widzą sektor telekomunikacyjny jako silny i rosnący, ale stojący też przed bezprecedensowymi potrzebami inwestycyjnymi i nową dynamiką konkurencji. Prognozy wskazują ogromne szanse (łączenie niepodłączonych, nowe usługi dla biznesu, powszechność satelitów), ale ostrzegają, by hype nie wyprzedził rzeczywistości (jak to miało miejsce przy niektórych rozczarowaniach 5G). To balansowanie między agresywnymi inwestycjami w przyszłość a maksymalnym wykorzystaniem obecnych zasobów i dbaniem o podstawy – motyw przewijający się przez wiele wiadomości tygodnia. Najbliższe lata pokażą, którzy gracze najlepiej odnajdą się w tej równowadze, a jak zawsze ostatecznie konsumenci zagłosują swoimi wyborami usług i dostawców. Na razie kierunek jest jasny: więcej ludzi online na więcej sposobów, większe prędkości, niższe opóźnienia i sieci, które są mądrzejsze i bardziej powiązane z przestrzenią kosmiczną – ale też potrzeba czujności, by niezawodność i inkluzywność dotrzymywały kroku innowacjom.
Źródła: Informacje zawarte w tym raporcie opierają się na najnowszych wiadomościach i analizach z branżowych portali i ekspertów, w tym Telecoms.com, Reuters, Advanced Television, RCR Wireless, Space.com, EurekAlert, oraz różnych oficjalnych komunikatach i badaniach [174] [175] [176] [177] [178] [179] [180] [181] [182] [183] [184] [185] [186] [187] [188] [189] [190] [191] [192] [193], między innymi. Źródła te przedstawiają powiązany obraz tego, jak 24–25 września 2025 stały się punktem zwrotnym w dziedzinie telekomunikacji i internetu – od ziemi po niebo.
References
1. www.space.com, 2. www.space.com, 3. www.advanced-television.com, 4. www.advanced-television.com, 5. www.telecoms.com, 6. www.telecoms.com, 7. www.reuters.com, 8. www.reuters.com, 9. www.reuters.com, 10. www.reuters.com, 11. www.reuters.com, 12. www.eurekalert.org, 13. www.eurekalert.org, 14. www.eurekalert.org, 15. www.eurekalert.org, 16. www.advanced-television.com, 17. www.advanced-television.com, 18. www.advanced-television.com, 19. www.advanced-television.com, 20. www.advanced-television.com, 21. gsacom.com, 22. www.advanced-television.com, 23. www.advanced-television.com, 24. www.advanced-television.com, 25. www.advanced-television.com, 26. www.advanced-television.com, 27. www.advanced-television.com, 28. www.advanced-television.com, 29. www.advanced-television.com, 30. www.rcrwireless.com, 31. www.rcrwireless.com, 32. www.rcrwireless.com, 33. www.rcrwireless.com, 34. www.rcrwireless.com, 35. www.rcrwireless.com, 36. www.telecoms.com, 37. www.telecoms.com, 38. www.telecoms.com, 39. www.telecoms.com, 40. www.telecoms.com, 41. www.telecoms.com, 42. www.telecoms.com, 43. www.telecoms.com, 44. www.telecoms.com, 45. www.digitimes.com, 46. www.digitimes.com, 47. gizmodo.com, 48. gsacom.com, 49. www.eurekalert.org, 50. www.eurekalert.org, 51. www.eurekalert.org, 52. www.eurekalert.org, 53. www.eurekalert.org, 54. www.telecoms.com, 55. www.telecoms.com, 56. www.telecoms.com, 57. extensia.tech, 58. extensia.tech, 59. extensia.tech, 60. extensia.tech, 61. extensia.tech, 62. extensia.tech, 63. extensia.tech, 64. extensia.tech, 65. extensia.tech, 66. extensia.tech, 67. www.advanced-television.com, 68. www.advanced-television.com, 69. www.advanced-television.com, 70. www.advanced-television.com, 71. www.advanced-television.com, 72. www.advanced-television.com, 73. www.advanced-television.com, 74. www.advanced-television.com, 75. www.advanced-television.com, 76. www.advanced-television.com, 77. www.space.com, 78. www.space.com, 79. www.space.com, 80. www.space.com, 81. www.space.com, 82. www.space.com, 83. www.space.com, 84. www.space.com, 85. www.rcrwireless.com, 86. www.facebook.com, 87. www.latimes.com, 88. www.advanced-television.com, 89. www.advanced-television.com, 90. www.advanced-television.com, 91. www.advanced-television.com, 92. www.advanced-television.com, 93. tecknexus.com, 94. www.advanced-television.com, 95. www.advanced-television.com, 96. www.advanced-television.com, 97. www.rcrwireless.com, 98. www.rcrwireless.com, 99. www.rcrwireless.com, 100. www.rcrwireless.com, 101. www.rcrwireless.com, 102. www.rcrwireless.com, 103. www.rcrwireless.com, 104. www.rcrwireless.com, 105. www.rcrwireless.com, 106. www.telecoms.com, 107. www.telecoms.com, 108. www.telecoms.com, 109. www.telecoms.com, 110. broadbandbreakfast.com, 111. broadbandbreakfast.com, 112. www.ntia.gov, 113. www.telecoms.com, 114. www.telecoms.com, 115. www.telecoms.com, 116. www.telecoms.com, 117. www.reuters.com, 118. www.reuters.com, 119. www.reuters.com, 120. www.youtube.com, 121. www.reuters.com, 122. ia.acs.org.au, 123. www.reuters.com, 124. www.reuters.com, 125. www.afr.com, 126. www.reuters.com, 127. www.reuters.com, 128. www.reuters.com, 129. www.reuters.com, 130. www.eurekalert.org, 131. www.eurekalert.org, 132. www.eurekalert.org, 133. www.eurekalert.org, 134. www.eurekalert.org, 135. www.eurekalert.org, 136. www.eurekalert.org, 137. www.eurekalert.org, 138. www.advanced-television.com, 139. www.telecoms.com, 140. www.reuters.com, 141. www.reuters.com, 142. www.reuters.com, 143. www.telecoms.com, 144. www.telecoms.com, 145. www.advanced-television.com, 146. www.eurekalert.org, 147. www.eurekalert.org, 148. www.advanced-television.com, 149. www.advanced-television.com, 150. www.advanced-television.com, 151. www.advanced-television.com, 152. www.advanced-television.com, 153. www.advanced-television.com, 154. www.advanced-television.com, 155. www.advanced-television.com, 156. www.advanced-television.com, 157. www.advanced-television.com, 158. www.advanced-television.com, 159. www.advanced-television.com, 160. www.advanced-television.com, 161. www.advanced-television.com, 162. www.advanced-television.com, 163. www.advanced-television.com, 164. www.advanced-television.com, 165. www.advanced-television.com, 166. www.advanced-television.com, 167. www.advanced-television.com, 168. www.delloro.com, 169. www.delloro.com, 170. omdia.tech.informa.com, 171. gizmodo.com, 172. www.deloitte.com, 173. www.morningstar.com, 174. www.advanced-television.com, 175. www.advanced-television.com, 176. www.telecoms.com, 177. www.telecoms.com, 178. www.digitimes.com, 179. extensia.tech, 180. extensia.tech, 181. www.advanced-television.com, 182. www.advanced-television.com, 183. www.space.com, 184. www.space.com, 185. www.advanced-television.com, 186. www.advanced-television.com, 187. www.telecoms.com, 188. www.reuters.com, 189. www.reuters.com, 190. www.eurekalert.org, 191. www.eurekalert.org, 192. www.advanced-television.com, 193. www.advanced-television.com
