- Android OS stawiający prywatność na pierwszym miejscu wychodzi poza Google Pixel: GrapheneOS, wariant Androida skoncentrowany na bezpieczeństwie, dotychczas dostępny wyłącznie na telefonach Pixel, potwierdził nawiązanie współpracy z „dużym” producentem smartfonów, aby po raz pierwszy wspierać urządzenia inne niż Pixel [1]. To oznacza koniec ery wyłączności GrapheneOS dla Pixel po latach wyłączności Google.
- Nadchodzą flagowe urządzenia Snapdragon: Nadchodzące telefony nowego partnera będą wyposażone w flagowe układy Qualcomm Snapdragon – to znacząca zmiana, ponieważ nowoczesne Pixele korzystają z chipów Google Tensor [2]. GrapheneOS podkreśla, że te procesory Snapdragon oferują znacznie lepszą wydajność (CPU/GPU) oraz zaawansowane zintegrowane funkcje, takie jak łączność najwyższej klasy i przetwarzanie obrazu, w porównaniu do SoC Tensor od Google [3].
- Oficjalne wsparcie, nie tylko niszowe ROM-y: GrapheneOS zapewni oficjalne wsparcie dla standardowych modeli detalicznych partnera (nie edycji specjalnych), co oznacza, że użytkownicy będą mogli zainstalować GrapheneOS na tych urządzeniach równie łatwo jak na Pixelach [4]. Choć w przyszłości nie wyklucza się opcji telefonów z fabrycznie zainstalowanym GrapheneOS, początkowo podejście będzie takie jak w przypadku Pixeli: użytkownicy samodzielnie wgrają system na odblokowane urządzenia.
- Wsparcie dla Pixel nadal trwa (na razie): Istniejące telefony Google Pixel nie zostaną porzucone – zespół GrapheneOS będzie wspierał wszystkie obecne modele Pixel przez cały obiecany okres życia [5]. Planują nawet dodać wsparcie dla nadchodzącego Google Pixel 10, choć decyzja dotycząca Pixel 11 i kolejnych modeli nie została jeszcze podjęta [6]. To zapewnia, że obecni użytkownicy Pixel dbający o prywatność nie zostaną pozostawieni sami sobie podczas ekspansji.
- Dlaczego do tej pory tylko Pixele: GrapheneOS ograniczał się do Pixelów ze względu na surowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa i aktualizacji, które do niedawna spełniały tylko telefony Google [7]. Pixele otrzymują szybkie, kompleksowe aktualizacje Androida i mają silne zabezpieczenia sprzętowe (elementy zabezpieczające, weryfikowany rozruch itp.), co jest niezbędne dla celów prywatności GrapheneOS. Zespół twierdzi, że inny producent OEM w końcu dorównał tym wysokim standardom [8] – umożliwiając tę nową współpracę.
- Szybsze aktualizacje w obliczu krytyki Google: Partnerstwo jest częściowo motywowane krytyką GrapheneOS wobec opóźnień Google w wydawaniu poprawek. Projekt skarżył się, że wydłużony cykl aktualizacji Google (udostępnianie poprawek kodu producentom OEM nawet 4 miesiące wcześniej) sprawia, że luki bezpieczeństwa są dłużej narażone na ataki [9]. Dzięki bezpośredniej współpracy z nowym producentem, GrapheneOS uzyska wcześniejszy dostęp do poprawek bezpieczeństwa, co pomoże utrzymać rygorystyczne podejście do bezpieczeństwa niezależnie od harmonogramu Google [10].
- Tajemniczy OEM – nie Fairphone, może OnePlus?: GrapheneOS nie ujawnił partnera, określając go jedynie jako „dużego producenta Androida (OEM)”. Zespół wyraźnie wykluczył Fairphone, popularną markę etycznych telefonów, powołując się na słabe wsparcie aktualizacji i brak zabezpieczeń sprzętowych [11]. Obserwatorzy technologiczni spekulują, że partnerem może być znana marka z odblokowywanym bootloaderem – wśród kandydatów wymienia się OnePlus (mający korzenie w custom ROM-ach) lub Motorolę – jednocześnie zauważając, że mniejszy startup, taki jak Nothing, „obecnie nie pasuje do opisu ‘dużego’ producenta Androida (OEM)” [12] [13].
Koniec wyłączności prywatnych telefonów Pixel
GrapheneOS – powszechnie uważany za jedną z najbezpieczniejszych, stawiających na prywatność dystrybucji Androida – wyrywa się z okowów Google Pixel. Deweloperzy projektu potwierdzili w mediach społecznościowych i na forach społecznościowych, że od połowy 2025 roku współpracują z dużym producentem smartfonów, aby wprowadzić GrapheneOS na urządzenia tej firmy [14]. Do tej pory GrapheneOS działał wyłącznie na telefonach Pixel od Google, co czyniło te Pixele oczywistym wyborem dla użytkowników poszukujących wzmocnionego, pozbawionego usług Google doświadczenia mobilnego. Ta długoletnia ekskluzywność może wreszcie się skończyć już w 2026 roku, gdy GrapheneOS ma obsługiwać przynajmniej jedno nowe urządzenie z nadchodzącej oferty nieujawnionego partnera [15] [16].
Ten krok to potencjalny przełom dla systemu operacyjnego skupionego na prywatności. GrapheneOS zyskał reputację wśród entuzjastów bezpieczeństwa – w tym dziennikarzy, badaczy, a nawet elementów przestępczości zorganizowanej – dzięki solidnym zabezpieczeniom przed inwigilacją [17]. (Hiszpański raport policyjny z początku tego roku odnotował, że niektóre grupy przestępcze w Katalonii używały telefonów Pixel z zainstalowanym GrapheneOS, aby uniknąć wykrycia [18].) Rozszerzając się poza rodzinę Pixel, GrapheneOS może dotrzeć do znacznie szerszej bazy użytkowników na całym świecie, nie ograniczając już swojego zasięgu do tych, którzy są gotowi lub mogą kupić sprzęt Google. „Jeśli projekt uzyska oficjalne wsparcie wiodącego producenta OEM opartego na Snapdragonie, będzie to przełomowe rozszerzenie,” zauważa jedna z analiz, gdy Android nastawiony na prywatność przechodzi z niszowego świata entuzjastów bliżej głównego nurtu [19].
Dlaczego do tej pory tylko Pixele były opcją
Skupienie się GrapheneOS wyłącznie na Pixelach nie wynikało z faworyzowania Google, lecz z praktyczności. Zespół od dawna wyjaśniał, że przez lata telefony Google Pixel były jedynymi urządzeniami z Androidem spełniającymi rygorystyczne wymagania bezpieczeństwa i aktualizacji GrapheneOS [20]. Pixele otrzymują comiesięczne poprawki bezpieczeństwa i główne aktualizacje systemu operacyjnego bezpośrednio od Google w tempie przewyższającym branżę. Mają także zaawansowane funkcje bezpieczeństwa sprzętowego (takie jak układy bezpieczeństwa Titan, weryfikowany rozruch i bezproblemowe aktualizacje), które GrapheneOS może wykorzystać dla maksymalnej ochrony. Jak ujął to jeden z przedstawicieli projektu, szybkie i pełne aktualizacje całego stosu oprogramowania są kluczowe – a większość producentów OEM po prostu nie spełniała tych wymagań w przeszłości [21] [22].
Na przykład Fairphone – marka, którą wielu uznawało za idealnego partnera dla GrapheneOS ze względu na jej etyczne podejście – została publicznie wykluczona przez GrapheneOS. Powód? Fairphone „znacznie odstaje” w kwestii wsparcia najnowszych wersji Androida i nie zapewnia terminowych poprawek prywatności/bezpieczeństwa dla firmware’u, nie wspominając o braku niektórych sprzętowych funkcji bezpieczeństwa, jak wyjaśnił zespół GrapheneOS wprost [23]. Dla porównania, linia Pixel od Google oferowała czysty, ściśle zintegrowany łańcuch oprogramowania, na którym GrapheneOS mógł niezawodnie się opierać. Obecne modele Pixel, takie jak Pixel 6, otrzymywały każdą comiesięczną, kwartalną i roczną aktualizację zgodnie z harmonogramem, podczas gdy Fairphone 4 wydany w tym samym roku wciąż utknął na starszej wersji Androida i nieaktualnym jądrze, jak zauważył GrapheneOS w wyraźnym porównaniu [24].
Kolejnym czynnikiem był chipset: do tej pory GrapheneOS oficjalnie nie wspierał flagowego telefonu z procesorem Qualcomm Snapdragon od czasu Pixela 5 w 2020 roku [25]. Nowsze Pixele przeszły na autorskie układy Tensor od Google, które GrapheneOS nadal wspierał. Pozostanie przy urządzeniach Pixel oznaczało więc akceptację układów Tensor od Google – ale także pozwalało uniknąć konieczności wspierania ogromnej liczby sterowników sprzętowych i specyficznych cech urządzeń innych producentów. Krótko mówiąc, telefony Pixel zapewniały kontrolowane, dobrze wspierane środowisko dla restrykcyjnego modelu bezpieczeństwa GrapheneOS. Żaden inny producent nie spełniał wymagań zarówno pod względem oprogramowania, jak i sprzętu – aż do pojawienia się tego nowego partnerstwa.
Wielki partner i Snapdragonowy zastrzyk mocy
Według deweloperów GrapheneOS, brakujący element układanki w końcu się pojawił: jeden z głównych producentów OEM Androida zdecydował się na współpracę, spełniając wysokie standardy projektu dotyczące aktualizacji zabezpieczeń i funkcji urządzeń [26]. Chociaż tożsamość firmy pozostaje tajemnicą, GrapheneOS ujawnił kilka kluczowych szczegółów dotyczących planu. Pierwsze obsługiwane urządzenie (lub urządzenia) z tej współpracy będzie częścią flagowej linii nowej generacji producenta, wykorzystując najwyższej klasy chipset Qualcomm Snapdragon [27]. Zespół wspomniał konkretnie o Snapdragon 8 „Elite” Gen 5 – spodziewanym flagowym układzie SoC Qualcomma na 2026 rok – jako interesującej platformie [28]. Co ważne, GrapheneOS potwierdził, że dane urządzenie „nie zostało jeszcze wydane” [29], co oznacza, że wsparcie pojawi się na zupełnie nowym modelu, a nie poprzez dostosowanie starszego telefonu.
Przyjęcie układów Snapdragon to strategiczna zmiana dla GrapheneOS. Projekt zauważa, że najnowsze chipy Snapdragon od Qualcomma oferują znaczące korzyści wydajnościowe i funkcjonalne w porównaniu do układów Google Tensor stosowanych w najnowszych Pixelach [30]. Użytkownicy mogą oczekiwać szybszego działania CPU i GPU – co jest korzystne dla bezpieczeństwa, ponieważ szyfrowanie i wymagające zasobów funkcje prywatności działają płynniej – a także zintegrowanych modemów bezprzewodowych Qualcomma (dla lepszej łączności), funkcjonalności eSIM oraz zaawansowanego przetwarzania obrazu wbudowanego w SoC [31]. Innymi słowy, GrapheneOS na telefonie z układem Snapdragon może połączyć słynną ochronę prywatności systemu z mocą obliczeniową i jakością łączności/radia, jaką zwykle oferują flagowe modele Androida. Nie zaszkodzi też, że urządzenia oparte na Qualcommie mają zwykle szerszy zasięg globalny, ponieważ wielu producentów telefonów używa Snapdragona w swoich modelach na cały świat.
Co najważniejsze, GrapheneOS podkreślił, że te partnerskie urządzenia będą zwykłymi modelami konsumenckimi sprzedawanymi na całym świecie, a nie specjalną „edycją Graphene” ograniczoną do wybranych rynków [32]. Oczekuje się, że producent OEM będzie dostarczał swoje telefony ze standardowym Androidem (prawdopodobnie w swojej własnej wersji), ale będzie współpracował z GrapheneOS, aby zapewnić pełne wsparcie. Oznacza to, że telefony będą miały odblokowywalne bootloadery i pełne wsparcie sterowników, dzięki czemu użytkownicy będą mogli wgrywać GrapheneOS wedle uznania, tak jak robią to na Pixelach [33]. W przyszłości obie strony mogą rozważyć oferowanie telefonów z fabrycznie zainstalowanym GrapheneOS, ale nie jest to plan na najbliższą przyszłość [34]. Na początku chodzi o to, by dać osobom dbającym o prywatność możliwość instalacji GrapheneOS na popularnych urządzeniach – to ogromne rozszerzenie w porównaniu do kilku modeli Pixel, które wcześniej były jedynym wspieranym sprzętem.
Wczesne poprawki i większa niezależność od Google
Jednym z katalizatorów tej współpracy jest dążenie GrapheneOS do szybszych aktualizacji zabezpieczeń i mniejszej zależności od harmonogramów Google. Zespół GrapheneOS otwarcie krytykował niektóre polityki Google dotyczące poprawek bezpieczeństwa Androida. Ostatnio Google wydłużył czas, w którym producenci telefonów mają wcześniejszy dostęp do poprawek – z jednego miesiąca do trzech lub czterech miesięcy wcześniej – co oznacza, że upływa więcej czasu, zanim poprawki trafią do użytkowników [35]. Chociaż ma to pomóc producentom OEM w przygotowaniu aktualizacji, GrapheneOS twierdzi, że takie opóźnienie może przynieść odwrotny skutek, pozostawiając znane luki w zabezpieczeniach niezałatane na urządzeniach przez dłuższy czas, co potencjalnie daje atakującym większe okno do ich wykorzystania [36].
Współpracując bezpośrednio z producentem, GrapheneOS dąży do uzyskania wcześniejszego dostępu do tych krytycznych poprawek i wdrażania ich według własnego harmonogramu [37]. W praktyce oznacza to, że GrapheneOS nie byłby już całkowicie uzależniony od cyklu aktualizacji Google dla urządzeń Pixel; mógłby współpracować ze swoim partnerem OEM, aby wdrażać poprawki, gdy tylko będą dostępne. Ta większa niezależność pomaga GrapheneOS utrzymać bezkompromisowe podejście do bezpieczeństwa. Jak donosi Dataconomy, projekt GrapheneOS „argumentował, że harmonogram wydawniczy Google pozostawia luki bezpieczeństwa otwarte przez dłuższy czas” i postrzega tę współpracę jako sposób na zmniejszenie tej luki [38]. Zespół potwierdził, że dzięki partnerstwu z OEM uzyskali (lub mogą uzyskać) dostęp do kodu źródłowego oprogramowania układowego i sterowników Qualcomm Snapdragon – co wcześniej nie było możliwe – co pozwoliłoby na głębsze wzmocnienie bezpieczeństwa i szybszą integrację poprawek w przyszłości [39] [40]. Nawet jeśli pełny dostęp do kodu źródłowego nie będzie dostępny od pierwszego dnia, oficjalna współpraca zapewnia, że deweloperzy GrapheneOS mogą pracować ramię w ramię z producentem nad aktualizacjami.Pomimo tej dużej zmiany, GrapheneOS nie zrywa nagle więzi ze sprzętem Google. Deweloperzy uspokoili obecnych użytkowników, że wszystkie istniejące telefony Pixel będą nadal wspierane przez GrapheneOS do momentu, aż każde urządzenie osiągnie datę zakończenia oficjalnych aktualizacji [41]. Dotyczy to zarówno stosunkowo starych modeli, jak i najnowszych serii Pixel 7/8 itd., które będą otrzymywać aktualizacje GrapheneOS tak długo, jak Google będzie dostarczać dla nich poprawki bezpieczeństwa. Zespół „potwierdził również, że planowane jest wsparcie dla nadchodzącego modelu Pixel 10” [42], co oznacza, że GrapheneOS zamierza dodać Pixel 10 do swojej oferty, gdy ten telefon się pojawi. Jednak patrząc dalej w przyszłość, nie zdecydowali jeszcze, czy będą wspierać Pixel 11 i kolejne modele Pixel [43]. Ta decyzja prawdopodobnie zależy od tego, jak rozwinie się nowe partnerstwo – jeśli GrapheneOS skupi się bardziej na urządzeniach partnera, mogą stać się bardziej selektywni w dodawaniu nowych urządzeń Google. To delikatna równowaga: GrapheneOS chce pozostać wierny swoim użytkownikom, którzy kupili Pixele z myślą o GrapheneOS, nawet jeśli rozważa przyszłość, w której sprzęt Google nie będzie już jedyną opcją.
Kim jest tajemniczy producent OEM?
Oczywiście, palącym pytaniem dla wielu jest: z którym producentem telefonów z Androidem współpracuje GrapheneOS? Zespół GrapheneOS nie ujawnił publicznie nazwy firmy, co prowadzi do wielu spekulacji w środowisku technologicznym. Pojawiło się kilka wskazówek, a także obalono przynajmniej jedno popularne przypuszczenie. Na zdecentralizowanej sieci społecznościowej Bluesky, jeden z użytkowników zapytał wprost, czy partnerem może być Fairphone – holenderska firma znana z produkcji zrównoważonych, łatwych do naprawy telefonów. Oficjalne konto GrapheneOS odpowiedziało jednoznacznie: „Nie, to nie są bezpieczne urządzenia spełniające nasze wymagania,” powołując się na opóźnienia Fairphone w aktualizacjach wersji Androida oraz brakujące poprawki bezpieczeństwa w oprogramowaniu układowym i sterownikach [44]. Krótko mówiąc, Fairphone nie spełnia wymogów bezpieczeństwa, mimo swojego etycznego charakteru. Zgadza się to z wcześniejszym oświadczeniem GrapheneOS, że wybrany producent OEM to „duży producent Androida”, co sugeruje większego gracza na rynku niż niszowe marki takie jak Fairphone czy inne małe startupy [45] [46].
Jedną z nazw, która pojawia się wśród obserwatorów, jest OnePlus – firma, która ironicznie zbudowała swoją wczesną reputację wśród entuzjastów, dostarczając CyanogenMod (poprzednika dzisiejszego LineageOS) na modelu OnePlus One i umożliwiając łatwe odblokowanie bootloadera. Obecnie OnePlus jest submarką Oppo i ostatnio wprowadził zmiany w polityce dotyczącej bootloaderów, więc nie jest już tak przyjazny deweloperom jak kiedyś. Mimo to OnePlus spełnia kryteria „głównego producenta OEM” i ma globalny zasięg, więc niektórzy uważają, że może być brany pod uwagę – zwłaszcza że zapowiedź GrapheneOS odnosiła się do urządzenia, które jeszcze nie zostało wydane, a OnePlus ma nowe flagowe modele zaplanowane na 2026 rok [47]. Innym kandydatem może być Motorola (Lenovo), która produkuje wiele telefonów opartych na Snapdragonie i często pozostaje blisko czystego Androida. W dyskusjach społecznościowych pojawiały się nadzieje, że to właśnie Motorola może być partnerem, ponieważ wiele modeli Moto ma odblokowywalne bootloadery, a sama Motorola jest dobrze znanym producentem OEM. Jednak GrapheneOS nie potwierdził ani nie zaprzeczył żadnym konkretnym nazwom poza wykluczeniem Fairphone, więc pozostaje to jedynie spekulacją.Co ciekawe, niektórzy entuzjaści zastanawiali się, czy partnerem nie będzie nowszy gracz, taki jak Nothing – startup prowadzony przez współzałożyciela OnePlus, Carla Pei, który produkuje Phone (1) i Phone (2). Nothing umożliwia odblokowanie bootloadera (co jest kluczowym wymogiem do uruchomienia GrapheneOS) i ma technicznie zaawansowaną bazę użytkowników. Jednak jak zauważył jeden z raportów, Nothing „obecnie nie spełnia opisu ‘głównego producenta Androida OEM’” według wskazówek GrapheneOS [48]. Innymi słowy, partnerem najprawdopodobniej jest większy gracz. Do czasu oficjalnego ogłoszenia, tożsamość nowego partnera GrapheneOS pozostaje tajemnicą. Sformułowanie „jeden z głównych producentów Androida OEM” [49] sprawia, że ludzie zgadują wśród czołowych producentów – co może obejmować takich gigantów jak Samsung, Xiaomi czy innych – ale partnerstwo z tymi firmami byłoby zaskakujące, biorąc pod uwagę ich rozbudowane modyfikacje oprogramowania i zamknięte podejście. Bezpiecznym założeniem jest, że chodzi o firmę znaną z bardziej otwartych urządzeń i współpracy ze społecznością deweloperów.
Prywatność dla mas: dlaczego to ma znaczenie
Przez lata GrapheneOS był niszową opcją – niezwykle skuteczną w ochronie prywatności, ale ograniczoną do osób gotowych kupić konkretne telefony Google i samodzielnie zainstalować niestandardowy system operacyjny. Rozszerzenie na urządzenia dużego producenta mogłoby przynieść GrapheneOS znacznie szerszej publiczności bez tych przeszkód. Jeśli system operacyjny wzmocniony pod kątem prywatności można zainstalować na popularnym flagowym telefonie, który można kupić prosto z półki, obniża to barierę wejścia dla zwykłych użytkowników chcących przejąć kontrolę nad swoją prywatnością mobilną. „Ten krok zapewni większą dostępność regionalną, długoterminowe aktualizacje bezpieczeństwa i mniej kompromisów dla osób, które chcą prywatnych smartfonów” – zauważa jeden z raportów, wskazując na trend przechodzenia Androida skupionego na prywatności z niszy entuzjastów do głównego nurtu rynku [50]. W praktyce ktoś w Europie, Azji lub gdzie indziej, kto wcześniej nie mógł łatwo zdobyć Pixela, wkrótce może mieć możliwość zakupu lokalnie dostępnego telefonu od tego dużego producenta OEM i korzystania z GrapheneOS na nim.
Eksperci ds. bezpieczeństwa twierdzą, że może to również wywrzeć pozytywną presję na producentów. Jeśli OEM współpracuje z GrapheneOS, oznacza to, że spełnia bardziej rygorystyczne praktyki aktualizacji i bezpieczeństwa – co potencjalnie podnosi poprzeczkę wsparcia urządzeń w całej branży. Może to zachęcić innych producentów telefonów do wzmocnienia polityki odblokowywania i zobowiązań dotyczących aktualizacji, wiedząc, że konsumenci coraz bardziej cenią prywatność i mogą skłaniać się ku opcjom umożliwiającym instalację zewnętrznych systemów operacyjnych [51]. Przedsiębiorstwa i działy IT skupione na bezpieczeństwie również mogą się tym zainteresować, ponieważ GrapheneOS oferuje funkcje takie jak powtarzalne kompilacje i weryfikowalne wydania, które ułatwiają audytowanie i zarządzanie urządzeniami [52]. W świecie, w którym Android napędza około 70% smartfonów, nawet niewielka zmiana w kierunku wzmocnionych, zorientowanych na prywatność systemów operacyjnych może mieć nieproporcjonalnie duży wpływ [53] – wprowadzając technologie prywatności w ręce większej liczby użytkowników.
Skok GrapheneOS poza urządzenia Pixel to coś więcej niż tylko historia o partnerstwie technologicznym; sygnalizuje to punkt zwrotny w równowadze między prywatnością a wygodą w technologii mobilnej. Użytkownicy często stawali przed trudnym wyborem: pozostać w ekosystemie Google (i jego zbieraniu danych), aby mieć najnowszy, najlepszy sprzęt i aktualizacje, albo wybrać alternatywy stawiające na prywatność, które mogą wymagać poświęceń w zakresie kompatybilności aplikacji lub wyboru urządzenia. Współpraca GrapheneOS z głównym producentem sugeruje, że ta luka się zmniejsza. Wkrótce być może nie będziesz musiał iść na kompromis – możesz mieć nowoczesny telefon z Androidem, który jednocześnie działa na jednym z najbardziej zamkniętych, szanujących prywatność systemów operacyjnych dostępnych na rynku. Gdy zespół GrapheneOS przygotowuje się do tego nowego rozdziału (niezależnie od tego, czy pierwsze nowe urządzenie pojawi się w 2026 roku, czy może przesunie się na 2027 [54]), wiele oczu w społeczności technologicznej obserwuje sytuację. Projekt, który kiedyś był niszowy, jest gotowy, by stać się mainstreamem, z pomocą branżowego giganta, a to może przekształcić krajobraz prywatności smartfonów w nadchodzących latach.Źródła: Ogłoszenia i posty społeczności GrapheneOS [55] [56] [57] [58]; raportowanie przez 9to5Google [59] [60], PiunikaWeb [61] [62], Dataconomy [63] [64], analiza technologiczna FindArticles [65] [66].
References
1. 9to5google.com, 2. 9to5google.com, 3. piunikaweb.com, 4. www.findarticles.com, 5. dataconomy.com, 6. dataconomy.com, 7. dataconomy.com, 8. dataconomy.com, 9. piunikaweb.com, 10. dataconomy.com, 11. piunikaweb.com, 12. dataconomy.com, 13. 9to5google.com, 14. dataconomy.com, 15. dataconomy.com, 16. dataconomy.com, 17. dataconomy.com, 18. dataconomy.com, 19. www.findarticles.com, 20. dataconomy.com, 21. piunikaweb.com, 22. www.findarticles.com, 23. piunikaweb.com, 24. piunikaweb.com, 25. www.findarticles.com, 26. dataconomy.com, 27. dataconomy.com, 28. 9to5google.com, 29. 9to5google.com, 30. piunikaweb.com, 31. piunikaweb.com, 32. www.findarticles.com, 33. www.findarticles.com, 34. www.findarticles.com, 35. piunikaweb.com, 36. piunikaweb.com, 37. dataconomy.com, 38. dataconomy.com, 39. piunikaweb.com, 40. piunikaweb.com, 41. dataconomy.com, 42. dataconomy.com, 43. dataconomy.com, 44. piunikaweb.com, 45. 9to5google.com, 46. dataconomy.com, 47. 9to5google.com, 48. dataconomy.com, 49. 9to5google.com, 50. www.findarticles.com, 51. www.findarticles.com, 52. www.findarticles.com, 53. www.findarticles.com, 54. piunikaweb.com, 55. 9to5google.com, 56. dataconomy.com, 57. piunikaweb.com, 58. dataconomy.com, 59. 9to5google.com, 60. 9to5google.com, 61. piunikaweb.com, 62. piunikaweb.com, 63. dataconomy.com, 64. dataconomy.com, 65. www.findarticles.com, 66. www.findarticles.com